Đây là một trong những đề xuất đáng chú ý trong đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông được Trung tâm Quản lý giao thông công cộng (thuộc Sở Xây dựng TPHCM) xây dựng.
Theo nội dung đề án, năm 2026, TPHCM sẽ thí điểm lập vùng phát thải thấp khu vực trung tâm thành phố.
Vùng phát thải thấp khu vực trung tâm thành phố bao gồm một vành đai giới hạn bởi 15 cầu, bao gồm các cầu: Điện Biên Phủ - Bùi Hữu Nghĩa, Bông (Đinh Tiên Hoàng), Hoàng Hoa Thám, Trần Khắc Chân, Kiệu (Hai Bà Trưng), Công Lý (Nam Kỳ Khởi Nghĩa), Lê Văn Sỹ, Nguyễn Văn Cừ, Ông Lãnh (Nguyễn Thái Học), Calmette, Khánh Hội, Nguyễn Hữu Cảnh, Thị Nghè và 17 tuyến đường/phố, gồm các tuyến đường Bà Huyện Thanh Quan, Nguyễn Phúc Nguyên, CMT8, Cao Thắng, Lê Hồng Phong, 3 Tháng 2, Lý Thái Tổ, Ngô Gia Tự, Hồ Thị Kỷ, Trần Phú, An Dương Vương, Nguyễn Trãi, Phan Văn Trị, Trần Hưng Đạo, Nguyễn Cảnh Chân, Trần Đình Xu.
Bản đồ vị trí dự kiến thiết lập vùng phát thải thấp khu vực trung tâm. Nguồn: Sở Xây dựng TPHCM
Các tuyến đường trong vùng giới hạn gồm: Bà Huyện Thanh Quan, Nguyễn Phúc Nguyên, Cách Mạng Tháng Tám, Cao Thắng, Lê Hồng Phong, 3 Tháng 2, Lý Thái Tổ, Ngô Gia Tự, Hồ Thị Kỷ, Trần Phú, An Dương Vương, Nguyễn Trãi, Phan Văn Trị, Trần Hưng Đạo, Nguyễn Cảnh Chân, Trần Đình Xu.
Theo đó, cá nhân, hộ gia đình sinh sống trong vùng phát thải thấp trên sẽ không được đăng ký xe mô tô, xe gắn máy mới sử dụng nhiên liệu xăng.
Đề án cũng kiến nghị Bộ Xây dựng quy định niên hạn sử dụng xe mô tô, xe gắn máy sử dụng xăng phải được thanh lý sau một thời gian nhất định hoặc theo quãng đường. Có thể tham khảo Quy định tiêu chuẩn thanh lý xe cơ giới bắt buộc của Trung Quốc, trong đó quy định xe hai bánh chạy xăng phải được thanh lý sau 13 năm sử dụng hoặc chạy quá 120.000 km, hoặc kiểm định khí thải/an toàn bị trượt ba lần liên tiếp (tùy theo điều kiện nào đến trước).
Khách mua xe xăng tại TPHCM. Ảnh: Uyên Phương
Đề án cũng đề xuất loạt chính sách hỗ trợ người dân chuyển sang phương tiện giao thông xanh, trong đó tập trung ưu đãi mạnh cho xe máy và ô tô điện.
Với xe máy điện, thành phố dự kiến giảm 50% lệ phí cấp đăng ký và biển số, trợ cấp trực tiếp 10% giá mua (tối đa 5 triệu đồng) và hỗ trợ 20% lãi suất vay mua xe trong năm đầu, tính theo mức bình quân của bốn ngân hàng thương mại lớn trên địa bàn cộng 2% phí quản lý. Người dân sống trong vùng phát thải thấp khi thanh lý xe máy xăng còn được bồi hoàn khoảng 70% giá trị còn lại.
Đối với ô tô điện, các ưu đãi gồm giảm 50% lệ phí đăng ký, 50% phí bảo trì đường bộ và hỗ trợ 10% lãi suất vay trong năm đầu, theo cơ chế tương tự xe máy điện.
Theo lộ trình trong đề án, từ năm 2026, sau khi thiết lập vùng phát thải thấp tại trung tâm TPHCM, các loại xe ôtô thương mại không đạt chuẩn khí thải Euro 4 và xe máy kinh doanh dịch vụ không đạt chuẩn Euro 2 sẽ bị hạn chế lưu thông trong khu vực này. Riêng xe tải hạng nặng chạy dầu diesel sẽ bị cấm hoàn toàn. Thành phố sẽ ưu tiên các phương tiện thân thiện với môi trường như xe sử dụng năng lượng sạch, năng lượng tái tạo, phương tiện không phát thải, xe được cấp phép đặc biệt hoặc thuộc diện ưu tiên. Từ giai đoạn 2027 - 2032, đề án đề xuất mở rộng vùng phát thải thấp, hạn chế tất cả các xe máy không đạt chuẩn Euro 2 và ôtô dưới Euro 4 lưu thông trong khu vực trung tâm. Sau năm 2032, tiêu chuẩn khí thải sẽ tiếp tục được nâng lên và phạm vi vùng phát thải thấp được mở rộng ra đến khu vực Vành đai 1.
