Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đang lấy ý kiến của các tổ chức, cá nhân đối với dự thảo Nghị định quy định điều kiện tài sản bảo đảm (TSBĐ) của khoản nợ xấu được thu giữ.
Một trong những điểm quan trọng được bổ sung trong dự thảo là TSBĐ của khoản nợ xấu chỉ được thu giữ khi không phải là nhà ở duy nhất của bên bảo đảm và không phải là công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất của bên bảo đảm.
Theo dự thảo, "Nhà ở duy nhất" là công trình xây dựng duy nhất thuộc quyền sở hữu của bên bảo đảm nơi bên bảo đảm ở và sinh sống ổn định, lâu dài hoặc thường xuyên sinh sống.
Công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất là phương tiện lao động mang lại thu nhập chủ yếu hoặc duy nhất cho bên bảo đảm. Việc không thu giữ TSBĐ là công cụ lao động mang lại thu nhập chủ yếu hoặc duy nhất cho bên bảo đảm là biện pháp bảo vệ, giúp cho bên bảo đảm có điều kiện sinh sống, đáp ứng các nhu cầu sinh hoạt tối thiểu
NHNN cho biết quy định này nhằm đảm bảo việc thu giữ TSBĐ không ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống sinh hoạt, lao động và sản xuất của người dân.
"Đối với một số trường hợp như TSBĐ là công cụ lao động duy nhất mang lại thu nhập tối thiểu cho bên bảo đảm, việc thu giữ TSBĐ có thể khiến bên bảo đảm càng khó khăn về tài chính cũng như không đảm bảo khả năng nuôi sống bản thân và gia đình; tương tự, việc thu giữ TSBĐ là nhà ở duy nhất cũng có thể khiến bên bảo đảm và gia đình không còn nơi ở để sinh hoạt", NHNN lý giải.
Trong tờ trình Chính phủ, NHNN cho hay các quy định mới về thu giữ tài sản giúp giảm chi phí thu hồi nợ nhưng cũng có thể dẫn đến việc chiếm hữu bất hợp pháp hoặc tình trạng lạm dụng của các chủ nợ có thể tạo ra xung đột giữa những người dân, thậm chí là những bên không tham gia giao dịch tín dụng.
Do đó, NHNN đã ghi nhận khuyến nghị của các chuyên gia về việc giới hạn TSBĐ được thu giữ nhằm đảm bảo quyền lợi hợp pháp của người dân.
Tờ trình của NHNN cũng cho biết trên thực tế, các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng việc thực hiện các biện pháp tự cứu của các chủ nợ khi chủ nợ có bảo đảm là các tổ chức tài chính hoặc các tổ chức cấp tín dụng thường không xảy ra tình trạng lạm dụng trong thu giữ do việc này có thể ảnh hưởng đến danh tiếng của chính các tổ chức tài chính, tổ chức cấp tín dụng đó.
Tuy nhiên, để thực hiện các mục tiêu chính sách xã hội, NHNN cho rằng cần thiết đặt ra một số giới hạn liên quan đến TSBĐ được thu giữ như khuyến nghị của các chuyên gia đã nêu trên và việc xây dựng Nghị định về điều kiện TSBĐ được thu giữ là biện pháp cần thiết.
Điều này vừa góp phần tạo lập khuôn khổ pháp lý để thực hiện việc thu giữ TSBĐ của khoản nợ xấu, vừa đảm bảo tính cân bằng giữa quyền chủ nợ và quyền có nơi ở hợp pháp, quyền làm việc, quyền sở hữu của người dân về nhà ở, tư liệu sinh hoạt, tư liệu sản xuất của người dân.
Bình luận liên quan đến vấn đề này, chuyên gia kinh tế Đinh Thế Hiển -Viện trưởng Viện Nghiên cứu Tin học & Kinh tế ứng dụng, cho rằng nếu quy định này được thông qua thì sẽ có nhiều vấn đề phát sinh.
Chuyên gia kinh tế Đinh Thế Hiển. (Ảnh: NVCC).
Cụ thể, đối với ngân hàng khi cho vay có TSBĐ là nhà thì phải cần xem xét đánh giá đây có phải là căn nhà duy nhất không. Nếu phải thì việc đảm bảo sẽ cũng như không vì không thể thu giữ và khó mà thu hồi nợ.
Bên cạnh đó, nếu trường hợp khi cho vay đó là căn nhà thứ hai nhưng sau một thời gian người sở hữu tài sản lại đem bán căn nhà thứ nhất thì căn nhà là TSBĐ lại trở thành căn nhà duy nhất, chuyên gia đặt vấn đề.
Chuyên gia cho rằng quy định mới này nếu áp dụng sẽ khiến các ngân hàng phòng thủ bằng cách hạn chế tối đa việc cho vay dựa trên căn nhà bảo đảm và nếu vậy thì hàng loạt khoản cho vay sẽ gặp khó vì đụng vấn đề tài sản bảo đảm hiện nay chính là căn nhà.
Hoặc theo ông, ngân hàng cũng có thể đối phó với quy định bằng cách đòi bên bảo đảm có giấy cam kết công chứng là chấp nhận cho lấy căn nhà thế chấp khoản vay trong trường hợp không trả nợ. Nhưng nếu vậy có phải là lách luật?
