Nghệ sĩ Mạc Can sinh năm 1945 tại Tiền Giang, ông là một trong những ''cây đa cây đề'' của màn ảnh Việt. Dù chỉ là những vai phụ, vai nhỏ nhưng nghệ sĩ Mạc Can vẫn để lại nhiều ấn tượng cho khán giả qua các phim: Ván bài lật ngửa, Người đẹp Tây Đô, Đất khách, Cổ tích Việt Nam, Dưới cờ đại nghĩa, Vó ngựa trời Nam, Đất phương Nam…
Không chỉ được yêu mến ở vai trò diễn viên, nghệ sĩ Mạc Can còn được biết đến với vai trò nhà ảo thuật, nhà văn, biên kịch... Ông từng được đạo diễn Thế Ngữ mời viết kịch bản cho chương trình Trong Nhà Ngoài Phố của HTV và đạt giải Giải A cuộc thi tiểu thuyết của Hội Nhà văn Việt Nam (cuốn Tấm Ván Phóng Dao).
Ông được đồng nghiệp cũng như khán giả yêu mến bởi tính cách hào sảng, hiền lành, hài hước và vẻ ngoài phúc hậu, gần gũi, thân thiện.Nam nghệ sĩ dành cả đời cống hiến cho nghệ thuật với hơn 60 năm, dù sức khỏe yếu kém, đi lại khó khăn nhưng ông chưa từng ngơi nghỉ. Ông vẫn viết sách, sáng tác thơ, kịch bản.
Nghệ sĩ Mạc Can.
Bên cạnh sự nghiệp, cuộc đời nghệ sĩ Mạc Can gặp không ít thăng trầm. Cả cuộc đời ông đều đi ở thuê. Tới tuổi già, ông cũng không được an nhàn.
Khi vợ ông là bà Dương Thị Mai còn sống, cả 2 sống chung trong một phòng trọ rộng chưa tới 20m2. Sau khi bà xã qua đời, nghệ sĩ Mạc Can không muốn dọn về sống cùng em gái vì sợ trở thành gánh nặng nên quyết định sống một mình.
Sau đó, ông sống cùng con gái trong một căn trọ cũ. Vì hoàn cảnh khó khăn, con gái ông cũng phải ra ngoài lao động nên không có nhiều thời gian để chăm sóc và bầu bạn với cha.
Thời gian đó, dù không còn đóng phim nhưng nghệ sĩ Mạc Can vẫn miệt mài kiếm sống bằng những đồng tiền ít ỏi từ việc viết sách, viết bản thảo.
Năm 2020, ông từng phải nhập viện vì viêm loét dạ dày. Sau đó sức khỏe của ông ổn định nhưng vì bệnh xương khớp, ông gặp khó khăn trong việc đi lại. Con gái của ông từng tiết lộ về tình hình sức khỏe của bố trên báo Thanh Niên:
"Trong người ba tôi giờ bình thường, chỉ có chân bị bệnh khớp nên đi lại không được, chỉ ngồi được thôi. Ba tôi có thể tự sinh hoạt được, nhưng chỉ trong phạm vi hẹp. Mỗi sáng, tôi chuẩn bị sẵn cơm nước cho ba trước khi đi làm. Đến trưa, chiều tôi lại về tiếp tục chăm sóc ông".
Nghệ sĩ Mạc Can ở viện dưỡng lão.
Dù cuộc sống nhiều khó khăn nhưng chưa bao giờ nghệ sĩ Mạc Can buồn rầu. Ông sống vui vẻ, lạc quan, thậm chí còn mang lại tiếng cười cho những người xung quanh.
Tháng 1 năm ngoái, sau nhiều năm ở trọ, ở tuổi 79, ông được chuyển đến sống tại Trung tâm dưỡng lão Thị Nghè. Khu dành riêng cho các nghệ sĩ là tòa nhà A6, được đặt tên An dưỡng viên nghệ sĩ TP.HCM.
Nơi này được xây dựng khang trang, có nhiều cây xanh rợp bóng mát, không gian yên tĩnh. Mỗi phòng dành cho các nghệ sĩ đều có dán tên, bên trong có giường, tủ đồ, bàn ăn cùng những thiết bị như quạt gió, tivi, xe lăn... phục vụ cho việc sinh hoạt. Các phòng đều có cửa sổ thoáng mát, luôn có ánh sáng.
Ngày vào viện dưỡng lão, ông vô cùng vui mừng, hạnh phúc. "Tôi năm nay đã 79 tuổi. Ở tuổi này, tôi không muốn phiền hà người nhà, con cái. Việc được chuyển vào Trung tâm Dưỡng lão sống, tôi rất mừng", nghệ sĩ Mạc Can chia sẻ với báo Lao Động.
Hôm ấy, ông cứ cười mãi và nói: "Hồi nào giờ không có nhà, giờ có nhà rồi" (nguồn: Tuổi Trẻ). Nói về cuộc sống ở “nhà mới”, ông nói trên tờ Tuổi Trẻ rằng, từ khi vào đây, cuộc sống của ông tốt hơn nhiều. Ngoài việc có phòng riêng rộng rãi, thoáng đãng, ông còn được chăm lo từ ăn uống đến sức khỏe.
Tuy tuổi già khiến ông khó khăn khó ngủ lại thêm bệnh xương khớp nên hầu như ông đều ăn ít, ngủ út. Tối nào, ông cũng thức xem tivi cả đêm. Cứ khoảng 2 ngày, con gái lại vào thăm, dọn dẹp phòng cho ông.
Ông vẫn viết truyện, vẫn sáng tác, vẫn ra sách dù sức khỏe yếu kém.
Dù sức khỏe kém nhưng nam nghệ sĩ vẫn nghĩ ra nhiều ý tưởng để viết truyện. Ông được tặng chiếc laptop để tiện cho việc sáng tác. Trong cuộc trò chuyện với gia đình diễn viên Lý Hùng – Lý Hương hồi Tết Ất Tỵ vừa qua, nghệ sĩ Mạc Can vẫn rất minh mẫn.
Ông cho biết, hồi năm ngoái, ông và Nguyễn Đông Thức phát hành chung một cuốn sách mang Ma gánh hát và ma sân kaháu (NXB Tổng hợp). Hiện tại ông cũng đang viết 1 cuốn sách mới về đề tài thiểu năng. Nam nghệ sĩ thậm chí còn cho biết, ông muốn gửi truyện cười cho các báo, gửi tập truyện cho nhà xuất bản.
“Dù ở đây không phải lo cơm áo gạo tiền, có chỗ ăn chỗ ngủ nhưng tôi vẫn muốn làm việc, không muốn ở không", ông nói trên tờ Thanh Niên.
Tám Tám (tổng hợp)
