Lý do khiến huyết tương người đàn ông đục như nước gạo

Theo bác sỹ Dương Minh Tuấn, khoa Nội tiết - Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai, trước đó vài tháng, người đàn ông này từng đến khám và cho biết tính chất công việc khiến anh thường xuyên phải ăn nhậu.

Kết quả xét nghiệm máu sau một buổi nhậu cho thấy triglycerides (chỉ số mỡ máu) lên tới 21,5 mmol/l - mức rất nặng. Bác sỹ đề nghị anh nhập viện theo dõi, song vì cảm thấy cơ thể vẫn bình thường, không có triệu chứng rõ rệt nên anh từ chối và xin đơn thuốc về nhà.

Ngay hôm sau, bệnh nhân gọi dịch vụ xét nghiệm tại nhà, chỉ số triglycerides lúc này là 8,5 mmol/l. Sau một tuần nghỉ ngơi, anh xét nghiệm lại thấy còn 4,3 mmol/l. Từ đó, anh kết luận chỉ cần ăn nhậu điều độ và chọn thời điểm lấy máu “chuẩn” thì sẽ không có gì nguy hiểm.

Dù được giải thích rằng rượu có thể làm tăng mỡ máu đột ngột bằng cách ức chế enzyme phân giải triglycerides, người đàn ông vẫn chọn cách “ăn nhậu điều độ theo chu kỳ”. Anh nghĩ nếu nhậu một thời gian rồi nghỉ vài ngày thì cơ thể sẽ tự điều chỉnh, mỡ máu sẽ giảm như trước.

Không ngờ sau hơn 5 ngày “kiêng”, đang yên tâm chuẩn bị đi nhậu tiếp, anh lên cơn đau dữ dội và phải nhập viện cấp cứu.

Sự thích nghi của cơ thể lần này không còn hiệu quả, lượng mỡ trong máu đã đạt đến mức quá tải. Trường hợp này là bằng chứng rõ ràng cho thấy, sự chủ quan với chỉ số mỡ máu cao có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm như viêm tụy cấp, thậm chí đe doạ tính mạng.

Triglycerides là dạng chất béo trung tính lưu hành trong máu, đóng vai trò dự trữ năng lượng. Giá trị bình thường của triglycerides trong máu là dưới 1,7 mmol/l. Khi nồng độ này tăng cao, đặc biệt vượt ngưỡng 11,3 mmol/l (tương đương 1.000 mg/dL), nguy cơ viêm tụy cấp bắt đầu rõ rệt.

Viêm tụy cấp do tăng triglycerides chiếm khoảng 1–10% các trường hợp viêm tụy cấp nói chung và là một cấp cứu nội khoa nguy hiểm. Khi triglycerides tăng quá cao, các chylomicron (loại lipoprotein rất giàu triglycerides) tích tụ trong máu gây cản trở vi tuần hoàn tại tụy.

Enzyme tụy bị hoạt hóa sớm trong mô tụy thay vì trong ruột non, dẫn đến tổn thương tế bào tụy, gây viêm, hoại tử và có thể dẫn đến suy đa cơ quan nếu không điều trị kịp thời.

Ngoài chế độ ăn nhiều mỡ, uống rượu là yếu tố chính thúc đẩy khiến triglycerides tăng nhanh chóng. Rượu không chỉ kích thích gan tổng hợp triglycerides mà còn làm giảm hoạt tính của enzyme lipoprotein lipase (LPL) - enzym chịu trách nhiệm phân giải chất béo.

Sau khi uống rượu, đặc biệt là kết hợp ăn nhiều chất béo, hoạt tính của LPL bị ức chế, khiến chylomicron và VLDL (lipoprotein mật độ rất thấp) không được chuyển hóa hiệu quả, từ đó dẫn đến tình trạng “huyết tương đục như nước gạo”.

Bác sỹ cảnh báo, mỡ máu cao không gây triệu chứng rõ ràng nên người bệnh thường chủ quan. Việc xét nghiệm máu sau một thời gian kiêng khem có thể cho kết quả “giả an toàn”, khiến người bệnh ngộ nhận. Tuy nhiên, nếu tình trạng này diễn ra lặp đi lặp lại, cơ thể sẽ dần mất khả năng tự điều chỉnh, làm tăng nguy cơ biến chứng nghiêm trọng.