Ra mắt bẫy muỗi "made in Việt Nam" sau 10 năm nghiên cứu

Bẫy muỗi của nhà sáng chế Nguyễn Văn Khỏe (60 tuổi) được thiết kế như một "điểm hẹn" cho muỗi đến đẻ trứng. Trứng nở thành lăng quăng, phát triển trong bẫy và nhờ cấu trúc khe hở đặc biệt, muỗi không thể thoát ra ngoài. Theo nhà sáng chế, sản phẩm không dùng điện, không cần hóa chất, phù hợp đặt tại các khu vực ẩm thấp, gần nguồn nước tù đọng, nơi muỗi thường sinh sôi.

"Sẽ bắt cả muỗi mẹ"

ẢNH: LÊ NAM

Ý tưởng nảy sinh từ những chuyến công tác nhiều nơi trên cả nước của ông Khỏe giai đoạn 2015 - 2016, thời điểm dịch sốt xuất huyết bùng phát mạnh. Chứng kiến trẻ em, người già liên tục nhập viện vì sốt xuất huyết, ông đặt câu hỏi: "Nếu gốc của bệnh là muỗi, tại sao mình không tìm cách can thiệp ngay vào vòng đời của nó?". Từ các mô hình thô sơ bằng lưới sắt, vật liệu tận dụng tại nhà, ông dần hoàn thiện cấu trúc bẫy, thử nghiệm tại xưởng Nhiệt Mặt Trời ở Củ Chi và một số khu vực có mật độ muỗi dày.

Năm 2023, bẫy Mosla được thử nghiệm tại một hồ nước thải sinh hoạt ở Tây Ninh, với tình trạng muỗi phủ kín mặt nước. Sau khoảng một tháng, số lượng muỗi giảm rõ rệt. Năm 2024, sản phẩm với tên gọi "Thiết bị bắt muỗi Mosla" đạt giải ba cuộc thi Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tỉnh Đồng Nai, hồ sơ bằng sáng chế được Cục Sở hữu trí tuệ chấp thuận. Đến nay, ông Khỏe ước tính đã đầu tư hơn 2 tỉ đồng trong suốt hành trình nghiên cứu, cải tiến và chuẩn bị đưa sản phẩm ra thị trường.

ẢNH: LÊ NAM

Cùng với lễ ra mắt, dự án "Có Mosla - Không lo sốt xuất huyết" được công bố, trong đó Mosla sẽ phối hợp với các tổ chức, đoàn thể để tặng 1.000 bẫy muỗi cho bệnh viện, trường học, khu dân cư ven sông, khu chăn nuôi, vùng vừa trải qua ngập lụt, mưa bão… với mục tiêu góp phần giảm mật độ muỗi, hỗ trợ cộng đồng phòng chống sốt xuất huyết theo hướng bền vững, thân thiện môi trường.

Kết quả của quá trình lao động nghiêm túc

Phát biểu tại sự kiện, TS Bùi Văn Quyền - Chủ tịch Hội Sáng chế Việt Nam, đánh giá bẫy muỗi Mosla là một sáng chế "nhìn đơn giản nhưng không hề đơn giản". Bởi các sáng chế tốt phải đáp ứng ba yếu tố, bao gồm mới về công nghệ, có khả năng sản xuất công nghiệp và giải quyết được vấn đề thực tiễn. "Dù sản phẩm trông nhỏ bé, đây là kết quả của cả quá trình mười năm lao động nghiêm túc. Điều quan trọng là sáng chế phải đi vào đời sống, tạo ra giá trị kinh tế và xã hội, chứ không chỉ dừng lại trên tờ giấy bằng sáng chế", ông nhấn mạnh, đồng thời kêu gọi cộng đồng và các tổ chức liên quan chung tay hỗ trợ để Mosla có điều kiện phát triển, hoàn thiện và mở rộng ứng dụng, kể cả tại những khu vực chịu gánh nặng sốt xuất huyết ở nước ngoài.

"Nhiều người nhìn sản phẩm này và nói 'trông đơn giản có gì đâu'. Nhưng xin thưa, để có được một chiếc điện thoại, nhân loại cần tới hơn 10.000 bằng sáng chế và hàng chục nghìn nhà khoa học. Một sản phẩm càng đơn giản ở bên ngoài thì bên trong càng chứa đựng lượng lao động trí tuệ lớn", TS Bùi Văn Quyền nói.

ẢNH: LÊ NAM

Ở góc nhìn của nhà sáng lập, ông Nguyễn Văn Khỏe cho rằng, bằng sáng chế chỉ thực sự có ý nghĩa khi được ứng dụng, mang lại lợi ích thiết thực cho cộng đồng. Vì vậy, ông sẵn sàng dùng lợi nhuận từ doanh nghiệp Nhiệt Mặt Trời để nuôi Mosla, chấp nhận đi đường dài với một sản phẩm "xanh" về công nghệ và định hướng phát triển bền vững.

Bác sĩ Trương Hữu Khanh - Phó chủ tịch Liên chi hội Truyền nhiễm TP.HCM, nguyên Trưởng khoa Nhiễm - Thần kinh - Bệnh viện Nhi đồng 1 đánh giá bẫy muỗi Mosla có ưu điểm lớn là an toàn, không dùng hóa chất, không làm tổn hại những côn trùng có ích như một số loại đèn diệt côn trùng. Việc tác động vào vòng đời của muỗi, đặc biệt là giai đoạn lăng quăng là hướng tiếp cận đúng trong phòng chống sốt xuất huyết. Tuy vậy, ông cũng cho rằng sản phẩm cần thêm thời gian và dữ liệu để đánh giá toàn diện hiệu quả trong những điều kiện, môi trường khác nhau.

Đại diện Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM (HCDC), ThS.BS Đinh Thị Hải Yến - Trưởng khoa Truyền thông giáo dục sức khỏe nhấn mạnh, việc bổ sung thêm một giải pháp kỹ thuật như bẫy muỗi Mosla là tín hiệu tích cực, nhưng để khẳng định hiệu quả ở tầm rộng, sản phẩm cần được theo dõi, thu thập dữ liệu và chứng minh bằng các nghiên cứu khoa học. Bà cho biết, HCDC luôn nhìn nhận vấn đề bằng con mắt y tế công cộng, mọi biện pháp phòng chống sốt xuất huyết đều phải dựa trên bằng chứng, từ đó mới có thể khuyến nghị áp dụng rộng rãi trong cộng đồng.

Cũng theo đại diện HCDC, sốt xuất huyết là bài toán lâu dài, phụ thuộc nhiều yếu tố từ môi trường, khí hậu đến thói quen sinh hoạt, nên không có một giải pháp đơn lẻ nào giải quyết triệt để. Vaccine, hóa chất diệt muỗi, vệ sinh môi trường, thay đổi hành vi và các sản phẩm sáng chế như Mosla cần được kết hợp đồng bộ. Người dân vẫn đóng vai trò trung tâm trong việc chủ động dọn dẹp nơi ở, loại bỏ nơi muỗi trú ngụ, đồng thời sử dụng thêm các giải pháp hỗ trợ an toàn, phù hợp điều kiện kinh tế.