Chiều 1.12, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự thảo nghị quyết quy định một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành luật Đất đai. Tại dự thảo, Chính phủ đề xuất bổ sung 3 trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng.
Một trong số này là khi đã hết thời hạn phải hoàn thành việc thỏa thuận mà đã thỏa thuận được trên 75% diện tích đất và trên 75% số lượng người sử dụng đất thì HĐND cấp tỉnh xem xét thu hồi phần diện tích đất còn lại để giao chủ đầu tư.
Đại biểu Trần Văn Tiến (Phú Thọ)
ẢNH: GIA HÂN
2 phương án bồi thường cho người dân
Giải trình về nội dung trên, Bộ NN-MT cho hay, tại nhiều dự án, nhà đầu tư đã thỏa thuận phần lớn diện tích, chỉ còn phần nhỏ chưa thể thống nhất với người sử dụng đất, dẫn đến dự án "treo", gây lãng phí nguồn lực đất đai, chậm tiến độ đầu tư.
Do đó, dự thảo bổ sung quy định như đã nêu, đồng thời giao HĐND cấp tỉnh (cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân) xem xét, quyết định việc thu hồi đất.
Người có đất nằm trong nhóm dưới 25% còn lại sẽ được hưởng các chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư tương tự như Nhà nước thu hồi đất thực hiện các dự án khác (giá đất bồi thường tính theo bảng giá đất và hệ số K).
Quá trình thu hồi, cơ quan có thẩm quyền phải họp dân, tiếp thu, giải trình ý kiến người có đất về phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho người có đất thu hồi.
Đáng chú ý, dự thảo đưa ra 2 phương án bồi thường trong trường hợp Nhà nước thu hồi phần diện tích còn lại mà người có đất không đạt thỏa thuận với chủ đầu tư.
Phương án 1 là việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư áp dụng theo quy định tại điều 78, điều 79 luật Đất đai.
Phương án 2 tương tự như trên. Đồng thời, nếu tổng số tiền bồi thường, hỗ trợ được nhận theo phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư tính trên một đơn vị diện tích đất thấp hơn trung bình của giá đất đã thỏa thuận thì người có đất thu hồi được nhận thêm số tiền còn thiếu so với mức trung bình đó.
Nhà đầu tư phải trả số tiền chênh lệch giữa số tiền tính theo mức trung bình của giá đất đã thỏa thuận và số tiền bồi thường, hỗ trợ trong phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; số tiền chênh lệch này được tính vào chi phí đầu tư của dự án.
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Phòng)
ẢNH: GIA HÂN
Cần hài hòa giữa Nhà nước, người dân và doanh nghiệp
Nêu ý kiến, đại biểu Đỗ Thị Việt Hà (Bắc Ninh) ủng hộ phương án 2, vì cho rằng sẽ bảo đảm quyền lợi chính đáng của người có đất bị thu hồi trong trường hợp dự án đã thỏa thuận được trên 75% diện tích đất.
Theo bà Hà, cơ chế thanh toán phần chênh lệch giúp người dân nhận được mức bồi thường không thấp hơn mặt bằng giá đã thỏa thuận, bảo đảm sự công bằng, hạn chế khiếu nại. Phần chênh lệch do nhà đầu tư chi trả và được tính vào chi phí dự án, không làm tăng gánh nặng cho ngân sách.
Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Phòng) cho rằng phương án 2 có sự hài hòa hơn giữa lợi ích của Nhà nước, người có đất bị thu hồi và chủ đầu tư.
Nếu áp dụng theo phương án 1 sẽ tạo ra sự chênh lệch lớn giữa các hộ dân trong cùng một khu vực đất thu hồi. Chưa kể, điều này có thể khiến nhà đầu tư trục lợi chính sách bằng cách sau khi đã thu hồi được 75% thì cố tình thỏa thuận chậm 25% diện tích còn lại để được áp dụng thu hồi theo bảng giá đất.
Trong khi đó, đại biểu Trần Văn Tiến (Phú Thọ) nhận định quy định như dự thảo sẽ khó khả thi, khi yêu cầu đồng thời 75% diện tích đất và 75% số người sử dụng đất. "Tại sao tỷ lệ là 75% mà không phải là 60%? Cần khảo sát, đánh giá xem có bao nhiêu dự án đạt được cả 2, hoặc 1 trong 2 tiêu chí", ông nói.
Đại biểu Nguyễn Thị Thu Thuỷ (Gia Lai) thì nói, tỷ lệ 25% không đồng thuận là con số tiềm ẩn những vấn đề về mặt xã hội, an ninh trật tự tại địa phương, khiếu nại, khiếu kiện liên quan đến đất đai.
Thực tế trên đặt ra tầm quan trọng của đối thoại, phối hợp chặt chẽ giữa nhà đầu tư và chính quyền địa phương, đồng thời đánh giá tác động đối với nhóm không đạt thỏa thuận…, giúp họ hiểu rõ hơn về mục tiêu và nội dung chính sách. Từ đó tạo đồng thuận, giảm đi phản ứng.
