Chợ Ninh Hiệp (Gia Lâm, Hà Nội), một trong những trung tâm buôn bán vải vóc, quần áo lớn ở phía Bắc, ghi nhận không khí im ắng khác thường trong những ngày này. Nhiều gian hàng đóng kín cửa, lượng khách đến mua bán thưa thớt hơn hẳn so với trước đây.
“Cả ngày hôm nay tôi ngồi chơi”, ông Khải (*), một người làm nghề vận chuyển hàng hóa tại Ninh Hiệp 6 năm qua, cho biết. Chỉ tay vào con đường vắng vẻ trước mặt, ông kể lại rằng những năm trước đại dịch, khu chợ này thường xuyên đông đúc. “Nhiều khi phải từ chối nhận đơn vì chạy không xuể”.
Công việc của những người tài xế như ông là nhận đơn hàng từ các nhà buôn để vận chuyển ra xe tải, từ đó phân phối đi các tỉnh thành.
Những cửa hàng đóng kín tại Ninh Hiệp. (Ảnh: Đức Huy).
Theo quan sát, lượng khách tại Ninh Hiệp đã giảm dần từ sau dịch COVID-19, khi nhiều người chuyển sang kinh doanh trực tuyến qua các mạng xã hội như Zalo, Facebook. Dù sau đó hoạt động kinh doanh đã khôi phục, thói quen mua bán online vẫn khiến khu chợ không còn sôi động như trước.
Tuy nhiên, sự trầm lắng hiện tại được ghi nhận trùng với thời điểm cơ quan chức năng mở đợt cao điểm chống hàng giả, hàng nhái.
Cùng lúc, một quy định mới sắp có hiệu lực cũng được cho là có tác động đến hoạt động kinh doanh tại đây. Cụ thể, Nghị định 70 quy định từ ngày 1/7/2024, 100% hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỷ đồng bắt buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền.
Thực tế, khu vực Ninh Hiệp từng được các cơ quan chức năng xác định là địa bàn có các vụ việc liên quan đến hàng giả, hàng nhái. Dữ liệu từ cơ quan quản lý thị trường cho thấy, vào tháng 12/2023, lực lượng này đã thu giữ hơn 2.000 sản phẩm là quần áo, giày dép có dấu hiệu làm nhái các thương hiệu nổi tiếng tại Ninh Hiệp.
Trước đó, một đợt kiểm tra lớn vào năm 2020 cũng đã thu giữ gần 5.000 sản phẩm là hàng giả, hàng nhái và hàng lậu tại đây. Các sản phẩm bị làm giả chủ yếu thuộc các thương hiệu như Gucci, Prada, Balenciaga, Adidas…
Quần áo không nhãn mác, không truy xuất được nguồn gốc. (Ảnh: Đức Huy).
Trao đổi với phóng viên, chị T. (*), một tiểu thương có hơn 10 năm kinh doanh quần áo tại Ninh Hiệp, cho biết: “gần như 90% hàng hoá ở đây không chứng minh được nguồn gốc, xuất xứ”. Theo chị T., nếu như trước kia các hộ kinh doanh thường nhập hàng từ Trung Quốc thì nay phương thức đã thay đổi.
Chị T. thừa nhận rằng nhiều hàng hoá hiện được gia công tại các xưởng ở khu vực lân cận, nhưng vẫn tồn tại tình trạng nhái mẫu mã thương hiệu, trong khi nguồn gốc nguyên liệu không rõ ràng và khó truy xuất.
“Người tiêu dùng thường chuộng hàng Quảng Châu (Trung Quốc), nhưng thực ra bây giờ hàng Quảng Châu rất hiếm. Nhái Quảng Châu thì nhiều”, một tiểu thương khác tại Ninh Hiệp chia sẻ. “Chỉ cần một mẫu quần áo mới xuất hiện là họ có thể gia công làm nhái ngay tại Việt Nam”.
Điều này phần nào giải thích mức giá của nhiều sản phẩm tại đây. Có thể tìm thấy những bộ váy được bán với giá vài chục nghìn đồng, trong khi các mẫu tương tự được bán trên các sàn thương mại điện tử với giá vài trăm nghìn, hoặc lên đến cả triệu đồng trong các cửa hàng.
Nhiều sản phẩm không có tem mác. Người bán cho biết nếu khách có nhu cầu, họ sẵn sàng gắn thương hiệu, tem mác theo yêu cầu, kể cả với số lượng ít.
Để thuận tiện cho giao dịch và giữ tính riêng tư, nhiều hộ kinh doanh đã chuyển hoạt động lên các nền tảng trực tuyến. Các giao dịch được thực hiện chủ yếu trong các nhóm chat kín.
Nhiều hộ kinh doanh chuyển sang bán online. (Ảnh: Đức Huy).
Ông Khải, người vận chuyển hàng hóa, khẳng định chi tiết này. Ông cho biết nhiều khách buôn đã nhờ ông xin mã QR Code để vào nhóm Zalo mua bán nhưng không được các chủ hàng đồng ý. “Họ bảo phải đến trực tiếp, nhập hàng rồi mới cho. Phải buôn bán làm ăn với nhau mới biết”, ông Khải nói.
Trong quá trình tìm hiểu, phóng viên đã được thêm vào một nhóm kinh doanh tại Ninh Hiệp với hơn 700 thành viên. Mỗi ngày, hàng chục mẫu sản phẩm quần áo, phụ kiện được đăng bán với mức giá rất thấp. Theo quan sát, đây là các sản phẩm không có nhãn mác hoặc có dấu hiệu làm giả, nhái các thương hiệu nổi tiếng.
Chị T. cho rằng vấn đề thuế không phải là mối lo lớn nhất. Chị nói các hộ kinh doanh sẵn sàng đóng thuế theo quy định mới, nhưng việc siết chặt quản lý hàng giả, hàng nhái và truy xuất nguồn gốc mới là điều khiến họ lo lắng.
Người này cho biết bản thân từng bị xử phạt vài trăm triệu đồng liên quan đến hàng giả, hàng nhái, hàng nhập lậu. Chị nói, dù hiện nay sản phẩm chủ yếu được gia công tại Việt Nam, không còn nhập từ Trung Quốc, việc chứng minh nguồn gốc vẫn là một bài toán khó.
“Chúng tôi cần thời gian. Hàng tồn trong kho còn rất lớn”, chị T. nói.
Những cửa hàng nửa kín nửa hở kinh doanh tại Ninh Hiệp. (Ảnh: Đức Huy).
Bên cạnh những gian hàng đóng kín, một số cửa hàng khác vẫn hoạt động một cách kín đáo. Họ thường chỉ để hé cửa hoặc đóng hẳn nhưng cử người ngồi bên ngoài chờ khách.
Khi có khách hỏi mua hàng, người ngồi ngoài sẽ thực hiện các bước xác minh, ví dụ như gọi video cho chủ cửa hàng xem mặt khách. Phóng viên đã không thể vào bên trong xem hàng sau quá trình xác minh này. Những người ngồi ngoài còn có nhiệm vụ quan sát xung quanh và giao hàng cho các tài xế đến lấy hàng theo đúng mã đơn.
Trước đó, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký Công điện số 65/CĐ-TTg về việc mở đợt cao điểm đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả. Công điện yêu cầu Bộ Công Thương phối hợp với UBND các tỉnh, thành phố chỉ đạo lực lượng Quản lý thị trường kiểm tra, xử lý nghiêm các vụ việc kinh doanh hàng nhập lậu, hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ, đặc biệt là các vi phạm trên môi trường thương mại điện tử.
(*) Tên các nhân vật trong bài đã được thay đổi.
