NIM tiếp đà sụt giảm
Biên lãi thuần (NIM) là một trong những chỉ số quan trọng nhất đối với hoạt động kinh doanh của ngành ngân hàng. Chỉ tiêu này thể hiện chênh lệch giữa thu nhập lãi và chi phí lãi chia cho tài sản sinh lãi. NIM càng lớn đồng nghĩa mảng tín dụng, hoạt động cốt lõi của ngân hàng càng có khả năng sinh lời cao.
Ghi nhận dữ liệu từ WiChart, NIM của các ngân hàng niêm yết tiếp tục xu hướng thu hẹp trong quý III/2025 khi chi phí vốn tăng nhanh hơn lợi suất tài sản sinh lời; NIM ở mức 3,15%, giảm 0,02 điểm % so với quý trước đó, đánh dấu mức thấp nhất kể từ đầu năm 2019.
Đồng thời, chỉ số này cũng có sự phân hóa mạnh giữa các ngân hàng. Nhóm nhà băng cổ phần với quy mô lớn như VPBank, HDBank ghi nhận NIM vượt mốc 5%. Ngược lại, một số nhà băng quy mô nhỏ chỉ có mức NIM dưới 2%.
Chia sẻ với người viết, chuyên gia Nguyễn Thế Minh - Giám đốc Khối Nghiên cứu và Phát triển khách hàng cá nhân của Chứng khoán Yuanta Việt Nam, cho biết xu hướng giảm biên lãi thuần kéo dài liên tiếp trong khoảng 2-3 năm vừa qua.
Theo vị chuyên gia, nguyên nhân lớn nhất tạo ra áp lực này đến từ việc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đang trong giai đoạn nới lỏng chính sách tiền tệ. Trong bối cảnh hiện nay, yêu cầu cấp thiết từ phía Chính phủ là duy trì mặt bằng lãi suất thấp nhằm hỗ trợ nền kinh tế hồi phục, ưu tiên cho tăng trưởng.
Chính vì vậy, việc duy trì lãi suất thấp là nguyên nhân phần lớn khiến áp lực biên lãi ròng của các ngân hàng gặp nhiều khó khăn.
Chuyên gia Thế Minh cho biết NIM toàn hệ thống hiện vẫn duy trì ở mức rất mỏng, đặc biệt là đối với khối ngân hàng quốc doanh, trong khi đó ở nhóm ngân hàng tư nhân, NIM có cải thiện nhẹ trong quý III. Nhìn chung, NIM của hệ thống chưa có dấu hiệu phục hồi rõ rệt, khiến hiệu quả hoạt động và biên lợi nhuận của các ngân hàng tiếp tục chịu sức ép.
"NIM của các ngân hàng chưa được cải thiện xuất phát một phần nguyên nhân là do các ngân hàng vẫn phụ thuộc quá nhiều vào nguồn huy động ngắn hạn, chủ yếu đến từ tiền gửi. Trong khi đó, nguồn vốn huy động dài hạn vẫn còn hạn chế, dẫn đến NIM của các ngân hàng tiếp tục có xu hướng giảm", vị chuyên gia cho hay.
Do vậy, trong thời gian tới, các ngân hàng sẽ phải đối mặt với bài toán gia tăng vốn, đẩy mạnh huy động thông qua phát hành trái phiếu hoặc chứng chỉ tiền gửi dài hạn nhằm bù đắp và giảm thiểu rủi ro biến động lãi suất trong ngắn hạn.
Đồng quan điểm, trong báo cáo ngành ngân hàng mới công bố, Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) nhận định rằng trong ngắn hạn, dư địa cải thiện biên lãi ròng (NIM) sẽ hạn chế hơn, chủ yếu do áp lực từ chi phí vốn tăng nhanh hơn so với lãi suất đầu ra.
Theo VDSC, chi phí huy động của các ngân hàng tiếp tục đối mặt với nhiều áp lực tăng khi xét đến nhu cầu giải ngân tín dụng vào cuối năm thường rất cao và khoảng cách hiện tại giữa huy động và tín dụng vẫn đáng kể.
Tuy nhiên, áp lực thanh khoản của hệ thống có thể được giải tỏa phần nào khi dòng vốn chi ngân sách, đặc biệt là giải ngân cho các dự án đầu tư công, thường trở nên dồi dào hơn trong giai đoạn cuối năm.
Về lợi suất tài sản, mặc dù các khoản vay trung và dài hạn đã được ưu tiên giải ngân trong hai quý gần nhất, lợi suất cho vay vẫn chưa thể tăng ngay trong ngắn hạn do những khoản vay trung dài hạn của khách hàng cá nhân thường được áp dụng lãi suất ưu đãi trong khoảng 6 tháng đến 3 năm.
Triển vọng cải thiện
Chuyên gia Yuanta nhận định trong bối cảnh nhà điều hành vẫn ưu tiên duy trì chính sách nới lỏng, biên lãi ròng của các ngân hàng vẫn sẽ chịu ảnh hưởng trong thời gian tới.
"Nếu các ngân hàng vẫn phụ thuộc nhiều vào nguồn huy động và tiếp tục cho vay lại với các doanh nghiệp mà không tăng đầu ra, NIM của các ngân hàng chắc chắn sẽ tiếp tục giảm, khiến hoạt động của các ngân hàng càng trở nên khó khăn hơn", ông Minh nói.
Theo ông Minh, trong năm tới, các ngân hàng buộc phải tăng cường huy động vốn ở các kỳ hạn dài hơn nhằm cải thiện NIM của các ngân hàng. Nhiều khả năng, các ngân hàng sẽ tìm đến các kênh như phát hành trái phiếu hoặc chứng chỉ tiền gửi dài hạn để tránh rủi ro lãi suất trong tương lai và tối ưu chi phí vốn đầu vào.
Bên cạnh đó, nhiều khả năng các ngân hàng cũng sẽ tăng cường phát hành thêm cổ phiếu để tăng vốn điều lệ, qua đó củng cố bộ đệm vốn, giúp giảm chi phí vốn và hạn chế áp lực trong năm 2026.
Chuyên gia nhận định, áp lực đối với NIM có thể sẽ giảm bớt nhờ thanh khoản thị trường chứng khoán và thị trường vốn hiện đang khá tích cực, tạo điều kiện thuận lợi để các ngân hàng huy động thêm nguồn vốn trong năm tới. Khi đó, lượng vốn tự có của các ngân hàng có thể gia tăng, góp phần cải thiện NIM trong năm 2026.
Ông Minh cũng dự báo rằng, khi lãi suất USD có xu hướng giảm theo đà cắt giảm lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), các ngân hàng Việt Nam nhiều khả năng sẽ quay lại huy động vốn trên thị trường quốc tế thông qua phát hành trái phiếu quốc tế. Trong vài năm gần đây, các ngân hàng đã hạn chế huy động vốn quốc tế do lợi suất vay USD quá cao; do đó, việc lãi suất USD hạ nhiệt sẽ mở ra cơ hội mới giúp cải thiện NIM.
Song song, chuyên gia nhấn mạnh rằng các ngân hàng cần tiếp tục tối ưu chi phí hoạt động, kiểm soát chi phí hoạt động ở mức hợp lý nhằm duy trì lợi nhuận trong bối cảnh lãi suất cho vay đầu ra chưa có nhiều dư địa tăng.
Ông cũng bày tỏ kỳ vọng rằng NIM của các ngân hàng có thể cải thiện trong năm tới nhờ một số yếu tố tích cực. Cụ thể, thanh khoản thị trường bất động sản dự kiến sẽ hồi phục, giúp giảm áp lực nợ xấu và kéo theo chi phí dự phòng giảm.
"Lãi suất cho vay đối với nhóm khách hàng trong lĩnh vực bất động sản có thể trở thành phần bù, giúp giảm tác động của mức lãi suất thấp đối với các khoản cho vay vào lĩnh vực sản xuất. Theo đó, đây cũng là một yếu tố góp phần cải thiện biên lợi nhuận của các ngân hàng", ông cho hay.
