Theo Bộ Tài chính Mỹ, trong vài năm qua, người dân nước này đã mất hơn 16,6 tỷ USD vào ngành công nghiệp lừa đảo trực tuyến đặt chủ yếu tại Đông Nam Á, nơi những tổ chức tội phạm vận hành như các tập đoàn toàn cầu. Con số này chỉ là phần nổi của tảng băng.
Chuyên gia cao cấp Jason Tower của tổ chức Global Initiative Against Transnational Organized Crime ước tính những trung tâm này mang về ít nhất 64 tỷ USD mỗi năm. Chúng được xây nên từ lao động cưỡng bức, lừa đảo xuyên quốc gia và mạng lưới rửa tiền cực kỳ tinh vi.
Sự bùng nổ của các trung tâm lừa đảo diễn ra mạnh trong đại dịch, khi nhiều người bị dụ dỗ bằng các tin nhắn đầu tư, tình cảm hoặc các website giả danh ngân hàng.
Nhưng thực chất, đằng sau các câu chuyện “móc túi” nạn nhân là cả một hệ sinh thái tội phạm công nghiệp hóa, trải dài từ Myanmar đến Campuchia, được bảo kê bởi lực lượng vũ trang, quan chức tham nhũng và những kẽ hở pháp lý.
“Nuôi heo” và những nạn nhân bị đưa vào bẫy qua mạng xã hội
Chiêu lừa phổ biến nhất là “pig butchering”, nơi kẻ lừa đảo kiên trì xây dựng lòng tin với nạn nhân suốt nhiều tuần trước khi dụ họ đầu tư vào nền tảng tiền mã hóa giả.
Tại Mỹ, mức độ thiệt hại ngày càng nghiêm trọng: năm 2023, chủ tịch một ngân hàng nhỏ tại Kansas đã chuyển 47 triệu USD tiền của chính ngân hàng vào tài khoản các “kẻ nuôi heo”.
Ngoài các vụ lừa đầu tư, kẻ xấu còn thực hiện lừa tình, giả danh nhân viên ngân hàng hoặc cảnh sát để đánh cắp mã PIN và số an sinh xã hội.
Điểm khiến mô hình này hoạt động trên quy mô toàn cầu là đội ngũ lừa đảo sử dụng người bản địa của từng thị trường.
Theo Interpol, Trung Quốc là nguồn lao động bị cưỡng bức lớn nhất. Nhưng trong các trung tâm vẫn có người Ấn Độ, Brazil, Philippines, châu Phi và Đông Âu.
Phần lớn các “trại lừa đảo” nằm trong các đặc khu kinh tế tại Campuchia, Lào và Myanmar. Những đặc khu này được xây dựng để thu hút đầu tư nhưng sớm biến thành “điểm vàng” cho tội phạm vì nằm sát biên giới Thái Lan, nơi có điện ổn định và hạ tầng viễn thông mạnh.
Lao động bị cưỡng bức hầu hết được tuyển mộ qua các tin tuyển dụng giả cho công việc IT hoặc marketing. Khi đến Bangkok, họ bị đưa qua đường biên và giam trong các khu nhà nhiều tầng có tường cao và lính canh.
Hộ chiếu bị tịch thu, họ bị ép làm việc 12 tiếng mỗi ngày để lừa đảo, người nào phản kháng sẽ bị đánh đập, chích điện, bỏ đói hoặc biệt giam.
Tại Myanmar, nội chiến và các vùng lãnh thổ do nhóm vũ trang kiểm soát tạo điều kiện để mô hình này nở rộ. Nhiều nhóm vũ trang được cho là bảo kê để đổi lấy phần trăm lợi nhuận.
Một trong những “thủ phủ lừa đảo” nổi tiếng nhất là KK Park tại Myawaddy, được điều hành bởi BGF của thủ lĩnh Saw Chit Thu, người bị Bộ Tài chính Mỹ trừng phạt vì dính líu cưỡng bức lao động và tội phạm xuyên biên giới.
Vì sao quốc tế khó triệt phá mô hình lừa đảo này?
Nhiều nước đã tăng cường hành động: Trung Quốc và Hàn Quốc tổ chức chuyến bay giải cứu người bị giam; Thái Lan cắt điện và đường truyền đến các trung tâm lớn; Mỹ và Anh trừng phạt các tập đoàn liên quan Prince Group của Chen Zhi tại Campuchia; SpaceX vô hiệu hóa 2.500 thiết bị Starlink đang được sử dụng cho hoạt động lừa đảo.
Tuy nhiên, theo Jason Tower, các biện pháp này mới “chạm đến bề mặt”. Lợi nhuận quá lớn khiến mô hình này không ngừng phình to.
Giữa lúc Trung Quốc mở chiến dịch truy quét hồi tháng 2, việc xây dựng trung tâm lừa đảo tại Myanmar vẫn tiếp tục ngay trong thời điểm chiến dịch diễn ra.
Dòng tiền của các tổ chức này cực khó lần vết: chúng được rửa qua bất động sản hạng sang và ví Bitcoin mã hóa; dòng tiền xuyên qua các quốc gia châu Phi và Nam Á nơi tội phạm có chỗ dựa từ tham nhũng và hệ thống quản trị yếu.
Campuchia là trung tâm lớn với các khu phức hợp ở Sihanoukville, Bavet và O’Smach. Từ lâu, Huione Group được coi là mắt xích tài chính quan trọng, vận hành các dịch vụ bảo chứng giao dịch, bán dữ liệu đánh cắp, phần mềm độc hại và cả công cụ tra tấn. Nhiều khối tiền mã hóa trị giá hơn 91 tỷ USD đã chảy qua các ví liên quan Huione chỉ trong 5 năm, theo Elliptic.
Dù Mỹ đưa Huione vào danh sách đen, mạng lưới này vẫn “biến hình”: đổi thương hiệu, tung stablecoin USDH và thâu tóm các nền tảng tội phạm khác.
Tội phạm trực tuyến tại Đông Nam Á đã trở thành ngành công nghiệp xuyên quốc gia, biến sự cả tin của nạn nhân thành nguồn tiền bất tận.
Dù các chính phủ đã siết chặt điều tra, theo Tower, “tiến độ đang quá chậm”, trong khi những trung tâm này “quá lợi nhuận và quá dễ dựng lên”.
Khi Chen Zhi bị Mỹ và quốc tế “vạch mặt” và truy tố, câu chuyện không dừng lại. Sẽ còn những “Chen Zhi” khác mọc lên thay thế.
Do đó, câu hỏi không còn là làm thế nào người dân khắp mọi nơi lại mất hàng tỷ USD vào tay các băng nhóm này mà là thế giới có thể dập tắt một ngành công nghiệp tội phạm có quy mô như một quốc gia hay không.
(Theo NYT, Hindu)
