Doanh nghiệp Việt khai phá "mỏ vàng" châu Phi

Đánh thức "người khổng lồ" của châu Phi

Chính quyền thủ đô Kinshasa, CHDC Congo cùng Tập đoàn Vingroup (VN) vừa ký kết Biên bản ghi nhớ (MOU) hợp tác nghiên cứu và phát triển các dự án đô thị quy mô lớn, giao thông xanh tại nước này. Theo MOU, hai bên sẽ phối hợp nghiên cứu và phát triển dự án đại đô thị ven sông trên khu đất rộng khoảng 6.300 ha, được chính quyền địa phương giao đất miễn phí cho Vingroup. Mục tiêu của dự án là phát triển một trung tâm đô thị hiện đại, góp phần nâng cao chất lượng sống, thay đổi diện mạo đô thị, và trở thành điểm đến du lịch cũng như biểu tượng phát triển mới của Kinshasa.

Ảnh: V.G

Với thỏa thuận này, Vingroup chính thức trở thành tập đoàn tư nhân đầu tiên của VN đầu tư tại CHDC Congo, mở rộng dấu ấn ra thị trường châu Phi. Thỏa thuận diễn ra đúng vào "thời điểm vàng" của CHDC Congo, khi nước này đang "xoay trục phát triển" để phát huy tối đa nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú, quỹ đất rộng và tầng lớp trung lưu đang trỗi dậy nhanh chóng.

CHDC Congo, quốc gia hơn 110 triệu dân, có diện tích lớn nhất khu vực châu Phi hạ Sahara. Đất nước này được thiên nhiên ưu đãi với trữ lượng khoáng sản khổng lồ, tiềm năng thủy điện dồi dào, quỹ đất nông nghiệp màu mỡ, cùng hệ sinh thái đa dạng và rừng mưa nhiệt đới lớn thứ hai thế giới.

Sau nhiều năm cải cách, CHDC Congo đã đạt được những bước tiến kinh tế rõ rệt, đặc biệt trong khoảng 15 năm trở lại đây. Từ 2010 - 2015, nước này ghi nhận giai đoạn phát triển ổn định và mạnh mẽ với tỷ lệ tăng trưởng giữ ở mức 7,7%. Trong chưa đầy 5 năm đó, CHDC Congo gây chú ý lớn cho các nhà đầu tư khi tăng gấp đôi GDP. Đó là nền tảng để quốc gia này tiếp tục duy trì đà tăng trưởng trong suốt một thập niên sau. Năm 2024, bất chấp tình hình thế giới biến động liên tục, theo dữ liệu của Ngân hàng Thế giới (WB), nền kinh tế CHDC Congo vẫn duy trì mức tăng trưởng GDP 6,5%. Trong một nghiên cứu, các chuyên gia của WB đã mô tả đây là "gã khổng lồ châu Phi với sức bền cao".

Song song những thành tích kinh tế ấn tượng, CHDC Congo đã và đang tìm cách bứt phá, đa dạng hóa nền kinh tế vốn từng lệ thuộc quá nặng vào khai thác tài nguyên trước đây. Chính sách này khiến các ngành "phi khai thác" được kỳ vọng sẽ trở thành động lực chủ chốt của tăng trưởng kinh tế. Dòng vốn đầu tư mạnh mẽ vào xây dựng và hạ tầng dự kiến đưa tốc độ tăng trưởng "GDP phi khai thác" đạt 5,3% vào năm 2027.

Tuy nhiên, cùng với tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ, thủ đô của CHDC Congo là Kinshasa lại đang đối mặt với "cơn khát" nhà ở chất lượng cao. Với hơn 17 triệu dân và diện tích

9.965 km², Kinshasa hiện là TP đông dân thứ 13 thế giới, lớn thứ ba châu Phi và chiếm đến khoảng 20% tổng dân số CHDC Congo. Mỗi năm, TP này đón thêm khoảng 1 triệu cư dân mới, tốc độ tăng dân số 5,1%/năm, dự kiến sẽ vượt Lagos (Nigeria) để trở thành thành phố đông dân nhất châu Phi vào 2030.

Sự bùng nổ dân số kéo theo nhu cầu khổng lồ về nhà ở, hạ tầng và dịch vụ đô thị. Theo Bộ Xây dựng CHDC Congo, nước này đang thiếu gần 4 triệu nhà ở, riêng Kinshasa chiếm hơn 54%. Tính ra, Kinshasa đang cần xây mới khoảng 143.000 căn nhà mỗi năm.

"Cơn khát" bất động sản đô thị cho tầng lớp trung lưu của Kinshasa mang tới thời cơ vàng cho Vingroup kiến tạo đô thị tương lai tại vùng đất này.

Phát biểu tại lễ ký kết, ông Daniel Bumba Lubaki, Tỉnh trưởng TP.Kinshasa, nhấn mạnh: "Chúng tôi hoan nghênh sự hiện diện của Tập đoàn Vingroup tại Kinshasa. Chúng tôi đã tận mắt chứng kiến những thành tựu ấn tượng mà Vingroup đạt được tại VN và nhiều quốc gia khác trên thế giới. Với bề dày kinh nghiệm quốc tế trong phát triển đô thị, nhà ở và hạ tầng, chúng tôi tin tưởng rằng sự hợp tác giữa hai bên sẽ mở ra bước ngoặt quan trọng, góp phần kiến tạo diện mạo đô thị văn minh, hiện đại và bền vững hơn cho người dân Kinshasa".

Đưa thương hiệu Việt thành biểu tượng giao thông xanh của CHDC Congo

Bên cạnh lĩnh vực bất động sản, hai bên cũng thống nhất mở rộng hợp tác trong các dự án giao thông xanh, bao gồm việc phát triển hệ thống xe buýt điện, taxi điện và hạ tầng trạm sạc do VinFast và GSM vận hành. Đây cũng được coi là "linh hồn" của thỏa thuận này, đại diện cho trụ cột giao thông xanh trong tiến trình chuyển đổi của Kinshasa.

Ảnh: AFP

CHDC Congo sở hữu 70% trữ lượng cobalt toàn cầu, cùng các khoáng sản chiến lược như đồng, lithium, mangan, nickel - "mạch máu" của ngành năng lượng tái tạo và sản xuất pin xe điện. Tuy nhiên, quốc gia này mới chỉ tham gia khâu khai thác sơ cấp, chiếm khoảng 3% giá trị chuỗi pin-EV toàn cầu. Tại Diễn đàn Kinh doanh DRC - châu Phi do Tổng thống Félix-Antoine Tshisekedi chủ trì cùng Ngân hàng Phát triển Châu Phi (AfDB), CHDC Congo đã xác định mục tiêu then chốt: Đưa quốc gia vươn lên trong chuỗi giá trị pin - xe điện - năng lượng tái tạo toàn cầu.

Chuyên gia kinh tế Trần Anh Tùng (Trưởng ngành Quản trị kinh doanh, Khoa Quản trị kinh doanh, Trường ĐH Kinh tế - Tài chính TP.HCM) nhìn nhận: Về tổng thể, CHDC Congo đang có đà phát triển mạnh mẽ nhưng quốc gia này vẫn thiếu hạ tầng cơ bản. Chỉ khoảng 20% dân số có điện ổn định và dưới 15% có phương tiện giao thông cơ giới. Do đó, khi Vingroup công bố kế hoạch đưa mô hình siêu đô thị thông minh, giao thông xanh và năng lượng tái tạo vào CHDC Congo, đây không chỉ là thương vụ đầu tư mà còn là chiến lược hội nhập ngược dòng: Giúp CHDC Congo xây dựng chuỗi giá trị mới - từ khai khoáng sạch đến công nghiệp pin và xe điện. Từ đó, tăng hàm lượng công nghệ nội địa thay vì chỉ xuất khẩu nguyên liệu thô.

Nếu được triển khai đúng hướng, Vingroup có thể giúp CHDC Congo tiết kiệm hàng tỉ USD chi phí phát triển đô thị trong 10 năm, đồng thời tạo ra nền tảng logistics và công nghiệp xanh cho toàn khu vực Trung Phi. "Cái bắt tay" này cũng có thể được xem là trường hợp nghiên cứu điển hình, trở thành mô hình kiểu mẫu cho cộng đồng châu Phi nói riêng cũng như thế giới nói chung trong việc tăng tốc phát triển kinh tế đi đôi với phát triển xanh.

Về mặt hình ảnh quốc gia, VinFast trở thành "đại diện thực chứng" cho năng lực công nghiệp hóa xanh của VN - một quốc gia đang phát triển nhưng đã tự xây dựng được chuỗi giá trị hoàn chỉnh từ sản xuất pin, ô tô điện, đến vận hành hạ tầng sạc và phát triển đô thị thông minh. Đây không chỉ là thương hiệu của một doanh nghiệp mà còn là hình ảnh đại diện của VN đi ra thế giới.