Tại hội thảo “Thanh toán xuyên biên giới và vay vốn trực tuyến: Tiện ích số cho kinh doanh và tiêu dùng” do Báo Lao Động tổ chức ngày 11/9, ông Nguyễn Hoàng Long, Phó tổng giám đốc Công ty cổ phần Thanh toán Quốc gia Việt Nam (Napas), chia sẻ trải nghiệm về thanh toán khi đi công tác nước ngoài.
Ông nói, khi mua hàng ở Trung Quốc sử dụng thẻ tín dụng quốc tế để thanh toán, song nhân viên báo không chấp nhận thẻ quốc tế, không có thiết bị quẹt thẻ và chỉ nhận thanh toán qua ví điện tử nội địa.
Không có 2 ứng dụng thanh toán nội địa của Trung Quốc là Wechat hay Alipay nhưng ông có sẵn tiền nhân dân tệ để thanh toán nên giao dịch vẫn được thực hiện. Tuy nhiên, sau đó ông đã phải đợi nhân viên xuống siêu thị đổi tiền để trả lại khoản tiền thừa chứ họ không có sẵn tiền mặt.
"Điều này có thể thấy, những tấm thẻ từng được cho là quyền lực và có thể đi khắp thế giới, nhưng ở một số thị trường như Trung Quốc hay sắp tới là thị trường Đông Nam Á, thì chúng không còn quyền lực nữa”, ông Long nói.
3 thách thức lớn trong triển khai thanh toán xuyên biên giới
Theo ông, thực tế, hệ sinh thái thanh toán hiện nay vẫn còn phân tán. Có nhiều loại thẻ gồm thẻ quốc tế, thẻ nội địa, ví điện tử, QR code… tồn tại song song nhưng chưa có sự kết nối xuyên biên giới hiệu quả.
"Khách du lịch quốc tế, đặc biệt là khách từ Trung Quốc, Thái Lan, Hàn Quốc… vẫn gặp nhiều khó khăn khi chi tiêu tại các cửa hàng nhỏ, chợ, quán cà phê vỉa hè - nơi chưa chấp nhận thanh toán số xuyên biên giới", ông Long nêu vấn đề.
Trong khi đó, các doanh nghiệp Việt Nam cũng chưa thể tận dụng tối đa dòng chi tiêu của khách quốc tế do thiếu hạ tầng thanh toán tương thích. Điều này không chỉ tạo rào cản cho du khách mà còn khiến doanh nghiệp Việt Nam bỏ lỡ một lượng lớn dòng chi tiêu từ khách nước ngoài.
Vì vậy, việc kết nối thanh toán xuyên biên giới là yêu cầu cấp thiết nếu Việt Nam muốn phát triển du lịch, dịch vụ và thương mại số.
Ông Nguyễn Hoàng Long, Phó Tổng giám đốc NAPAS chia sẻ về hoạt động thanh toán xuyên biên giới (Ảnh: BTC).
Ông cho rằng, việc triển khai thanh toán xuyên biên giới vẫn đứng trước 3 nhóm thách thức lớn.
Thứ nhất là pháp lý và quy định. Sự khác biệt về luật pháp giữa các quốc gia, đặc biệt trong các quy định liên quan đến phòng chống rửa tiền (AML/CFT) và bảo vệ dữ liệu, đang là rào cản lớn.
Thứ 2 là an ninh mạng. Khi các hệ thống được kết nối, nguy cơ tấn công mạng ngày càng gia tăng. Điều này đòi hỏi các đơn vị phải đầu tư đồng bộ về công nghệ, áp dụng cơ chế bảo mật nhiều lớp, nhằm bảo vệ dữ liệu và đảm bảo niềm tin của người dùng.
Thứ 3 là kỹ thuật và thương mại. Việc chuẩn hóa tiêu chuẩn kỹ thuật cùng với mô hình chia sẻ phí hợp lý, là điều kiện tiên quyết để thúc đẩy sự hợp tác và mở rộng mạng lưới kết nối quốc tế.
Chuyên gia: Phần lớn rủi ro phát sinh từ thói quen
Còn theo ông Vũ Ngọc Sơn, Trưởng ban Nghiên cứu, Tư vấn, Phát triển công nghệ và Hợp tác quốc tế (Hiệp hội An ninh mạng quốc gia), sự khác biệt về chuẩn mực giữa các quốc gia, cùng với khối lượng giao dịch khổng lồ, khiến việc phát hiện bất thường và bảo đảm an toàn càng trở nên thách thức.
“Điều này đòi hỏi các tổ chức tài chính phải đầu tư mạnh hơn vào công nghệ, quy trình và hợp tác quốc tế để xây dựng lá chắn nhiều lớp cho thanh toán xuyên biên giới”, ông Sơn nói.
Ông Sơn nhấn mạnh: “Chỉ bằng cách kết hợp đồng bộ công nghệ tiên tiến, quản trị an ninh chặt chẽ, đào tạo con người, khuôn khổ pháp lý rõ ràng và hợp tác quốc tế, chúng ta mới có thể bảo vệ hiệu quả dữ liệu cá nhân và đảm bảo sự an toàn, bền vững cho hệ thống thanh toán toàn cầu”. Theo ông, bảo vệ dữ liệu không phải là một tính năng, mà là hệ tư duy xuyên suốt.
Ông Sơn cho rằng, với các ngân hàng và doanh nghiệp cung ứng dịch vụ thanh toán, yêu cầu quan trọng là tối thiểu hóa dữ liệu, chỉ thu thập những thông tin thực sự cần thiết, gắn thời hạn lưu giữ và xóa hoặc ẩn danh khi không còn mục đích sử dụng.
Ông Vũ Ngọc Sơn, Trưởng ban Nghiên cứu, Tư vấn, Phát triển công nghệ và Hợp tác quốc tế (Ảnh: BTC).
Vị này nhấn mạnh quyền truy cập phải được kiểm soát chặt chẽ theo nguyên tắc “ít đặc quyền nhất”, đồng thời lưu vết toàn bộ hoạt động truy cập dữ liệu nhạy cảm. Kiểm toán bảo mật định kỳ, kiểm thử xâm nhập và vá lỗi nhanh là những bước không thể thiếu.
Với người dùng, phần lớn rủi ro phát sinh từ thói quen. Những hành động tưởng như đơn giản như quét mã QR trôi nổi, bấm vào liên kết lạ hay thanh toán qua wifi công cộng đều tiềm ẩn nguy cơ mất dữ liệu.
Người dùng được khuyên cần tập trung vào hành vi cụ thể như kiểm tra kỹ thông tin người nhận trước khi xác nhận, bật xác thực 2 lớp và thông báo biến động, ưu tiên hạn mức nhỏ cho giao dịch lần đầu, khóa ứng dụng ngay khi điện thoại thất lạc.
Chia sẻ về định hướng trong thời gian tới, Phó Vụ trưởng Vụ Thanh toán (Ngân hàng Nhà nước) Nguyễn Thị Thu cho biết đơn vị này sẽ tiếp tục tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm. Trước hết là hoàn thiện hành lang pháp lý, trong đó có việc sửa đổi một số Nghị định và Thông tư nhằm tạo cơ sở pháp lý đồng bộ và phù hợp hơn với thực tiễn triển khai thanh toán xuyên biên giới.
Ngân hàng Nhà nước sẽ nâng cấp hệ thống Chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử, bảo đảm đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật tiên tiến, phục vụ hiệu quả cho hoạt động thanh toán quốc tế.
Cùng với đó, việc phát triển hạ tầng thanh toán cũng được đẩy mạnh, mở rộng mạng lưới chấp nhận thanh toán để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người dân và doanh nghiệp.
