Số cơn bão tăng, gây ra các đợt mưa lớn kéo dài
Sau cơn bão Matmo (số 11), tuần vừa rồi trên khu vực nam Biển Đông xuất hiện một vùng áp thấp nhưng may mắn không phát triển thêm thành bão. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của rãnh áp thấp có trục qua Nam bộ nối với vùng áp thấp trên nên khu vực nam Biển Đông và đất liền Nam bộ xuất hiện giông gió mạnh và mưa lớn cục bộ. Hiện tại, rãnh áp thấp vẫn tồn tại trên khu vực Nam bộ khiến thời tiết TP.HCM những ngày cuối tuần nhiều mây, nắng gián đoạn, có mưa rào và giông, nhiệt độ phổ biến 31 - 32 độ C. Điều này khiến độ ẩm gia tăng kết hợp với bụi mịn khiến tình trạng ô nhiễm không khí gia tăng và thường xuyên ở mức cảnh báo đỏ. Như trong hôm qua, 12.10, ở khu vực trung tâm TP.HCM xuất hiện đến 2 - 3 đợt mưa rào và không có một chút nắng.
Mùa mưa tại TP.HCM kéo dài đến tháng 11
Ảnh: Chí Nhân
Đài Khí tượng thủy văn Nam bộ cho biết: Khoảng ngày 14 - 15.10, rãnh áp thấp suy yếu và mờ dần. Trong khi đó, khoảng ngày 13 - 14.10, áp cao lạnh lục địa (không khí lạnh) có khả năng được tăng cường yếu lệch đông, trên vùng biển Nam bộ, gió tây nam suy yếu và đổi hướng. Do vậy, tại TP.HCM, trong 10 ngày tới dự báo lượng mưa từ 100 - 140 mm. Đáng chú ý, các phường xã thuộc khu vực Bình Dương và Bà Rịa-Vũng Tàu (cũ) có khả năng mưa với lượng khá cao từ 120 - 130 mm còn khu vực trung tâm TP phổ biến khoảng 100 mm. Khu vực Nam bộ nói chung vẫn duy trì thời tiết giống như hiện nay.
Trong khi đó, Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia (NCHMF) cho biết: Hình thái thời tiết nói trên đã gây mưa lớn ở một số khu vực từ Quảng Trị đến TP.Huế; duyên hải nam Trung bộ, Lâm Đồng và miền Đông Nam bộ có mưa rào và giông rải rác, có nơi mưa to đến rất to. Cục bộ có mưa rất to như tại Thanh Sơn 1 (Đồng Nai) 188 mm, Quốc Oai - Đạ Tẻh (Lâm Đồng) 162 mm, trạm K.79 (Tây Ninh) 73,8 mm… Trong những ngày tới, mưa giông vẫn tiếp tục với lượng mưa 10 - 30 mm, cục bộ có nơi mưa to trên 80 mm. Cảnh báo nguy cơ mưa có cường suất lớn trên 60 mm trong 3 giờ. Trong mưa giông có thể xảy ra lốc, sét, mưa đá và gió giật mạnh. Mưa lớn cục bộ có khả năng gây ra lũ quét trên các sông, suối nhỏ, sạt lở đất ở sườn dốc và ngập úng tại các vùng trũng, thấp.
Dự báo từ trong khoảng 30 ngày tới, trên Biển Đông có thể xuất hiện từ 2 - 3 cơn bão/áp thấp nhiệt đới và trong số này, 1 - 2 cơn có khả năng ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền (trung bình nhiều năm trên Biển Đông là 1,8 cơn, đổ bộ đất liền 0,8 cơn). Sự xuất hiện của các cơn bão sẽ gây ra các đợt mưa lớn diện rộng trên cả nước, đặc biệt là các địa phương từ Hà Tĩnh đến Quảng Ngãi; tổng lượng mưa có khả năng cao hơn mức trung bình nhiều năm từ 20 - 40%. Tính đến cuối tháng 12.2025, số lượng bão và áp thấp nhiệt đới trên Biển Đông có khả năng ở mức cao hơn so với trung bình nhiều năm, trong đó có khoảng 2 cơn đổ bộ đất liền nước ta.
Không khí lạnh hoạt động mạnh
Trong khi Nam bộ và miền Trung chìm trong mưa lớn thì ở phía bắc, không khí lạnh tăng cường xuống phía nam nhưng do có xu hướng tiếp tục lệch đông nên chưa ảnh hưởng nhiều đến các tỉnh miền Bắc nước ta. Dù vậy, NCHMF nhận định năm nay không khí lạnh sẽ xuất hiện sớm và gia tăng tần suất lẫn cường độ trong giai đoạn từ nay đến 10.11. Đặc biệt, trong tháng 11 - 12, không khí lạnh có khả năng hoạt động mạnh, ở miền Bắc có khả năng xuất hiện tình trạng rét đậm từ nửa cuối tháng 12 và bắt đầu gia tăng trong tháng 1 - 2.2026; đến tháng 3 bắt đầu giảm dần. Bên cạnh mưa lớn và không khí lạnh, người dân cần đề phòng có khả năng xuất hiện các hiện tượng thời tiết nguy hiểm như giông, lốc, sét, mưa đá và gió giật mạnh.
Ô nhiễm không khí đang quay trở lại
Ảnh: Chí Nhân
Theo Th.S Lê Thị Xuân Lan, chuyên gia dự báo khí tượng thủy văn, hiện tượng La Nina quay trở lại từ đầu tháng 9. Tuy chỉ là đợt La Nina có cường độ nhẹ và xuất hiện trong thời gian ngắn nhưng cũng khiến thời tiết thời gian gần đây diễn biến phức tạp. Và cũng vì có La Nina nên không khí lạnh có xu hướng xuất hiện sớm và cường độ mạnh hơn. Về bão, từ đầu tháng 9 số lượng bão có xu hướng gia tăng, kèm theo nguy cơ về những cơn bão có cường độ mạnh, diễn biến phức tạp và thực tế vừa qua đã chứng minh với các cơn bão từ số 9 - 11. Giai đoạn từ nay đến tháng 11 ở miền Nam vẫn còn trong mùa mưa, đặc biệt miền Trung là cao điểm. Theo quy luật, thông thường trong giai đoạn này, khi có bão hoặc áp thấp nhiệt đới xuất hiện trên Biển Đông thì khả năng cao sẽ đi vào khu vực miền Trung. Do vậy, bà con và chính quyền các tỉnh, thành miền Trung cần đặc biệt chú ý. Đối với Nam bộ nói chung và TP.HCM nói riêng thì cao điểm mùa mưa vẫn còn kéo dài đến cuối tháng 10 và giảm dần từ tháng 11. Mỗi khi xuất hiện bão trên Biển Đông thì khu vực Nam bộ sẽ chịu ảnh hưởng trước và xuất hiện nhiều ngày mưa lớn.
Ngoài ra, ở TP.HCM và các tỉnh Nam bộ, đây còn là giai đoạn triều cường cao. Thông thường mùa triều cường có thể bắt đầu từ tháng 9 đến tháng 1 năm sau; trong đó, đỉnh triều của năm sẽ xuất hiện trong khoảng tháng 11. Các địa phương cần lưu ý phòng tránh rủi ro ngập nặng do mưa lớn kết hợp với triều cường cao.
Giai đoạn ô nhiễm không khí tăng
Cùng với sự thay đổi của thời tiết, vào giai đoạn này chất lượng không khí cũng có xu hướng xấu đi ở 2 đô thị lớn là Hà Nội và TP.HCM. Độ ẩm cao cùng nhiệt độ thấp là điều kiện lý tưởng để bụi mịn kết hợp với hơi nước tạo thành các lớp màn sương ngầu đục lơ lửng suốt ngày.
Trong 2 ngày vừa qua, tại TP.HCM ghi nhận mức độ ô nhiễm không khí ở mức cao. Cụ thể, theo IQAir, trong sáng 11.10, chất lượng không khí TP.HCM phổ biến ở mức cảnh báo đỏ - đồng nghĩa không tốt cho sức khỏe, nhất là nhóm nhạy cảm. Đặc biệt, trong số 10 trạm có mức độ ô nhiễm cao nhất thì có đến 3 trạm chuyển sang màu tím (chỉ số AQI từ 201 - 300) rất không tốt cho sức khỏe với tất cả mọi người và nên hạn chế các hoạt động ngoài trời. TP.HCM cũng đứng thứ 3 thế giới về mức độ ô nhiễm không khí với chỉ số AQI bình quân 165, thấp hơn Delhi (Ấn Độ, 186) và Lahore (Pakistan, 167), trong khi Hà Nội đứng thứ 10 với 147. Còn trong ngày 12.10, mức độ ô nhiễm không khí của TP.HCM tiếp tục duy trì mức cảnh báo đỏ với chỉ số AQI là 157, xếp thứ 6 thế giới còn Hà Nội đứng thứ 10.
Theo ước tính của Ngân hàng Thế giới (WB) và Tổ chức Y tế thế giới (WHO), thiệt hại kinh tế do ô nhiễm không khí chiếm tới 5 - 7% GDP. Nếu không hành động quyết liệt, ô nhiễm không khí sẽ trở thành rào cản lớn nhất cho mục tiêu phát triển bền vững của đất nước.
