Theo dữ liệu từ Viện Nghiên cứu của Bank of America, chi tiêu của nhóm hộ gia đình thuộc top 1/3 thu nhập cao nhất tăng 2,6% trong tháng 9 so với cùng kỳ năm ngoái. Ngược lại, nhóm thu nhập thấp chỉ tăng 0,6%.
Các CEO hàng đầu cũng xác nhận xu hướng này. Lãnh đạo Delta Air Lines, ông Ed Bastian, cho biết “người tiêu dùng cao cấp vẫn mạnh về tài chính, có nhu cầu du lịch và sẵn sàng chi tiền.” Doanh thu từ hạng ghế cao cấp của Delta tăng 9% trong quý vừa qua. United Airlines cũng ghi nhận tăng trưởng 6% doanh thu từ khách hàng thân thiết – những người vẫn tiếp tục bay dù nền kinh tế có dấu hiệu chững lại.
Báo cáo “Beige Book” của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) chỉ ra rằng nhóm thu nhập cao vẫn chi tiêu mạnh cho du lịch xa xỉ và dịch vụ lưu trú cao cấp. Trái lại, các hộ gia đình trung lưu và thu nhập thấp “liên tục tìm kiếm khuyến mãi và giảm giá để chống chọi với giá cả leo thang.”
Vì sao khoảng cách chi tiêu giữa người giàu và người nghèo ngày càng rộng?
Chuyên gia kinh tế David Tinsley của Bank of America cho rằng nguyên nhân chính đến từ mức tăng lương không đồng đều. Trong tháng 9, thu nhập của nhóm giàu tăng 4% so với cùng kỳ, trong khi nhóm thu nhập thấp chỉ tăng 1,4% – thấp hơn tốc độ lạm phát. “Khoảng cách này đã nới rộng đáng kể trong sáu tháng qua,” ông nói.
Ngoài ra, chứng khoán phục hồi mạnh cũng thúc đẩy chi tiêu của người giàu. Chỉ số S&P 500 tăng hơn 12% trong năm qua, giúp tài sản của họ phình to, kéo theo tâm lý mua sắm tích cực hơn. Ngược lại, nhóm thu nhập thấp – vốn chịu tác động mạnh từ chi phí sinh hoạt và nợ tín dụng – buộc phải cắt giảm chi tiêu phi thiết yếu.
Trong khi đó, giá xe hơi mới tại Mỹ đã vượt mốc 50.000 USD – mức cao nhất lịch sử, theo Kelley Blue Book. Báo cáo cho biết nhóm khách hàng thu nhập cao đang “chống lưng” cho phân khúc xe sang, từ Cadillac Escalade đến Ford F-150.
Ở phân khúc hàng tiêu dùng nhanh, khoảng cách thu nhập đang khiến các tập đoàn phải điều chỉnh chiến lược. CEO PepsiCo, ông Ramon Laguarta, cho biết nhóm khách hàng thu nhập thấp đang “căng thẳng tài chính” do chi phí sinh hoạt tăng. “Chúng tôi sẽ tập trung vào các gói sản phẩm nhỏ hơn, phù hợp túi tiền,” ông nói.
Thậm chí các chuỗi bán lẻ giá rẻ như Dollar Tree cũng hưởng lợi. Khi người dân muốn giữ nguyên kế hoạch du lịch hoặc chi tiêu lớn, họ tìm cách tiết kiệm ở những khoản nhỏ. Dollar Tree đã mở rộng mô hình đa mức giá – từ 1,35 USD đến 5 USD – để vừa đáp ứng khách hàng nghèo “thắt lưng buộc bụng”, vừa thu hút khách hàng giàu “mua hàng tiết kiệm”.
CEO Michael Creedon của chuỗi này cho biết: “Khi nhóm thu nhập cao mua sắm tại cửa hàng chúng tôi, họ thường chi tiêu nhiều hơn. Mô hình đa giá mang lại hiệu quả tích cực cả về tài chính lẫn vận hành.”
Khoảng cách tiêu dùng này báo hiệu điều gì cho kinh tế Mỹ?
Theo các nhà phân tích, sự phân hóa chi tiêu thể hiện rõ một “nền kinh tế hai tốc độ”: người giàu tiếp tục chi tiêu mạnh mẽ, trong khi nhóm thu nhập thấp vật lộn để sống sót. Điều này giúp nền kinh tế Mỹ duy trì tăng trưởng ngắn hạn, nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro dài hạn nếu bất bình đẳng tiếp tục nới rộng.
Nếu người thu nhập thấp buộc phải cắt giảm chi tiêu hàng thiết yếu, các doanh nghiệp phục vụ phân khúc đại chúng sẽ chịu tác động mạnh. Ngược lại, các ngành dịch vụ cao cấp, hàng xa xỉ, du lịch cao cấp có thể vẫn tăng trưởng – nhưng chủ yếu nhờ một nhóm nhỏ khách hàng giàu có.
