Chiều nay, 15.9, trong phiên thảo luận chuyên đề "Vươn tầm nội lực để vươn mình đột phá" tại diễn đàn Kinh tế tư nhân Việt Nam 2025 tổ chức ở Hà Nội, ông Trần Bằng Việt, nhà sáng lập, Chủ tịch HĐQT Đông A Solutions, người điều hành phiên thảo luận, đã chỉ ra một số điểm nghẽn cản trở nội lực của doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Phiên thảo luận phiên thảo luận chuyên đề "Vươn tầm nội lực để vươn mình đột phá" trong diễn đàn Kinh tế tư nhân Việt Nam 2025
ẢNH: QUÝ HIÊN
Đối mặt với tình trạng chảy máu chất xám
Theo ông Việt, tổng hợp các ý kiến tại vòng đối thoại địa phương cho thấy có nhiều vấn đề cản trở nội lực của các doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt là với doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp khởi nghiệp.
Điểm nghẽn đầu tiên là thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao. Có nhiều nguyên nhân, chủ yếu là vì mức lương và chế độ đãi ngộ chưa đủ sức cạnh tranh các tập đoàn đa quốc gia hoặc các doanh nghiệp lớn trong nước. Tình trạng này dẫn đến hiện tượng chảy máu chất xám khi đội ngũ lao động ưu tú rời bỏ địa phương để tìm kiếm cơ hội tại những thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM, hoặc ra nước ngoài để làm việc.
Ông Trần Bằng Việt, nhà sáng lập, Chủ tịch HĐQT Đông A Solutions, người điều hành phiên thảo luận
ẢNH: QUÝ HIÊN
Hệ quả là nhiều địa phương không thể giữ được đội ngũ nhân lực chất lượng cao, trong khi đây lại là nền tảng then chốt để nâng cao năng suất lao động và tăng giá trị gia tăng cho doanh nghiệp.
"Từ thực tế đó, nhu cầu về quy hoạch hành nghề, phân công lao động xã hội hợp lý cũng như xây dựng các chính sách đặc thù nhằm thu hút phát triển đội ngũ chuyên gia trở nên vô cùng cấp thiết đối với sự phát triển bền vững của cả doanh nghiệp và địa phương", ông Việt nói.
Trong khi đang thiếu nguồn lực chất lượng cao thì chính sách với lĩnh vực giáo dục tư nhân còn nhiều bất cập. Luật Ngân sách chưa có cơ chế hỗ trợ đầu tư trang thiết bị cho khối giáo dục tư thục. Luật Thi đua khen thưởng chuyển quyền khen thưởng về hội đồng trường mà thiếu sự ghi nhận chính thức từ cấp tỉnh. Chính sách phân luồng học sinh THPT còn nhiều bất ổn. Các trường tư thục đủ điều kiện nhưng không được tuyển sinh do hạn chế về chỉ tiêu, gây lãng phí nguồn lực.
Vận hành doanh nghiệp dựa vào tình thân
Ông Việt cũng cho biết, ngoài các rào cản như doanh nghiệp khó tiếp cận vốn tài chính, quy mô doanh nghiệp nhỏ, năng lực cạnh tranh hạn chế, một điểm nghẽn cản trở nội lực của doanh nghiệp nhỏ và vừa là những hạn chế về quản trị doanh nghiệp.
Một đặc điểm phổ biến ở không ít doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là doanh nghiệp gia đình, là vẫn vận hành dựa nhiều vào tình thân thay vì năng lực và các chuẩn mực quản trị khoa học. Điều này dẫn đến việc thiếu khách quan trong phân công bổ nhiệm, dễ phát sinh lãng phí nguồn lực và kìm hãm sự đổi mới sáng tạo. Không ít trường hợp người sáng lập nắm quyền kiểm soát tuyệt đối, đưa ra quyết định mang tính cá nhân, vượt lên trên nguyên tắc và các chuẩn mực quản trị, làm giảm khả năng thu hút hợp tác và đầu tư.
Mức độ am hiểu luật pháp và khả năng vận dụng vào các hoạt động sản xuất kinh doanh còn chưa đồng đều. Tính minh bạch về tài chính, thuế và việc tuân thủ các chuẩn mực xã hội chưa được coi trọng đúng mức. Nhiều doanh nghiệp dù có tiềm năng vẫn gặp trở ngại khi tiếp cận thị trường chứng khoán hoặc nguồn vốn quốc tế do thiếu báo cáo tài chính đáng tin cậy. Thực tế cho thấy ngay cả doanh nghiệp nhỏ và vừa với nhiều năm hoạt động vẫn thường xuyên vướng phải các sai sót trong các lĩnh vực tài chính, thuế, lao động, môi trường, hải quan...
Một vấn đề khác là tư duy ngắn hạn trong quản trị. Hiện nay, một số doanh nghiệp vẫn tồn tại tình trạng tránh quy định pháp luật nhằm giảm thiểu chi phí hoặc tối đa hóa lợi nhuận. Các doanh nghiệp này thường áp dụng nhiều biện pháp khác nhau để lách thuế, lách luật, giảm bảo hiểm, giảm quyền lợi, giảm bán góp hoặc vi phạm các quy định về môi trường với mục đích tiết kiệm chi phí.
"Tình trạng sử dụng lao động giá rẻ, bất hợp pháp xảy ra phổ biến ở các khu công nghiệp. Nhiều doanh nghiệp lựa chọn lao động thời vụ, tăng giờ làm việc và trả lương thấp, chưa chú trọng xây dựng môi trường làm việc chuyên nghiệp, tạo điều kiện để người lao động gắn bó và phát triển. Thực trạng này không chỉ gây ảnh hưởng đến quyền lợi người lao động mà còn tác động tiêu cực tới sự phát triển bền vững của doanh nghiệp và cộng đồng xã hội", ông Việt nói.
