Ngành ngân hàng tiên phong chuyển đổi số
Ngày 23/12, Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia (NCA) phối hợp với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và Công ty cổ phần Tổ hợp truyền thông Việt Nam đầu tư tổ chức Hội thảo “Bảo vệ an ninh tài chính quốc gia trong kỷ nguyên số”.
Từ góc độ ngành ngân hàng, ông Phan Thái Dũng - Phó Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, trong thời gian qua, ngành ngân hàng là một trong những ngành tiên phong trong công cuộc chuyển đổi số, đổi mới về công nghệ, dịch vụ và đã đạt được những kết quả nổi bật.
Theo ông Dũng, các tổ chức tín dụng, tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán đã ứng dụng các công nghệ như điện toán đám mây, trí tuệ nhân tạo, tự động hoá và phân tích dữ liệu lớn để tối ưu hoá quản trị và chăm sóc khách hàng.
Nhiều ngân hàng đạt tỷ lệ trên 95% giao dịch thực hiện trên kênh số. Hệ thống chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử xử lý bình quân hơn 41 triệu giao dịch/ngày. Hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng xử lý giá trị giao dịch thanh toán bình quân hơn 1,55 triệu tỷ đồng/ngày.
Song song với các hoạt động nêu trên, ngành ngân hàng đã chú trọng đến công tác an ninh, an toàn hệ thống thông tin để bảo đảm phát triển bền vững.
Với sự chỉ đạo quyết liệt của Ngân hàng Nhà nước, sự phối hợp, hỗ trợ hiệu quả từ các bộ, ngành và triển khai đồng bộ của các tổ chức tín dụng, trung gian thanh toán, công tác bảo đảm an ninh, an toàn thông tin của ngành ngân hàng về cơ bản được thực hiện nghiêm túc, bảo đảm hoạt động an toàn, ổn định của hệ thống ngân hàng.
Các đại biểu nêu rõ các vấn đề đặt ra với công tác quản lý nhà nước, bảo vệ an ninh quốc gia trên không gian số. (Ảnh: NCA)
“Một mắt xích bị tấn công có thể gây hiệu ứng domino”
Tuy nhiên, trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, môi trường an ninh mạng toàn cầu đang có nhiều diễn biến phức tạp, đặt ra những rủi ro và thách thức mới đối với việc bảo đảm an ninh, an toàn thông tin.
Cũng theo PGS. TS Nguyễn Đình Thắng - Chủ tịch Hội đồng quản lý Trung tâm quản lý Tài sản số Việt Nam, Chủ tịch Liên minh Tài sản số VN, hệ thống tài chính - ngân hàng được ví như "hệ tuần hoàn máu" của nền kinh tế. Nếu hệ thống này gặp sự cố, bị tắc nghẽn hoặc đổ vỡ, toàn bộ "cơ thể" kinh tế sẽ suy yếu, thậm chí dẫn đến sự sụp đổ của cả hệ thống kinh tế vĩ mô.
"Khi một mắt xích trong hệ thống bị tấn công, nó có thể gây ra hiệu ứng domino, dẫn đến tâm lý hoảng loạn cho doanh nghiệp và người dân, thúc đẩy tình trạng rút tiền hàng loạt và tạo ra những biến động bất lợi cho hệ thống ngân hàng. Nguy cơ lớn nhất là khi các đối tượng chiếm đoạt được quyền kiểm soát hệ thống thanh toán, có khả năng gây ra các cuộc khủng hoảng tài chính và tiền tệ trên quy mô toàn quốc", ông Thắng cho biết.
Theo ông Thắng, hiện nay, lĩnh vực tài chính đang phải đối mặt với nhiều thách thức lớn, trong đó đáng ngại nhất là sự tinh vi ngày càng tăng của tội phạm công nghệ cao. Mặc dù việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và blockchain mang lại lợi ích to lớn trong việc đẩy nhanh tiến trình số hóa và nâng cao chất lượng phục vụ khách hàng, nhưng mặt trái của nó lại tạo điều kiện cho các hành vi giả mạo, tấn công mạng và lừa đảo gia tăng mạnh mẽ.
Bên cạnh đó, sự bùng nổ của các phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt, hệ thống Fintech, ví điện tử và tiền mã hóa đang diễn ra quá nhanh khiến khung pháp lý hiện tại chưa thể theo kịp. So với đà phát triển của thế giới và sự tiến bộ của ứng dụng AI, Blockchain trong tài chính, Việt Nam vẫn đang đi khá chậm.
Điển hình là dù đã có định hướng (như Chỉ thị 05 của Thủ tướng) về việc chuẩn bị xây dựng các sàn giao dịch tài sản số, tài sản mã hóa, nhưng đến nay vẫn chưa có đơn vị nào thực sự bắt tay vào triển khai hay xin phép thành lập sàn giao dịch.
Một vấn đề nghiêm trọng khác nảy sinh khi công nghệ phát triển là nguy cơ rò rỉ dữ liệu cá nhân và dữ liệu tổ chức rất lớn. Thực tế cho thấy đã có nhiều vụ rò rỉ thông tin từ hệ thống tài chính, dẫn đến việc hàng triệu tài khoản Visa, Mastercard bị rao bán công khai.
Cuối cùng, nhận thức và kỹ năng về an toàn số của một bộ phận người dân và cán bộ vẫn còn nhiều hạn chế. Hiện nay, phần lớn doanh nghiệp vẫn chưa hiểu rõ tài sản số hay tài sản mã hóa là gì, cũng như chưa hình dung được cách thức ứng dụng chúng vào hoạt động kinh doanh trong tương lai khi các sàn giao dịch được cấp phép chính thức tại Việt Nam.
"Từ đó, tạo nên cơ hội to lớn về tăng trưởng, hiệu quả và tiện ích nhưng mặt trái là nguy cơ mất an toàn, an ninh tài chính quốc gia ngày càng gia tăng, phức tạp và rủi ro tăng. Vì vậy, bảo vệ an ninh tài chính quốc gia trong kỷ nguyên số đã và đang trở thành một yêu cầu vừa mang tính chiến lược lâu dài, vừa mang tính cấp bách trước mắt", ông Thắng lưu ý.
PGS. TS Nguyễn Đình Thắng - Chủ tịch Hội đồng quản lý Trung tâm quản lý Tài sản số Việt Nam, Chủ tịch Liên minh Tài sản số Việt Nam (Ảnh: NCA)
Về vấn đề này, Thượng tá Triệu Mạnh Tùng - Phó Cục trưởng Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an), cũng nhận định, các vụ việc tấn công,chiếm quyền điều khiển và thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản đối với các tài khoản của ngân hàng, của các doanh nghiệp tài chính; hoặc tấn công mã hóa dữ liệu… trở thành “miếng mồi ngon” của tội phạm mạng.
Do đó, hệ thống thông tin của quốc gia cần được bảo vệ nghiêm ngặt, các hoạt động thanh toán, vận hành hệ thống tài chính - ngân hàng cũng cần được kiểm soát chặt chẽ, tránh bị lợi dụng.
"Quá trình chuyển đổi số của ngành ngân hàng rất ấn tượng, song yêu cầu bảo đảm an toàn, an ninh hệ thống cần được đặt ở mức bảo vệ rất cao", Thượng tá Triệu Mạnh Tùng nhấn mạnh.
Để phòng chống hiệu quả các mối đe dọa từ tội phạm công nghệ cao trong lĩnh vực hoạt động ngân hàng, Phó Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin còn nhấn mạnh về sự phối hợp, hỗ trợ tích cực của Bộ Công an, Hiệp hội An ninh mạng quốc gia và các tổ chức, chuyên gia an ninh mạng trong và ngoài nước.
