Trong khi giới khoa học từ lâu đã xác định vai trò của di truyền, dinh dưỡng và môi trường trong sự phát triển trí thông minh của trẻ, thì gần đây, các nhà nghiên cứu đã phát hiện thêm một yếu tố ít ai ngờ tới: tuổi của người cha.
Một phân tích quy mô lớn sử dụng dữ liệu từ hơn 30.000 trẻ tại Hoa Kỳ và châu Âu cho thấy có một mối liên hệ giữa tuổi của người cha và chỉ số IQ của trẻ, trong đó nhóm trẻ có điểm IQ cao nhất là con của những người cha trong độ tuổi từ 25 đến 29. Trẻ có cha dưới 25 tuổi hoặc trên 35 tuổi có xu hướng đạt điểm IQ thấp hơn trung bình từ 2 đến 5 điểm.
Đặc điểm đáng chú ý của phát hiện này là mô hình quan hệ giữa hai biến số: Tuổi cha và IQ không phải là một đường thẳng, mà là một đường cong hình chữ U. Nói cách khác, IQ của trẻ thấp ở hai đầu (cha quá trẻ hoặc quá già), và đạt mức cao nhất ở độ tuổi trung bình.
Mô hình chữ U là gì?
Mô hình chữ U là một dạng quan hệ trong đó giá trị thấp xuất hiện ở hai đầu và cao nhất ở giữa. Khi áp dụng vào nghiên cứu này, điều đó có nghĩa là IQ trung bình của trẻ sẽ thấp nếu người cha sinh con ở tuổi quá sớm hoặc quá muộn, và cao hơn khi người cha sinh con ở độ tuổi "vàng", từ 25 đến 29 tuổi.
Ví dụ, một nghiên cứu năm 2009 với dữ liệu từ dự án Collaborative Perinatal Project tại Hoa Kỳ đã xác nhận mối quan hệ này, cho thấy IQ trẻ em giảm nhẹ nhưng đáng kể khi người cha nằm ngoài khoảng tuổi lý tưởng nêu trên. Một nghiên cứu khác tại Scotland với 772 trẻ em cũng ghi nhận kết quả tương tự: IQ giảm khi cha lớn tuổi, và cải thiện rõ rệt khi người cha trong độ tuổi trung bình, mặc dù sau khi kiểm soát thêm các yếu tố như trình độ học vấn của cha mẹ, thu nhập gia đình và số lượng con, mức độ ảnh hưởng có thể giảm đi.
Ảnh minh hoạ
Nguyên nhân có thể do đâu?
Hiện vẫn chưa có kết luận cuối cùng về nguyên nhân gây ra mối liên hệ này, nhưng có một số giả thuyết được giới khoa học đề xuất. Thứ nhất là yếu tố sinh học: theo thời gian, tinh trùng của nam giới có thể tích lũy các đột biến mới (gọi là de novo mutations), ảnh hưởng đến sự phát triển thần kinh của thai nhi. Thứ hai, các thay đổi về biểu sinh (epigenetic), như methyl hóa gene, cũng có thể ảnh hưởng đến quá trình phát triển trí tuệ của trẻ. Ngoài ra, người cha quá trẻ có thể chưa sẵn sàng về mặt tâm lý, tài chính và kỹ năng làm cha mẹ, điều này gián tiếp ảnh hưởng đến môi trường phát triển của trẻ.
Ảnh hưởng rõ rệt hơn ở bé trai
Một số nghiên cứu còn chỉ ra rằng mối liên hệ này có thể rõ ràng hơn ở trẻ trai so với trẻ gái, đặc biệt trong lĩnh vực trí tuệ ngôn ngữ. Nguyên nhân có thể liên quan đến sự khác biệt về cách não bộ của nam và nữ phản ứng với các yếu tố sinh học trong thai kỳ, tuy nhiên, cần thêm nhiều nghiên cứu để xác định chắc chắn.
Kết luận
Mặc dù ảnh hưởng của tuổi cha lên IQ của trẻ chỉ chiếm một phần nhỏ trong bức tranh tổng thể về phát triển trí tuệ, phát hiện này vẫn mang đến một góc nhìn mới trong lĩnh vực giáo dục và y tế sinh sản. Việc hiểu rõ những yếu tố tưởng chừng không quan trọng như độ tuổi sinh con của người cha có thể giúp các cặp vợ chồng có sự chuẩn bị tốt hơn khi lập kế hoạch gia đình, và đồng thời mở ra những hướng nghiên cứu sâu hơn về mối quan hệ giữa sinh học, xã hội và trí tuệ.
