Lần theo những con hẻm ngoằn ngoèo ở phường Tân Phú, TP.HCM chúng tôi tìm đến một căn trọ nhỏ, nơi có một lớp học tình thương rất đặc biệt.
Không tiếng trống báo hiệu giờ vào lớp, cũng chẳng có đồng phục áo trắng, quần tây thẳng nếp; chỉ có tiếng ê a đánh vần của những đôi mắt ngơ ngác của trẻ em nghèo đang sáng lên khi đọc được được một con chữ mới. Có em mồ côi cha mẹ, có em từng bỏ học giữa chừng để đi bán vé số, nhặt ve chai.
Trong căn phòng khoảng 15 m2, gần 100 đứa trẻ tìm được "mái nhà tri thức" mang tên Câu lạc bộ Lửa Việt (ở phường Hòa Thạnh, quận Tân Phú cũ). Lớp học miễn phí do anh Nguyễn Ngọc Định (32 tuổi) làm chủ nhiệm.
Anh Định không giấu nụ cười khi kể về tâm nguyện: "Các em khát chữ quá, không thể bỏ được".
Những ánh mắt trong veo của trẻ mồ côi khi được cầm bút, đọc từng con chữ đầu đời
ẢNH: HOA AN
Tâm nguyện một đời từ chữ nghĩa
Ký ức của anh Định quay về 11 năm trước, thời còn là sinh viên năm cuối Trường đại học Sư phạm TP.HCM. Trong một chiều ngồi ôn bài ở công viên, anh bắt gặp những đứa trẻ bán vé số, lam lũ sớm tối, mà vẫn khao khát được đi học. Cái nhìn đầy nài nỉ trong đôi mắt trẻ con khiến anh quyết định phải làm điều gì đó.
Cùng ước nguyện được dạy học, anh cùng chị Huỳnh Tú Linh, nguyên Bí thư Đoàn phường Hòa Thạnh cũ mở lớp học tình thương Lửa Việt và mượn tạm trụ sở khu phố để dạy.
Nhưng rồi tin lành lan xa, trẻ lang thang, cơ nhỡ, trẻ từ quê lên mưu sinh đang "khát" chữ biết chuyện cũng kéo nhau đến, ngỏ ý xin học ké vì sợ không biết chữ.
Năm 2025, lớp nhận 85 em học sinh, trong đó có 61 em không được đến trường. Đa phần các em mồ côi cha hoặc mẹ, có em mồ côi cả cha lẫn mẹ, nhiều em từ tỉnh lên TP.HCM mưu sinh nên bỏ học giữa chừng
ẢNH: HOA AN
Xem học trò như con cái trong nhà, dạy bằng tất cả nhiệt tâm của người thầy. Từ 30 học sinh ban đầu, lớp học ngày một đông, anh Định đành thuê căn trọ nhỏ giá 15 triệu đồng/tháng, chia lớp thành ca sáng - tối để đảm bảo các em đều được học.
Ngoài toán, tiếng Việt, anh còn dạy thêm lịch sử, địa lý, khoa học tự nhiên. Lớp trải dài từ lớp 1 đến lớp 5.
Những đôi mắt sáng long lanh theo dõi từng nét phấn trên bảng, những bàn tay nhỏ xíu nắm chặt cây bút như sợ tuột mất con chữ, tất cả tạo nên một khung cảnh vừa ấm áp vừa xót xa.
"Dù không trường lớp chính quy, nhưng câu lạc bộ luôn đảm bảo cho các em tình yêu thương, để các em thấy xã hội còn rất nhiều người tốt. Tiêu chí lớn nhất là thay đổi số phận của các em bằng con chữ, vì nó là hành trang chắc chắn cho tương lai trong cuộc sống đầy khó khăn", anh Định nghẹn ngào.
Năm 2018, Câu lạc bộ Lửa Việt kết hợp Trung tâm học tập cộng đồng để cấp giấy chứng nhận xóa mù chữ cho các em. Đến nay đã có 25 em nhận giấy chứng nhận
ẢNH: HOA AN
Hành trình gieo chữ bằng tình thương
Trong 11 năm, anh Định không đếm nổi mình đã dạy bao nhiêu lứa học trò, chỉ biết có em nay đã hơn 20 tuổi, lập gia đình, đi làm vẫn quay lại thăm lớp.
Trong căn phòng trọ sáng đèn, nhiều phận đời được thắp sáng. Các em đến với Lửa Việt tuy thiếu niềm vui đời thường, thiếu sự chăm sóc gia đình, nhưng lại tìm thấy niềm vui trong học tập.
Ngoài tham gia dạy lớp học cùng 6 thành viên trong ban chủ nhiệm, anh Định còn làm thêm ở phòng khám đông y để có thêm chi phí duy trì Câu lạc bộ Lửa Việt
ẢNH: HOA AN
Chỉ tay về phía anh em Lê Phúc Bảo và Lê Phúc Hưng đang chăm chỉ nắn nót từng con chữ, anh Định cho hay mẹ của 2 cháu bị ung thư, để lại ủy quyền cho câu lạc bộ chăm lo.
Anh Định cười chua xót kể, cách đây 3 hôm, Bảo vừa thủ thỉ: "Mai mốt mẹ con mất, thầy không nuôi nữa thì con không biết làm gì. Con nghĩ con sẽ ở lại đây với thầy. Con xem nơi này như nhà của con". Câu nói ấy khiến anh Định lặng người, đôi mắt đỏ hoe.
Trò chuyện với em Lê Phúc Bảo (10 tuổi), em bẽn lẽn nói ước mơ sau này được làm bác sĩ. Thấy chúng tôi ngạc nhiên, đôi mắt trong veo của đứa trẻ ánh lên hy vọng, em thủ thỉ: "Con muốn chữa bệnh cho mẹ, mẹ con bị ung thư". Nghe ước mơ giản dị ấy, lòng chúng tôi thắt lại.
2 em Lê Phúc Bảo (trái) và Lê Phúc Hưng có ước mơ được làm bác sĩ để chữa bệnh ung thư cho mẹ
ẢNH: HOA AN
Anh Định nói, những đứa trẻ còn quá nhỏ để hiểu hết nỗi đau, nhưng lại biết tự học, tự chăm sóc bản thân và rất hiểu chuyện. Như Ngọc Châu, Bích Ngọc… mồ côi cha mẹ nhưng vẫn cố gắng. Có em đến khi không còn trường nào nhận, chỉ nhờ tấm lòng của những "gia sư áo xanh" mới được cầm bút trở lại.
Cây thước 'sổ tay kỷ luật' dễ thương của lớp học tình thương Lửa Việt
ẢNH: HOA AN
Xem lớp học tình thương như mái nhà
Chia sẻ về mong muốn của mình, anh Định hy vọng các nhà hảo tâm có thể lo cho các em bảo hiểm y tế, để khi đau ốm còn được vào bệnh viện, bởi nhiều phụ huynh không kham nổi chi phí, riêng những em mồ côi lại càng khó hơn.
Mỗi năm, Câu lạc bộ Lửa Việt cố gắng xin sách giáo khoa cũ và phát cho các em 5 cuốn vở; đồng thời tạo điều kiện để các em được vui chơi, rèn luyện qua những trò như: đá cầu, nhảy dây, bơi lội, cờ vua...
Năm 2024, Câu lạc bộ Lửa Việt vinh dự nhận được giải thưởng Tình nguyện quốc gia
ẢNH: HOA AN
Chị Giang Thị Thùy Trang có 2 con theo học tại lớp tình thương. Đứa nhỏ học lớp 1 được thầy Định kèm thêm, còn con trai lớn là Thạch Giang Tín Trường (13 tuổi) bị bệnh chậm phát triển nên không thể đến trường.
Chị Trang kể, ngày trước chị mãi đi tìm trường cho con nhưng học phí quá cao, gia đình không đủ khả năng. Đến khi Trường lên 9 tuổi, được thầy Định nhận con vào học, chị mừng rơi nước mắt.
"Thầy thương yêu con lắm, nhờ vậy cháu tiến bộ nhiều. Con biết tự học, biết chia sẻ, giúp đỡ mẹ", chị Trang cười.
Các bạn tình nguyện viên đến giảng dạy tại lớp học tình thương Câu lạc bộ Lửa Việt
ẢNH: HOA AN
Ông Trần Minh Tân, Trưởng khu phố 18 (phường Tân Phú) nhận xét, lớp học tình thương Lửa Việt là một hoạt động rất nhân đạo. Bởi tất cả các em được nhận vào học đều được các đoàn thể chính trị - xã hội xem xét, giới thiệu và xác nhận.
"Câu chuyện này mang ý nghĩa đạo đức rất lớn, nếu được duy trì thì vô cùng tốt đẹp", ông Tân nói.
Theo ông Tân, lớp học được tổ chức bài bản, có tâm và có tầm. Người chủ trì có chuyên môn, biết cách vận động sinh viên tình nguyện dạy học miễn phí, rèn cho các em từ kiến thức đến nếp sống, lễ phép, ăn mặc.
Nhiều năm qua, khu phố thường xuyên theo dõi, vận động nhà hảo tâm trong khu phố hỗ trợ, từ nấu cơm, dọn vệ sinh đến mọi việc cần thiết cho lớp.
Hơn 1 thập kỷ trôi qua, lớp học tình thương Lửa Việt không chỉ giữ lấy tiếng học bài mà còn giữ lấy những ước mơ, nơi tri thức được viết nên bằng tình người.
