Theo bác sĩ Huỳnh Tấn Vũ (Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM), trong Đông y, ớt có tính ấm, vị cay, tác dụng khoan trung, tán hàn, kiện tỳ, tiêu thực, chỉ thống, thường được dùng để điều trị các chứng đau bụng do lạnh, tiêu hóa kém, đau khớp, rắn rết cắn.
Y học hiện đại cũng ghi nhận ớt là “kho thuốc” tự nhiên chứa capsaicin – hoạt chất tạo cảm giác nóng và đỏ, chỉ xuất hiện khi quả ớt đã chín. Dù chỉ chiếm tỉ lệ rất nhỏ (0,01-0,1%) trong quả ớt, capsaicin lại có tác dụng mạnh mẽ: giúp cơ thể sản sinh endorphin - loại morphin nội sinh có đặc tính giảm đau, đặc biệt hiệu quả với người bị viêm khớp mạn tính và ung thư.
Ớt cũng góp phần ngăn ngừa bệnh tim, hỗ trợ lưu thông máu, hạn chế đông vón tiểu cầu – nguyên nhân hàng đầu gây tai biến tim mạch. Bên cạnh đó, loại quả này còn giúp ổn định huyết áp, tăng sức đề kháng, chống cảm lạnh, giảm mỡ máu và hỗ trợ giảm cân.
Ngày nay, capsaicin từ ớt được chiết xuất để sản xuất miếng dán giảm đau, kem xoa bóp dùng cho các trường hợp đau dây thần kinh sau zona hay đau cơ xương khớp kéo dài.
Ớt là loại gia vị quen thuộc được trồng quanh nhà.
Từ xa xưa, dân gian đã biết cách sử dụng ớt kết hợp với nhiều nguyên liệu khác để điều trị nhiều bệnh lý từ nhẹ đến nặng. Dưới đây là một số bài thuốc tiêu biểu:
Chữa rụng tóc sau hóa trị: Ngâm 100g ớt tươi với rượu trắng trong 10-20 ngày, dùng rượu bôi da đầu giúp kích thích mọc tóc.
Chữa ăn uống kém tiêu do ung thư: Ớt kết hợp hắc đậu xị theo tỉ lệ 1:1, tán bột mịn, dùng hàng ngày giúp cải thiện tiêu hóa.
Đau dạ dày do lạnh: Kết hợp ớt chín với nghệ vàng, tán bột, dùng 2-3 lần/ngày giúp làm ấm dạ dày, giảm co thắt.
Viêm khớp mãn tính: Sắc uống mỗi ngày một thang gồm ớt, dây đau xương, thổ phục linh, mỗi vị 30g giúp giảm đau, chống viêm hiệu quả.
Đau bụng kinh kéo dài: Dùng rễ cây ớt kết hợp với rễ chanh, rễ hoàng lực, sao vàng, sắc uống ngày 1 lần.
Chữa đau lưng, đau khớp: Ớt chín, lá đu đủ,rễ chỉ thiên giã nhỏ, ngâm cồn theo tỷ lệ 1 phần dược liệu, 2 phần cồn. Dùng xoa bóp ngoài da.
Chữa vảy nến: Dùng lá ớt cay, lá sống đời, thiên niên kiện, tinh tre đằng ngà đun nước uống thay trà trong vài ngày sẽ giúp da phục hồi.
Eczema (bệnh chàm): Lá ớt tươi và mẻ chua giã nát, bọc vải sạch đắp lên vùng da tổn thương đã rửa bằng nước muối.
Rắn rết cắn: Lá ớt tươi giã nát, đắp lên vết cắn, thay băng 1-2 lần mỗi ngày. Hiệu quả chỉ sau vài giờ.
Tai biến mạch máu não: Lá ớt chỉ thiên giã lấy nước uống, phần bã đắp vào răng giúp tỉnh táo, hồi phục nhanh.
Mụn nhọt: Lá ớt tươi giã nát với muối, đắp vào nhọt mưng mủ giúp giảm đau, tiêu viêm, mủ nhanh khô và lành vết thương.
Lưu ý khi sử dụng ớt làm thuốc
Dù có nhiều công dụng, việc sử dụng ớt trong điều trị bệnh cần được thận trọng. Những người có cơ địa nóng trong, viêm loét dạ dày cấp, bệnh trĩ nặng nên hạn chế hoặc tránh dùng. Khi dùng ngoài da, cần tránh để capsaicin tiếp xúc trực tiếp với mắt hoặc vết thương hở vì có thể gây kích ứng mạnh.
Từ gia vị dân dã, ớt trở thành vị thuốc quý trong nhiều bài thuốc cổ truyền lẫn hiện đại. Tuy nhiên, việc sử dụng cần đúng cách, đúng liều để phát huy hiệu quả và đảm bảo an toàn cho sức khỏe.
