Người dân phải cung cấp thông tin nhà ở?

Gây khó cho người dân

Đề xuất nói trên được Bộ Xây dựng nêu trong dự thảo Nghị định về xây dựng, quản lý cơ sở dữ liệu về nhà ở và thị trường bất động sản, đang lấy ý kiến. Theo đó, tổ chức, cá nhân VN và nước ngoài sẽ phải cung cấp trường dữ liệu gồm thông tin nhận diện (họ tên, số định danh, giấy tờ pháp lý); loại hình nhà sở hữu, địa chỉ, diện tích, số lượng; thời hạn và hình thức sở hữu; tình trạng pháp lý. Với nhà ở thuộc tài sản công, tổ chức, cá nhân sẽ cung cấp số lượng tài sản, diện tích, mục đích sử dụng, tình trạng quản lý và đơn vị được giao quản lý. Bộ Xây dựng lý giải quy định chi tiết về thông tin sở hữu nhà của tổ chức, cá nhân giúp nâng cao chất lượng dữ liệu được thu thập, từ đó làm minh bạch thông tin, điều tiết thị trường, đáp ứng nhu cầu chính đáng của xã hội.

Ảnh: Đình Sơn

Tuy nhiên, một lãnh đạo văn phòng đăng ký đất đai TP.HCM cho rằng đề xuất này là không cần thiết bởi hiện nay tất cả cơ sở dữ liệu về nhà, đất của cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp đều được lưu trữ tại hệ thống văn phòng đăng ký đất đai của các tỉnh, thành. Trong đó các chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai lưu trữ thông tin nhà đất của cá nhân và văn phòng đăng ký đất đai lưu trữ thông tin của tổ chức, doanh nghiệp. Thông tin lưu trữ gồm tất cả những thông tin mà Bộ Xây dựng yêu cầu cung cấp như: họ tên, số định danh của cá nhân hay tổ chức sở hữu nhà đất, loại hình nhà sở hữu, địa chỉ, diện tích, số lượng sở hữu bao nhiêu; thời hạn và hình thức sở hữu, tình trạng pháp lý của căn nhà.

"Tất cả các dữ liệu hiện nay chỉ cần liên kết lại, đổ lên Trung tâm dữ liệu lớn (bigdata) trên VNeID là xong. Khi đổ lên VNeID rồi thì người dân, doanh nghiệp chỉ cần xác nhận những thông tin đó đã đúng, đã đủ hay chưa. Nếu chưa thì cần đi kê khai hoặc điều chỉnh lại tại UBND phường, xã", vị này nói.

Chuyên gia bất động sản Trần Khánh Quang cũng đồng tình bởi khi cấp sổ hồng cho mảnh đất, căn nhà, cơ quan chức năng đã có đầy đủ thông tin. Vì vậy, ông tỏ ra khó hiểu khi trước đó một số địa phương yêu cầu cung cấp sổ hồng bản photo và nay lại đến Bộ Xây dựng đề xuất cung cấp thông tin nhà đất. Theo ông Quang, yêu cầu người dân cung cấp các thông tin nói trên đến cơ quan nhà nước để kê khai là không cần thiết và làm mất thời gian của không chỉ người dân mà cả cán bộ, công chức.

"Cần nhấn mạnh rằng hoạt động làm sạch, chuẩn hóa cơ sở dữ liệu nhà, đất là trách nhiệm của các cơ quan có thẩm quyền nhằm phục vụ nhu cầu quản lý của mình. Người dân chỉ nên được coi là đối tác hỗ trợ cung cấp thông tin, thay vì quàng trách nhiệm lên họ. Nếu xác định rõ nguyên tắc này, các cơ quan nhà nước sẽ có ứng xử phù hợp để vừa giải quyết công việc hiệu quả, vừa tránh làm xáo trộn đời sống, tránh làm phiền người dân", ông Trần Khánh Quang nói.

Đừng để bị trùng lặp

Luật sư Trương Anh Tú đặt vấn đề: "Việc Bộ Xây dựng đề xuất tổ chức, cá nhân phải cung cấp thông tin sở hữu nhà ở để tích hợp vào hệ thống thông tin quốc gia từ 2026, nếu tư duy ngược thì có thể thấy lâu nay Bộ chưa có thông tin gì liên quan đến nhà ở, vậy họ quản lý bằng cách nào, quản lý kiểu gì? Nói vậy để thấy rằng đây là việc của cơ quan chức năng, không thể bắt người dân làm thay. Nên làm sao cho gọn nhẹ cho người dân chứ không thể bắt người dân trình cái này, trình cái kia. Hiện nay Bộ NN-MT, Bộ Công an cũng đang rà soát, kê khai. Trong khi đó, khi cơ quan chức năng cấp phép xây dựng, cấp sổ hồng cho dân đã có đầy đủ thông tin. Tất cả đều có trong hệ thống văn phòng đăng ký đất đai ở các tỉnh, ở Sở NN-MT".

"UBND phường kêu cung cấp, ngành đất đai cũng yêu cầu, bây giờ đến ngành nhà ở... Người dân sẵn sàng hợp tác nhưng cách tiếp cận phải tiện lợi hơn. Nên làm sao giảm phiền tối đa cho người dân chứ cứ thế này lo giấy tờ thôi cũng hết ngày. Cách tiếp cận nên giống như ngành công an, chỉ cần có một ID là tương thích hết", luật sư Trương Anh Tú nói thêm.

Luật sư Trần Minh Cường, Công ty Luật TMC Lawyers, thì băn khoăn nếu quy định này triển khai có thể trùng lắp cơ sở dữ liệu với đề án làm sạch, làm giàu dữ liệu trong 90 ngày do Bộ NN-MT cùng Bộ Công an đang triển khai. Bởi hiện nay đề án này đang triển khai quản lý dữ liệu, định danh đến từng thửa đất. Đất lại gắn với công trình xây dựng trên đất như nhà ở, nhà xưởng, cao ốc văn phòng... Trong khi đó, hiện nay các cơ quan như Bộ Xây dựng, Bộ NN-MT, Bộ Tài chính… đều có mọi dữ liệu nhà đất, tài sản, quy hoạch và thuế. Nếu không đồng bộ, mỗi nơi đều thống kê, lưu trữ, kê khai lại sẽ có nguy cơ "chồng chéo dữ liệu" hoặc "mỗi nơi một kiểu".

Luật sư Trần Minh Cường cũng lưu ý khi cơ quan chức năng thu thập các dữ liệu định danh như: họ tên, số định danh, giấy tờ pháp lý…, cần cơ chế bảo mật nghiêm ngặt, tránh rò rỉ hoặc sử dụng sai mục đích. Việc nhập liệu, xác thực và cập nhật thông tin sẽ là khối lượng công việc khổng lồ, đòi hỏi hạ tầng công nghệ và nhân sự chuyên môn cao.

"Tôi cho rằng việc đồng bộ cơ sở dữ liệu từ nhà đất đến các thông tin khác như bảo hiểm y tế, giấy phép lái xe, thông tin cư trú, thuế... lên một cơ sở dữ liệu chung là VNeID là chính sách, chủ trương lớn, đúng đắn nhằm cắt giảm thủ tục hành chính, giúp người dân tiết giảm chi phí và thời gian cho các dịch vụ hành chính công. Tuy nhiên, cần có cách làm đồng bộ, thống nhất giữa các bộ ngành. Không thể có chuyện mỗi nơi làm mỗi kiểu, mạnh ai nấy làm. Như vậy dễ dẫn đến tình trạng chồng lấn, trùng lặp dữ liệu. Khi đã bị trùng lặp, việc sửa chữa hay làm mới lại sẽ khó khăn vô cùng", ông Cường khuyến nghị.

Theo các chuyên gia, cơ sở dữ liệu nhà ở và thị trường bất động sản nếu được triển khai đúng hướng sẽ là "bản đồ số tài sản quốc gia", giúp thị trường minh bạch, nhà nước quản lý hiệu quả, người dân an tâm sở hữu và doanh nghiệp hoạt động lành mạnh. Vấn đề không chỉ là thu thập thông tin, mà là xây dựng nền tảng số để vận hành một thị trường bất động sản hiện đại, công khai và công bằng. Đồng thời không làm xáo trộn, ảnh hưởng đến tính bảo mật, riêng tư, hạn chế phiền hà cho người dân.