Thách thức trong thời đại mới
Chan Lam, chủ cửa hàng giày thêu nổi tiếng tại khu chợ ở phố Li Yuen (Hồng Kông, Trung Quốc), cho hay gia đình ông đã kinh doanh tại đây từ năm 1972. Khi đó, Chan mới 20 tuổi, bắt đầu sự nghiệp bằng việc phụ giúp bố mẹ điều hành cửa hàng. Sau này, ông là người duy nhất trong gia đình tiếp quản việc kinh doanh.
Ông Chan Lam, chủ cửa hàng giày thêu truyền thống ở phố Li Yuen, Hồng Kông, Trung Quốc (Ảnh: Tai Hing Shing/SPH Media).
Mặc dù sản phẩm có giá khá cao, cửa hàng vẫn duy trì được lượng khách hàng trung thành trong nhiều năm qua. Thế nhưng, tình hình kinh doanh gần đây đã có nhiều thay đổi. Gian hàng của ông Chan hiện là cửa hàng giày thêu truyền thống duy nhất ở khu chợ này.
Tình hình kinh tế khó khăn sau giai đoạn Covid-19 đã khiến lượng khách du lịch đến Hồng Kông giảm đáng kể, kéo theo lượng khách lui tới gian hàng của ông cũng ít hơn. Các con của ông Chan đều có sự nghiệp riêng, nên ông và vợ dự định sẽ kinh doanh một thời gian nữa rồi chờ nghỉ hưu trong 3-5 năm tới.
Theo báo cáo của Văn phòng Nghiên cứu thuộc Ban Thư ký Hội đồng Lập pháp, số lượng người bán hàng rong lưu động ở Hồng Kông đã giảm 80%, xuống còn 233 người.
Tính đến cuối tháng 9 năm 2024, 73% người bán hàng rong cố định được cấp phép đều ở độ tuổi từ 60 trở lên, trong khi những người dưới 40 tuổi chỉ chiếm 3%. Vấn đề “già hóa”, thậm chí còn nghiêm trọng hơn ở nhóm hàng rong lưu động, với 90% người bán trên 60 tuổi và chỉ 0,8% dưới 40 tuổi.
Phố chợ đêm Temple ở Hồng Kông, Trung Quốc (Ảnh: Tai Hing Shing/SPH Media).
Chủ tịch Liên đoàn Hiệp hội người bán hàng rong Cửu Long Tân Giới Hồng Kông, Raymond Chan, chia sẻ rằng trong số các ngành nghề kinh doanh, những người bán báo đang gặp khó khăn nhất. Với sự phát triển của internet và những thay đổi trong thói quen đọc sách, chỉ còn khoảng 100 sạp báo ở Hồng Kông còn tồn tại, hiện đối mặt với nguy cơ bị xóa sổ trong tương lai.
Mô hình giao hàng tận nơi, mua sắm trực tuyến góp phần làm giảm không gian “sinh tồn” của hàng rong. Điều này đòi hỏi người bán phải tìm cách thích nghi, thay đổi tư duy và tạo ra sự khác biệt.
Ông Chan nhận định hầu hết những người bán hàng rong hiện tại đều lớn tuổi. Các sản phẩm họ bán thiếu tính độc đáo, khó thu hút khách du lịch. Dù tổ chức đã vận động người bán hàng rong thay đổi, nhưng đến nay chỉ có 1 chủ gian hàng hưởng ứng.
Nỗ lực “hồi sinh” văn hóa bán hàng rong
Gordon Fan, giảng viên tại một trường đại học ở Hồng Kông, cho biết nguyên nhân những người bán hàng rong dần biến mất là do chính quyền siết chặt hệ thống cấp phép và sự thay đổi trong mô hình kinh tế của thành phố, trong khi người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến vệ sinh an toàn thực phẩm và sức hấp dẫn của thương hiệu khi mua sắm.
Tuy nhiên, bên cạnh những thách thức, người bán hàng rong có thể vượt qua khó khăn bằng cách khai thác sở thích trải nghiệm lịch sử và văn hóa địa phương, mua sắm những sản phẩm mang hương vị địa phương đặc trưng của du khách.
Một người bán hàng rong ở phố chợ đêm Temple (Ảnh: Candice Chan)
Ông Fan từng chứng kiến nhiều địa phương bố trí riêng khu vực cho những người bán hàng rong. Những khu vực này không làm gián đoạn cuộc sống thường nhật của người dân, thậm chí thu hút cả người dân địa phương lẫn khách du lịch lui tới, thúc đẩy nền kinh tế địa phương. Vì vậy, chính quyền địa phương cũng có thể tham khảo sáng kiến này.
“Chính quyền địa phương cần nỗ lực khôi phục văn hóa hàng rong. Bởi khách du lịch vẫn có nhu cầu thử nhiều món ăn nhẹ địa phương và mua sắm đủ loại quà lưu niệm”, ông nói.
Henry Choi, giảng viên khoa Giáo dục Đại cương của Đại học Trung văn Hương Cảng (CUHK), cho biết hiện nay, Sở Vệ sinh Thực phẩm và Môi trường cho biết chính quyền nên thiết lập lại hệ thống cấp phép mới cho người bán hàng rong.
Ông Choi nhấn mạnh cần có các chính sách linh hoạt hơn, cho phép các quầy hàng rong đặc trưng được bố trí cố định tại các góc phố, tạo ra những điểm đến hấp dẫn cho du khách khám phá và chụp ảnh.
Chủ tịch Liên đoàn Hiệp hội người bán hàng rong Cửu Long Tân Giới Hồng Kông, Raymond Chan, góp ý chính quyền có thể chủ động hỗ trợ xây dựng chính sách ngắn hạn hoặc dài hạn cho người bán hàng rong, hỗ trợ từ góc độ du lịch và di sản văn hóa.
Cụ thể, các đơn vị nên quy định một khoảng thời gian nhất định cho phép các trợ lý hoặc đối tác của người bán hàng rong được quyền thừa kế giấy phép kinh doanh; tham khảo các chương trình đào tạo người bán hàng rong của Singapore…
