Tại tòa soạn, ngoài ban biên tập, bộ phận trị sự, kinh doanh… còn có các ban chuyên môn lo phần nội dung như: Thời sự, kinh tế, giáo dục, văn hóa - thể thao, khoa học, pháp luật... tùy vào tôn chỉ, mục đích của mỗi tờ báo.
Phóng viên thường trú hỗ trợ nhau đi vào vùng sâu mùa mưa bão
Ảnh: Lâm Viên
Mỗi phòng ban, trang mục đều có phóng viên cơ hữu, lực lượng này thường có kiến thức chuyên sâu lĩnh vực mình phụ trách như kinh tế, pháp luật, y tế, giáo dục…, còn đội ngũ phóng viên thường trú ở các địa phương lại phải "ôm đồm" đủ lĩnh vực, nên anh em thường đùa "Phóng viên thường trú cái gì cũng biết, cái gì cũng viết", vì không được bỏ sót thông tin trên địa bàn được giao phụ trách.
Phóng viên đa năng
Với một phóng viên (PV) thường trú, nhiệm vụ được tòa soạn giao theo dõi, nắm bắt và phản ánh kịp thời những thông tin, sự kiện, cũng như những vấn đề xảy ra trên địa bàn trên các kênh thông tin của báo. Nếu bỏ sót thông tin hoặc đưa chậm hơn so với các báo bạn sẽ bị nhắc nhở, phê bình.
Do đó, hằng ngày và hằng tuần PV phải có báo cáo đề tài (ngoại trừ những thông tin thời sự xảy ra bất ngờ) và lên kế hoạch triển khai thực hiện, bảo đảm đúng tiến độ.
PV thường trú thâm nhập địa đạo khai thác thiếc lậu
Ảnh: NGUYỄN DŨNG
Để có những tin bài hấp dẫn, mới mẻ, đáp ứng nhu cầu của bạn đọc, PV thường trú phải thường xuyên tìm tòi đề tài, năng động đến các địa phương tại địa bàn phụ trách. Cụ thể, khi có thông tin, PV phải nhanh chóng xác minh tính xác thực, đánh giá để cân nhắc trong việc viết tin, bài. Có những vụ việc "nhạy cảm", PV báo cáo ngay về tòa soạn để nhận sự chỉ đạo triển khai thực hiện.
Trước những vấn đề được dư luận quan tâm, hoặc trước những quyết sách của chính quyền địa phương, PV thường trú phải có cái nhìn khách quan, tích cực, hướng về lợi ích chung của cộng đồng, của địa phương và có bài phản biện.
PV thường trú còn được phân công tham dự các hội nghị, hội thảo của địa phương, khu vực, quốc gia và cả quốc tế (nếu tổ chức trên địa bàn). Khi có lãnh đạo T.Ư về làm việc tại địa phương, PV thường trú phải bám sát để ghi lại hình ảnh, ghi chép nội dung làm việc và kịp thời phản ánh những chỉ đạo của T.Ư đối với địa phương…
Am hiểu địa bàn và văn hóa địa phương
Để làm tốt nhiệm vụ được giao, PV thường trú phải có sự am hiểu về địa bàn, địa hình của các địa phương trong tỉnh, cũng như những nét văn hóa đặc trưng, phong tục tập quán, truyền thống, lịch sử.của địa phương. Bên cạnh đó cần tìm hiểu những kiến thức chuyên ngành, cập nhật những thay đổi của pháp luật, các chính sách, chủ trương hoặc những quy định của địa phương.
PV thường trú ghi hình ảnh vụ phá rừng
Ảnh: Lâm Viên
Những năm gần đây, trong thời đại công nghệ số, PV thường trú không chỉ viết cho báo in mà còn được đào tạo "truyền thông đa phương tiện". Cùng một sự kiện, vụ việc diễn ra trên địa bàn phụ trách, PV thường trú vừa viết tin bài cho báo in, vừa kịp thời đưa tin, hình ảnh trên báo điện tử; phải biết quay phim, viết kịch bản clip phim, dựng phim để phát trên các nền tảng khác của tờ báo như Facebook, YouTube, TikTok…
Lúc còn học báo chí, chúng tôi được nghe giảng, một nhà báo phải luôn trong tâm thế "chân đi, tai nghe, mắt nhìn, tay viết". Có nghĩa làm PV phải thường xuyên đi địa bàn, phải luôn lắng nghe khi có thông tin về một vụ việc nào đó; cặp mắt phải luôn quan sát xung quanh để phát hiện những thay đổi, khác biệt và kịp thời ghi chép lại các sự kiện hoặc diễn biến.
Tạo lập và cân bằng các mối quan hệ
Với một PV thường trú, để có thông tin đa dạng, cần tạo dựng mối quan hệ rộng, xây dựng mạng lưới cộng tác viên từ cơ sở đến các cơ quan chức năng. Để xác minh nguồn tin, thông tin về sự kiện hoặc vụ việc nào đó, rất cần mối quan hệ với lãnh đạo các sở, ngành, lãnh đạo tỉnh, thành phố, các huyện và phường, xã.
Chẳng hạn, tại một xã vùng sâu cách xa nơi PV ở hơn 100 km xảy ra vụ tai nạn sạt lở nghiêm trọng gây chết người, để có thông tin chính xác, PV phải thẩm tra thông tin qua chính quyền địa phương hoặc công an. Lúc này nếu PV thiếu mối quan hệ sẽ rất khó khăn trong việc xác minh vụ việc như: thời điểm xảy ra tai nạn, nguyên nhân, hậu quả đối với con người và tài sản, việc cứu hộ cứu nạn… Để có hình ảnh từ hiện trường, PV lại phải cậy nhờ cán bộ nào đó có đến hiện trường hoặc nhờ những người dân quen biết ở gần hiện trường ghi lại và gửi về.
Thực tế, có những vụ án mạng nghiêm trọng xảy ra ở cách xa hơn 100 km được mạng xã hội lan truyền, lúc này tòa soạn chỉ đạo PV phải xác minh và cập nhật đưa tin ngay. Để có nguồn tin chính thống không phải PV nào cũng làm được. Việc quy định về phát ngôn cũng là "rào cản" khi các PV muốn nắm thông tin, khai thác sâu thông tin. Có những cán bộ nắm rất kỹ vụ việc, nhưng không được và không dám phát ngôn. Lúc này "mối quan hệ" của PV thường trú quyết định việc xác minh nguồn tin nhanh hay chậm, nguồn tin đáng tin cậy hay phải thẩm định lại.
Kinh nghiệm thực tế, cùng một vụ việc nhưng với PV A. thì cơ quan chức năng sẵn sàng cung cấp, nhưng với PV B. thì họ lại dè dặt, thiếu độ tin cậy. Cũng có trường hợp với PV báo chí địa phương thì họ thoải mái cung cấp thông tin, nhưng với PV báo chí thường trú thì các cán bộ lại e dè.
Có thể nói, với một PV thường trú, bên cạnh việc nâng cao các kỹ năng nghề nghiệp, mở rộng kiến thức, còn phải rèn luyện phẩm chất, trách nhiệm, đạo đức của người làm báo. Để có những sản phẩm hay, nhanh nhạy, trung thực, khách quan đáp ứng nhu cầu bạn đọc, PV thường trú cần sự dấn thân, lòng dũng cảm, chịu được áp lực công việc.
