Tổng thống Nga Vladimir Putin và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi tại cuộc họp ở Hyderabad House, New Delhi, ngày 5/10/2018. Ảnh: Reuters/Adnan Abidi
Dầu Nga và thuế Mỹ: Ấn Độ đối diện lựa chọn khó
Các nhà phân tích ước tính Ấn Độ đã tiết kiệm ít nhất 17 tỷ USD từ nhập khẩu dầu Nga kể từ đầu năm 2022. Tuy nhiên, quyết định của Tổng thống Mỹ Donald Trump áp thuế lên đến 50% đối với hàng nhập khẩu từ Ấn Độ có thể khiến xuất khẩu giảm hơn 40%, tương đương 37 tỷ USD, trong năm tài chính tháng 4/2025-tháng 3/2026, theo Sáng kiến Nghiên cứu Thương mại Toàn cầu (GTRI) tại New Delhi.
Hậu quả từ thuế quan sẽ kéo dài, gây tổn thất chính trị cho Thủ tướng Narendra Modi, với hàng ngàn việc làm bị đe dọa trong các ngành lao động như dệt may, đá quý và trang sức.
Phản ứng của Ấn Độ trong vài tuần tới có thể định hình lại quan hệ đối tác lâu năm với Nga và điều chỉnh mối quan hệ phức tạp với Mỹ, vốn được Washington xem là chìa khóa để đối phó ảnh hưởng ngày càng lớn của Trung Quốc tại khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, các nhà phân tích nhận định.
"Ấn Độ cần Nga cho thiết bị quốc phòng, dầu giá rẻ, hỗ trợ địa chính trị và ủng hộ chính trị về các vấn đề nhạy cảm", Happymon Jacob, sáng lập Hội đồng Nghiên cứu Chiến lược và Quốc phòng Delhi, nói. "Điều này khiến Nga là đối tác không thể thay thế."
Tuy nhiên, ông nhấn mạnh: "Dù có khó khăn với Washington dưới thời Trump, Mỹ vẫn là đối tác chiến lược quan trọng nhất của Ấn Độ. Ấn Độ không thể chọn một bên mà bỏ bên kia."
Hai nguồn tin chính phủ Ấn Độ cho biết New Delhi muốn cải thiện quan hệ với Washington, sẵn sàng tăng mua năng lượng Mỹ nhưng không muốn dừng hoàn toàn nhập khẩu dầu Nga. Các cuộc thảo luận đang diễn ra, Thứ trưởng Ngoại giao Ấn Độ thông báo hôm thứ Ba, với các quan chức hai bên họp trực tuyến về thương mại, an ninh năng lượng, hợp tác hạt nhân và khai thác khoáng sản chiến lược.
Dầu thô 200 USD/thùng?
Dầu Nga hiện chiếm gần 40% tổng lượng dầu nhập khẩu của Ấn Độ, từ con số gần bằng 0 trước chiến tranh. Các nhà phân tích cho rằng việc dừng nhập khẩu đột ngột không chỉ thể hiện sự nhượng bộ mà còn bất khả thi về kinh tế. Reliance Industries của tỷ phú Mukesh Ambani, vận hành khu phức hợp lọc dầu lớn nhất thế giới tại Gujarat, dẫn đầu các thương vụ mua dầu Nga.
Ước tính nội bộ của chính phủ Ấn Độ do Reuters tiếp cận cho thấy giá dầu thô toàn cầu có thể tăng gấp ba, lên 200 USD/thùng, nếu Ấn Độ, nước tiêu thụ và nhập khẩu dầu lớn thứ ba thế giới, ngừng mua dầu Nga. Nước này cũng sẽ mất mức chiết khấu 7% so với giá chuẩn quốc tế.
Tháng này, Ấn Độ chỉ trích Mỹ áp dụng "tiêu chuẩn kép" khi nhắm vào nhập khẩu dầu Nga của Ấn Độ, trong khi Mỹ vẫn mua uranium hexafluoride, palladium và phân bón Nga. New Delhi nhấn mạnh các nước khác, như Trung Quốc, tăng mua dầu Nga nhưng không bị trừng phạt.
Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cáo buộc Ấn Độ trục lợi từ việc tăng mua dầu Nga, gọi đó là "không thể chấp nhận". Trong cuộc phỏng vấn với CNBC tuần trước, ông cho biết nhập khẩu dầu Nga của Trung Quốc chỉ tăng từ 13% lên 16%, thấp hơn nhiều so với Ấn Độ.
Bộ Ngoại giao Ấn Độ khẳng định nhập khẩu dầu Nga nhằm "đảm bảo chi phí năng lượng ổn định và hợp lý cho người tiêu dùng Ấn Độ, là nhu cầu bắt buộc do tình hình thị trường toàn cầu".
New Delhi cảnh báo rằng dừng nhập khẩu 2 triệu thùng dầu Nga mỗi ngày sẽ làm gián đoạn chuỗi cung ứng và đẩy giá nhiên liệu nội địa tăng vọt. Ấn Độ cho biết chính quyền Biden trước đây đã ủng hộ việc mua dầu Nga để ổn định giá toàn cầu.
Nga kỳ vọng Ấn Độ tiếp tục mua dầu của họ.
Thủ tướng Modi chưa bình luận trực tiếp về thuế quan nhưng liên tục cam kết hỗ trợ nông dân Ấn Độ, được xem là phản ứng ngầm trước yêu cầu của ông Trump về mở cửa thị trường nông nghiệp. Nông dân là lực lượng cử tri quan trọng, đặc biệt khi Modi đối mặt với cuộc bầu cử khó khăn tại bang Bihar cuối năm nay. Ông cũng cam kết cắt giảm thuế hàng hóa và dịch vụ vào tháng 10 để thúc đẩy nhu cầu nội địa.
Quan hệ ba bên
Trong nỗ lực ngoại giao đa cực, các quan chức cấp cao Ấn Độ đã tới Nga gần đây, trong khi Modi dự kiến thăm Trung Quốc lần đầu tiên sau hơn bảy năm. Quan hệ Ấn-Trung bắt đầu cải thiện từ một năm trước, sau đụng độ biên giới năm 2020.
Modi sẽ gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Nga Vladimir Putin tại hội nghị Tổ chức Hợp tác Thượng Hải từ Chủ Nhật. Tuy nhiên, các nguồn tin cho biết Ấn Độ vẫn thận trọng với Trung Quốc và chưa xem xét hội nghị ba bên, như mong muốn của Nga.
Các quốc gia khác có thể học hỏi từ phản ứng của Ấn Độ với thuế quan Mỹ. "Nếu Ấn Độ, một cường quốc kinh tế và quân sự mới nổi, chịu áp lực lớn từ Mỹ, các nước khác sẽ càng khó chống lại", Jacob nhận định.
Ông cũng cho rằng một số quốc gia có thể thấy Trung Quốc là lực lượng đối trọng, đặc biệt trước các động thái địa chính trị khó lường của ông Trump.
Các chuyên gia quan hệ quốc tế nhận định động thái của Trump đẩy quan hệ Mỹ-Ấn vào giai đoạn tồi tệ nhất kể từ lệnh trừng phạt năm 1998 vì thử nghiệm vũ khí hạt nhân. Ngoài thương mại, tranh chấp có thể ảnh hưởng đến visa làm việc cho chuyên gia công nghệ Ấn Độ và dịch vụ thuê ngoài.
Dù Ấn Độ có thể đảo ngược một số thuế quan, hậu quả lâu dài vẫn tồn tại. "Các đối thủ như Trung Quốc, Việt Nam, Mexico, Thổ Nhĩ Kỳ, Pakistan, Nepal, Guatemala và Kenya sẽ hưởng lợi, có thể loại Ấn Độ khỏi các thị trường chính ngay cả khi thuế được dỡ bỏ", Ajay Srivastava, cựu quan chức thương mại Ấn Độ và sáng lập GTRI, cảnh báo.
