Thông tin trên được bà Nguyễn Thị Thu, sáng lập Hệ sinh thái nông nghiệp bền vững Mevi, nêu tại hội thảo Nông nghiệp công nghệ cao cho tăng trưởng xanh ngày 14/12. Sự kiện nằm trong khuôn khổ Ngày hội Khởi nghiệp Đổi mới sáng tạo Quốc gia (TechFest Việt Nam).
Nói với VnExpress, bà Thu, người cũng là Trưởng làng nông nghiệp TechFest các năm trước, cho biết trung tâm đổi mới sáng tạo nông nghiệp thông minh đặt tại Lạng Sơn, dự kiến khánh thành quý II năm tới.
Hệ sinh thái Mevi được hỗ trợ bởi Care Việt Nam, BambuUp. Họ lên ý tưởng thành lập trung tâm trước tình trạng ngành nông nghiệp Việt Nam vướng nhiều điểm nghẽn, dù xuất khẩu lên tới 62,5 tỷ USD vào năm ngoái.
Điểm nghẽn lớn nhất là việc thiếu môi trường học tập - trải nghiệm - thử nghiệm. Nông dân, doanh nghiệp được hỗ trợ đào tạo, giới thiệu thiết bị, nhưng khâu thử nghiệm bị bỏ qua. Điều này dẫn tới việc nhiều người đầu tư công nghệ mà không sử dụng được, hoặc không phù hợp với đặc tính cây trồng.
Hồng vành khuyên được treo trên giàn phơi gió tại Lang Sơn. Ảnh: Anh Đào
Bà Thu lấy ví dụ một doanh nghiệp chi tiền tỷ mua thiết bị sao trà, nhưng máy này chạy 1 tháng đủ trà cho 2 vạn hộp, bán trong một năm. "11 tháng còn lại máy móc để không, trở thành gánh nặng cho doanh nghiệp", bà Thu nói.
Bên cạnh đó, khoảng cách giữa nhà nông - khoa học - thị trường còn lớn. Nông dân cần người "cầm tay chỉ việc", nhưng ngôn ngữ từ nhà khoa học, nghiên cứu còn xa vời với họ. Một trung tâm trung gian, kết nối người cần tìm công nghệ và người tìm nơi ứng dụng công nghệ, đồng thời giúp họ hiểu ngôn ngữ của nhau là cần thiết.
Nhằm tháo gỡ các điểm nghẽn trên, trung tâm đổi mới sáng tạo nông nghiệp sẽ hỗ trợ trình diễn công nghệ, phòng lab thử nghiệm và kết nối tri thức trong hệ sinh thái.
Trong khâu sản xuất, khu thử nghiệm sẽ giúp nông dân, chuyên gia thử các công nghệ, sáng kiến mới từ chính người nông dân, nhà khoa học trong nước và quốc tế. Một số sáng kiến bà Thu nêu như bảo quản sản phẩm muối chua, hồng treo gió trong 6 tháng đến 1 năm.
Với khâu chế biến, bảo quản sau thu hoạch, nông dân sẽ được đưa tới viện, trường hoặc doanh nghiệp đang ứng dụng để học về công nghệ họ cần. Sau khi học, họ sẽ được thử nghiệm và đánh giá tính khả thi của công nghệ. Bà Thu nhận định thử nghiệm là bước quan trọng nhất trong hấp thụ công nghệ, nhưng thường bị bỏ qua.
Thời gian đầu, trung tâm sẽ tập trung vào 5 nhóm - ngành hàng với 14 thiết bị, công nghệ lõi, gồm công nghệ chế biến các sản phẩm tinh bột, công nghệ chưng cất, sấy, sản xuất hóa mỹ phẩm và chế biến trà.
Giá trị của một hệ sinh thái và hỗ trợ công nghệ trong nông nghiệp thể hiện rõ qua trường hợp của Hợp tác xã nông sản Toàn Thương. Chị Vương Thị Thương, Giám đốc HTX, từng gọi vốn thành công 5 tỷ đồng trên Shark Tank Việt Nam năm ngoái, với sản phẩm hồng treo gió. Nhưng ba năm trước đó, chị không biết đến những kiến thức đơn giản nhất như làm slides thuyết trình, đồng thời bế tắc với khâu bảo quản quả hồng.
Với sự giúp đỡ của hệ sinh thái Mevi cùng Viện Cơ điện Nông nghiệp và Công nghệ sau thu hoạch, những trái hồng vành khuyên tăng được giá trị gấp 20 lần. HTX Toàn Thương hiện có 27 hộ liên kết, tiêu thụ gần 1.000 tấn mỗi năm.
Ông Phạm Duy, Trưởng ban kết nối đầu tư TechFest Việt Nam, đánh giá cao sáng kiến của trung tâm. Việt Nam không có nhiều trung tâm tập trung cho một lĩnh vực, đặc biệt với các lĩnh vực cấp thiết như nông nghiệp, y tế, giáo dục. Ông lưu ý Mevi phối hợp chặt chẽ với Sở Khoa học và Công nghệ địa phương, xác định mô hình trung tâm đổi mới sáng tạo để được hưởng ưu đãi thuế cùng các chính sách hỗ trợ khác.
Trung tâm đổi mới sáng tạo được xác định tiêu chí tại Nghị định 268, có hiệu lực hai tháng trước. Theo đó, trung tâm có 30 nhân lực, hợp tác với các chuyên gia, cố vấn, hỗ trợ ít nhất 50 doanh nghiệp ứng dụng, chuyển giao công nghệ, có thể đạt tiêu chí trung tâm đổi mới sáng tạo cấp quốc gia.
Với trung tâm mới, Mevi kỳ vọng sẽ hỗ trợ được 10.000 người đo lường được hiệu quả trong khâu sản xuất, chuẩn hóa 1.500 mô hình, liên kết 300 nhà máy nhằm giải quyết được bài toán khấu hao thiết bị, và 1.200 sản phẩm đầu ra được liên kết theo chuỗi.
