Theo số liệu từ hải quan, trong 4 tháng đầu năm, lượng thép cuộn cán nóng (HRC) nhập khẩu về Việt Nam đạt hơn 3,1 triệu tấn, giảm 15% so với cùng kỳ năm trước. Riêng thép nhập từ Trung Quốc chiếm 62% với 1,9 triệu tấn.
Đáng báo động là lượng thép HRC khổ rộng từ 1.880mm trở lên nhập khẩu từ Trung Quốc vào Việt Nam đã tăng đột biến.
Chỉ trong tháng 4 vừa qua, Việt Nam đã nhập 214.000 tấn thép có dấu hiệu lẩn tránh thuế này, tăng 81% so với cả quý I/2025 (118.000 tấn).
Lũy kế 4 tháng đầu năm nay, các loại thép HRC khổ rộng nhập từ Trung Quốc vào nước ta là 335.000 tấn, cao gấp 4,6 lần so với 6 tháng cuối năm 2024 (71.200 tấn) và gấp 25 lần lượng nhập trong 6 tháng đầu năm 2024.
Số liệu nhập khẩu tăng bất thường cho thấy có dấu hiệu rõ ràng của hành vi lẩn tránh thuế chống bán phá giá tạm thời đối với sản phẩm thép cán nóng nhập khẩu, nhất là từ Trung Quốc.
Đến 21/2/2025, Bộ ban hành Quyết định 460 về việc áp dụng thuế chống bán phá giá tạm thời đối với một số sản phẩm thép cán nóng có xuất xứ từ Ấn Độ và Trung Quốc, sau gần 5 tháng chính thức điều tra.
Hàng hóa bị áp dụng thuế chống bán phá giá tạm thời là các sản phẩm thép cán nóng có xuất xứ từ Trung Quốc với các đặc tính cơ bản: là một số sản phẩm sắt hoặc thép hợp kim hoặc không hợp kim được cán phẳng; được cán nóng; độ dày từ 1,2mm đến 25,4mm; chiều rộng không quá 1.880mm; chưa qua bất kỳ công đoạn gia công nào khác ngoài cán nóng.
Từ khi Cục Phòng vệ Thương mại có quyết định khởi xướng điều tra vụ việc, xu hướng dịch chuyển sang nhập khẩu hàng khổ 1.900-2.000mm từ Trung Quốc đã bắt đầu và diễn ra ngày càng mạnh.
Việc nhập khẩu thép khổ rộng có chênh lệch nhỏ so với hàng hóa thuộc phạm vi điều tra. Tuy nhiên, về bản chất, loại thép này không có sự khác biệt đáng kể so với thép đang bị áp thuế. Sự tương đồng thể hiện ở đặc tính kỹ thuật, mục đích sử dụng và kênh phân phối.
Hành vi nhập khẩu như vậy đã vi phạm Điều 73 và Điều 78 của Nghị định 10 năm 2018. Đồng thời, cũng vi phạm quy định tại Nghị định 86 năm 2025 về hành vi lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại.
Một doanh nghiệp sản xuất thép ở nước ta lo ngại, nếu không có biện pháp ngăn chặn kịp thời thì xu hướng nhập khẩu thép cán nóng không chỉ dừng lại ở khổ rộng 1.900-2.000mm, mà còn mở rộng nhập khẩu các khổ lớn hơn 2.000mm như thép cán nóng thông thường.
Trong bối cảnh đàm phán thương mại giữa Việt Nam và Hoa Kỳ đang diễn ra với nhiều kỳ vọng tích cực, việc đảm bảo tính minh bạch và rõ ràng về nguồn gốc xuất xứ nguyên liệu cho các sản phẩm hạ nguồn là điều kiện tiên quyết.
Hành vi lẩn tránh thuế không chỉ làm triệt tiêu hiệu quả chính sách thuế chống bán phá giá mà còn tạo ra môi trường cạnh tranh méo mó, thiếu công bằng, tiềm ẩn nguy cơ gian lận thương mại có hệ thống, ảnh hưởng trực tiếp đến các doanh nghiệp sản xuất trong nước cũng như gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín và nỗ lực của Việt Nam, theo Bộ Công Thương.
