Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đang lấy ý kiến dự thảo Thông tư hướng dẫn Nghị định 24 về hoạt động kinh doanh vàng (sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 232), dự kiến có hiệu lực từ ngày 10/10. Đây được xem là bước đi quan trọng trong việc tái cấu trúc thị trường vàng, hướng đến minh bạch và ổn định hơn.
Lập Hội đồng xây dựng hạn mức
Theo dự thảo, việc xây dựng và điều chỉnh tổng hạn mức xuất nhập khẩu vàng miếng, nhập khẩu vàng nguyên liệu sẽ căn cứ vào tình hình kinh tế vĩ mô, mục tiêu điều hành chính sách tiền tệ và quy mô dự trữ ngoại hối. Để đảm bảo khách quan, NHNN sẽ thành lập Hội đồng xây dựng hạn mức, do Phó Thống đốc phụ trách công tác quản lý hoạt động kinh doanh vàng làm Chủ tịch.
Hội đồng bao gồm đại diện lãnh đạo các đơn vị chức năng thuộc NHNN: Cục Quản lý ngoại hối, Vụ Chính sách tiền tệ, Vụ Dự báo – Thống kê, Cục Quản lý, giám sát tổ chức tín dụng... Hội đồng này có nhiệm vụ tham mưu cho Thống đốc trong việc quyết định, điều chỉnh tổng hạn mức xuất nhập khẩu vàng, đồng thời phân bổ cho từng doanh nghiệp và ngân hàng thương mại theo năm.
Hội đồng xây dựng hạn mức hoạt động theo quy chế do Thống đốc Ngân hàng Nhà nước quy định.
Dự thảo Thông tư cũng quy định chặt chẽ về trách nhiệm báo cáo và kết nối dữ liệu. Theo đó, các doanh nghiệp, ngân hàng được cấp phép kinh doanh vàng miếng phải kết nối, cung cấp thông tin về giá niêm yết, khối lượng mua bán, giá trị giao dịch… cho NHNN chậm nhất vào cuối năm nay.
Đối với các đơn vị được cấp phép sản xuất, xuất khẩu và nhập khẩu vàng miếng hoặc vàng nguyên liệu, yêu cầu bổ sung thêm dữ liệu về nguồn nguyên liệu đầu vào, quá trình sản xuất và sản phẩm đầu ra. Thời hạn hoàn thành kết nối thông tin là 31/3 năm sau.
Động thái này nhằm giúp NHNN có cơ sở theo dõi sát diễn biến thị trường vàng, từ đó kịp thời đưa ra các quyết sách phù hợp, hạn chế tình trạng đầu cơ, thao túng giá.
Mặt hàng vàng được doanh nghiệp bày bán tại một cơ sở ở Hà Nội (Ảnh: Mạnh Quân).
Cho phép doanh nghiệp, ngân hàng nhập khẩu và sản xuất vàng
Theo Nghị định 232 trước đó, cơ chế quản lý vàng đã có sự thay đổi quan trọng. Nếu như trước đây Nhà nước độc quyền vàng miếng, thì nay NHNN sẽ giao quyền nhập khẩu và sản xuất vàng miếng cho một số ngân hàng và doanh nghiệp đủ điều kiện.
Dự kiến có khoảng 8 ngân hàng thương mại và 3 doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu về vốn điều lệ được tham gia sản xuất vàng miếng. Đây là bước mở cửa có kiểm soát, tạo nguồn cung chính thức, giảm chênh lệch giá trong nước và thế giới.
Các đơn vị muốn tham gia sản xuất vàng miếng phải nộp hồ sơ gồm: đơn đề nghị, tài liệu chứng minh vốn điều lệ, quy trình sản xuất nội bộ và báo cáo khắc phục sau thanh tra (nếu có). NHNN sẽ xem xét, cấp hoặc từ chối giấy phép trong vòng 5 ngày làm việc, kèm theo lý do cụ thể.
Hằng năm, trước ngày 15/11, các doanh nghiệp và ngân hàng được cấp phép phải gửi hồ sơ đăng ký nhu cầu hạn mức xuất nhập khẩu vàng cho NHNN. Đến 15/12, NHNN sẽ công bố và cấp hạn mức chính thức.
Giới chuyên gia cho rằng Thông tư mới sẽ giúp thị trường vàng minh bạch hơn, đồng thời giảm áp lực lên dự trữ ngoại hối. Việc phân bổ hạn mức xuất nhập khẩu theo tình hình kinh tế vĩ mô cũng góp phần ổn định tỷ giá và hỗ trợ mục tiêu điều hành chính sách tiền tệ.
Ngoài ra, yêu cầu bắt buộc các doanh nghiệp, ngân hàng kết nối dữ liệu với NHNN được kỳ vọng sẽ tạo lập cơ sở dữ liệu tập trung về giao dịch vàng, khắc phục tình trạng thiếu thông tin minh bạch.
