NHNN cho biết, căn cứ Quyết định số 150/2001/QĐ-TTg ngày 05/10/2001 của Thủ tướng Chính phủ về việc thành lập Công ty quản lý nợ và khai thác tài sản trực thuộc ngân hàng thương mại, Thống đốc NHNN đã ban hành Quyết định số 1390/2001/QĐ-NHNN ngày 07/11/2001 ban hành Điều lệ mẫu về tổ chức và hoạt động của Công ty quản lý nợ và khai thác tài sản trực thuộc ngân hàng thương mại. Tuy nhiên hiện nay, do điều kiện kinh tế - xã hội thay đổi, các quy định pháp luật về hoạt động của công ty quản lý nợ và khai thác tài sản (công ty quản lý nợ) không còn phù hợp.
Tại khoản 6 Điều 111, khoản 4 Điều 118 và khoản 4 Điều 123 Luật Các TCTD năm 2024 có quy định giao Thống đốc NHNN quy định hoạt động của công ty con, công ty liên kết của ngân hàng thương mại, công ty tài chính tổng hợp, công ty tài chính chuyên ngành trong lĩnh vực quản lý nợ và khai thác tài sản.
Trên thế giới, các công ty AMC được thành lập theo nhiều mô hình khác nhau nhằm xử lý nợ xấu và tái cấu trúc tài sản của ngân hàng thương mại. Các AMC của ngân hàng thương mại thường hoạt động với mục tiêu xử lý nợ xấu nội bộ, thay vì mua nợ từ ngân hàng khác. Tại Hàn Quốc các ngân hàng lớn như KB Kookmin, Shinhan, Woori đều có AMC riêng để xử lý nội bộ. Tại Trung Quốc có một hệ thống AMC phát triển mạnh như ICBC, CCB, BOC đều thành lập AMC riêng để xử lý nợ xấu nội bộ…
Dự thảo Thông tư được xây dựng trên cơ sở kế thừa một số quy định vẫn còn phù hợp tại Quyết định số 1390/2001/QĐ-NHNN và có sửa đổi đề phù hợp Luật Các TCTD năm 2024 và một số quy định pháp luật hiện hành về ủy quyền, quy định về mua, bán nợ của TCTD…
Dự thảo quy định, Công ty quản lý nợ thực hiện quản lý nợ, khai thác tài sản theo ủy quyền của tổ chức tín dụng có công ty quản lý nợ đó đối với các khoản nợ là khoản nợ xấu bao gồm khoản nợ xấu đang hạch toán trong bảng cân đối kế toán theo quy định của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, khoản nợ xấu đã sử dụng dự phòng rủi ro để xử lý nhưng chưa thu hồi được nợ và đang theo dõi ngoài bảng cân đối kế toán.
Công ty quản lý nợ thực hiện mua, bán các khoản nợ phát sinh từ nghiệp vụ cho vay, khoản trả thay trong nghiệp vụ bảo lãnh, khoản phải thu từ hợp đồng cho thuê tài chính là khoản nợ xấu đang hạch toán trong bảng cân đối kế toán theo quy định của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, khoản nợ xấu đã sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro nhưng chưa thu hồi được nợ và đang theo dõi ngoài bảng cân đối kế toán.
NHNN cho biết, hoạt động của TCTD hiện nay đa dạng hơn so với thời điểm ban hành Quyết định 1390/2002/QĐ-NHNN. Do đó, việc tiếp nhận, xử lý các khoản nợ theo ủy quyền của AMC cần được mở rộng gồm nợ xấu nội bảng và nợ xấu ngoại bảng để có nguồn lực xử lý các khoản nợ xấu phát sinh trong hoạt động của TCTD.
Hiện tại hoạt động mua, bán nợ, bán khoản phải thu của TCTD thực hiện theo quy định tại Thông tư 09/2015/TT-NHNN[1] và Thông tư số 20/2017/TT-NHNN[2], Cục ATHT thấy rằng hoạt động của công ty quản lý nợ phụ thuộc vào các hoạt động mà TCTD được thực hiện, các khoản nợ mà công ty quản lý nợ xử lý là các khoản nợ phát sinh từ chính hoạt động của TCTD. Do đó, quy định về hoạt động mua, bán nợ, khoản phải thu của công ty quản lý nợ cũng cần được xây dựng thống nhất với các quy định tại Thông tư 09, Thông tư 20.
Trên thế giới, các công ty AMC được thành lập theo nhiều mô hình khác nhau nhằm xử lý nợ xấu và tái cấu trúc tài sản của ngân hàng thương mại. Các AMC của ngân hàng thương mại thường hoạt động với mục tiêu xử lý nợ xấu nội bộ, hoặc chỉ mua nợ thông thường ở một số trường hợp đặc biệt như khi doanh nghiệp có khoản vay tốt nhưng gặp khó khăn tài chính tạm thời, AMC có thể mua lại nợ và tái cơ cấu hoặc bán lại khi doanh nghiệp phục hồi, thay vì để thành nợ xấu.... Tại Hàn Quốc các ngân hàng lớn như KB Kookmin, Shinhan, Woori đều có AMC riêng, tại Trung quốc có một hệ thống AMC phát triển mạnh như ICBC, CCB, BOC đều thành lập AMC riêng để xử lý nội bộ.
Trước đây, mục tiêu của việc thành lập công ty quản lý nợ là để xử lý các khoản nợ xấu và tài sản tồn đọng của TCTD. AMC giúp các TCTD thu hồi nợ khó đòi, tái cấu trúc các khoản vay và giảm tỷ lệ nợ xấu, góp phần làm sạch bảng cân đối kế toán của TCTD giúp TCTD hoạt động an toàn và hiệu quả hơn. Do đó, việc tiếp tục thực hiện mục tiêu xử lý nợ xấu của AMC là cần thiết. Việc quy định phạm vi khoản nợ được tiếp nhận, quản lý, xử lý theo ủy quyền; mua, bán là khoản nợ xấu phù hợp với mục tiêu chính của việc thành lập công ty quản lý nợ, giúp công ty quản lý nợ tập trung xử lý đối với các khoản nợ xấu.
Quy định mới cũng tránh được việc TCTD lợi dụng hoạt động của công ty quản lý nợ để mua, bán nợ để làm thay đổi số liệu, tình hình nợ xấu của TCTD.
