Tan, một cựu lãnh đạo kỳ cựu trong ngành bán dẫn, thừa nhận rằng Intel đã tụt lại trong cuộc đua chip AI, lĩnh vực quan trọng nhất của công nghệ hiện đại. “20, 30 năm trước, chúng ta là người dẫn đầu, nhưng thế giới đã thay đổi. Giờ chúng ta thậm chí không còn nằm trong top 10 công ty bán dẫn hàng đầu”, ông nói.
Đó không chỉ là lời cảnh báo, mà là sự thừa nhận hiếm hoi từ chính người đứng đầu của hãng từng được xem là biểu tượng công nghệ nước Mỹ.
Sai lầm của kẻ thống trị
Từ cuối thập niên 1990 đến giữa 2010, Intel gần như đồng nghĩa với khái niệm “bộ não của máy tính”. Các dòng vi xử lý như Pentium, Core i3, i5, i7 từng hiện diện trong hàng tỷ thiết bị toàn cầu. Logo “Intel Inside” trở thành một phần của văn hóa công nghệ đại chúng.
Trong nhiều năm, Intel kiểm soát hơn 80% thị phần CPU, lợi nhuận ổn định và ảnh hưởng sâu rộng đến toàn ngành. Tuy nhiên, thành công quá lâu khiến hãng trở nên cồng kềnh và bảo thủ. Khi thế giới bước vào thời đại điện toán đám mây và trí tuệ nhân tạo, Intel vẫn trung thành với triết lý “CPU là trung tâm”, chậm chuyển hướng sang GPU – loại chip được thiết kế cho xử lý song song, nền tảng của công nghệ AI hiện đại.
Cột mốc quan trọng nhất diễn ra năm 2018, khi Intel từ chối đầu tư vào OpenAI, vì cho rằng công nghệ này “chưa thể sinh lời trong tương lai gần”. Trong lúc Intel còn do dự, Nvidia nhanh chóng trở thành đối tác chủ chốt của các trung tâm nghiên cứu và công ty công nghệ lớn, cung cấp GPU cho mọi hoạt động huấn luyện mô hình AI.
Khi ChatGPT ra mắt năm 2023, nhu cầu GPU tăng vọt. Theo Yahoo Finance, bất kỳ công ty nào tham gia vào AI đều gần như chắc chắn là khách hàng của Nvidia.
Những con số sau đó khẳng định điều đó: Nvidia chiếm hơn 80% thị phần GPU phục vụ AI toàn cầu, trong khi Intel vẫn đang vật lộn mở rộng mảng GPU non trẻ của mình.
Khi Intel vật lộn với quá trình tái cấu trúc, Nvidia đã bước lên vị thế mới. CEO Jensen Huang đã nhìn thấy tiềm năng của GPU từ sớm. Từ một công ty chỉ chuyên về đồ họa, Nvidia mở rộng sang chip mạng, chip AI, và điện toán hiệu năng cao, với nền tảng CUDA trở thành tiêu chuẩn vàng trong ngành.
Theo Los Angeles Times, chỉ trong 5 năm, cổ phiếu Intel giảm hơn 58%, trong khi Nvidia tăng hơn 1.000%. Năm 2025, vốn hóa của Nvidia vượt mốc 4 nghìn tỷ USD, trong khi Intel chỉ còn hơn 170 tỷ USD. Sự đảo ngược ấy thể hiện rõ: Intel đã không còn là trung tâm của thế giới chip, dù vẫn sở hữu năng lực sản xuất hàng đầu.
Hành trình tìm lại mình
Lip-Bu Tan không che giấu khó khăn. Ông thẳng thắn gọi đây là “chặng đường tái thiết đầy gian nan”. Intel đang cắt giảm hàng chục nghìn nhân viên, đóng cửa bộ phận ô tô, thuê ngoài marketing và tinh gọn bộ máy sản xuất. “Chúng ta phải khiêm tốn hơn, phải lắng nghe khách hàng”, ông nói trong buổi phát sóng nội bộ, chỉ trích văn hóa quan liêu đã khiến công ty trì trệ trong việc ra quyết định.
Song song với cắt giảm, Intel vẫn nỗ lực tìm hướng đi mới. Dự án Intel Foundry được khởi động để thu hút khách hàng bên ngoài sản xuất chip trên dây chuyền 18A – dòng chip thế hệ mới được kỳ vọng cạnh tranh với TSMC. Sản phẩm Panther Lake, dự kiến ra mắt năm 2026, được xem như lời khẳng định rằng Intel vẫn còn cơ hội nếu biết tận dụng lợi thế kỹ thuật.
Tan cũng đặt niềm tin vào mảng Edge AI – trí tuệ nhân tạo hoạt động ở thiết bị cá nhân thay vì trung tâm dữ liệu – và công nghệ agentic AI, nơi hệ thống hoạt động tự động, giảm phụ thuộc vào con người. “Đó là hướng mà chúng ta cần nắm bắt”, ông nói.
Trong khi Intel đang tái thiết, Nvidia tiếp tục mở rộng quyền lực. GPU của họ hiện là nền tảng cho hầu hết các mô hình ngôn ngữ lớn, từ ChatGPT, Gemini đến Claude. Mỗi con chip H100 của Nvidia có giá hàng chục nghìn USD, được săn đón bởi các tập đoàn công nghệ khắp thế giới.
Giới phân tích xem Nvidia như “Microsoft của thời đại AI” – công ty cung cấp hạ tầng không thể thay thế. Doanh thu của Nvidia năm tài khoá 2024 đạt 60,9 tỷ USD, tăng 126% so với năm trước, trong khi Intel giảm 2%.
Câu chuyện về Intel và Nvidia là minh chứng rõ ràng cho quy luật nghiệt ngã của ngành công nghệ: thành công quá khứ không đảm bảo tương lai. Một công ty từng định nghĩa cả kỷ nguyên máy tính cá nhân nay phải học lại cách thích ứng trong thời đại AI.
Sự thẳng thắn của CEO Lip-Bu Tan có thể xem như bước khởi đầu cho một chương mới, thời kỳ mà Intel buộc phải học cách thay đổi để tồn tại.
Hồng Ly
