KCN Sơn Mỹ 'đứng bánh' sau nhiều năm khởi công
Do nhiều nguyên nhân khác nhau, đến thời điểm này, công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng tại KCN Sơn Mỹ 1 và tuyến đường Tân Minh - Sơn Mỹ (xã Sơn Mỹ, tỉnh Lâm Đồng; xã Sơn Mỹ, H.Hàm Tân, Bình Thuận cũ) vẫn rơi vào tình trạng "đứng bánh", dù các dự án đã khởi công từ nhiều năm trước.
KCN Sơn Mỹ 1 do Công ty TNHH Đầu tư Xây dựng và Kinh doanh kết cấu hạ tầng KCN Sơn Mỹ (IPICO) làm chủ đầu tư, có tổng vốn đầu tư khoảng 12.000 tỉ đồng, khởi công ngày 30.8.2022. Bên cạnh đó, khu vực này còn có hai dự án nhà máy điện khí LNG Sơn Mỹ 1 và Sơn Mỹ 2 với tổng vốn đầu tư khoảng 4,3 tỉ USD.
Dù UBND tỉnh Bình Thuận (trước đây) và UBND tỉnh Lâm Đồng hiện nay đã nhiều lần chỉ đạo quyết liệt nhằm tháo gỡ khó khăn nhưng công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng tại KCN Sơn Mỹ đến nay vẫn chưa đạt tiến độ đề ra.
Theo UBND xã Sơn Mỹ, KCN Sơn Mỹ 1 có tổng diện tích 1.070 ha, trong đó diện tích lõi của KCN là 989 ha với 1.505 thửa đất. Cụ thể, có 111 thửa do UBND xã quản lý, 37 thửa thuộc 7 tổ chức quản lý và 1.362 thửa do cá nhân, hộ gia đình sử dụng.
KCN Sơn Mỹ 1 khởi công từ 30.8.2022 nhưng đến nay chưa được tiến hành xây dựng do vướng khâu giải phóng mặt bằng
ẢNH: QUẾ HÀ
Tổng số hộ dân phải di dời là 667 hộ, trong đó có 284 hộ bị thu hồi đất ở và phải bố trí tái định cư. Tuy nhiên, sau hơn 3 năm khởi công, chủ đầu tư mới chỉ được giao 76,57 ha, trong tổng số 375 ha thuộc diện ưu tiên giải phóng mặt bằng trước; diện tích này đã được bàn giao ngay từ thời điểm khởi công.
Trong diện tích ưu tiên phải giải phóng mặt bằng, có 282,7 ha của 80 hộ gia đình và 228,1 ha của 8 tổ chức. Đáng chú ý, trong số 8 tổ chức có 7 tổ chức kinh tế (các công ty TNHH, HTX nuôi tôm) với tổng diện tích đất lên tới 226,8 ha không đồng ý với giá bồi thường.
Các tổ chức này cho rằng họ đã bỏ vốn lớn để mua đất, đầu tư nuôi tôm từ trước, trong khi mức giá bồi thường hiện nay không phù hợp. Do không đạt được thỏa thuận, cả 7 tổ chức đã khởi kiện ra TAND tỉnh Lâm Đồng và vụ việc đã được tòa án thụ lý.
Khu vực thuộc quy hoạch KCN Sơn Mỹ 1 chưa thu hồi được đất từ các HTX nuôi tôm
ẢNH: QUẾ HÀ
Đối với 80 hộ gia đình, cá nhân riêng lẻ, gồm 71 hộ có đất bị thu hồi và 9 hộ có tài sản trên đất người khác, với tổng diện tích 54,61 ha, các cơ quan chức năng mới đang ở giai đoạn phê duyệt phương án hỗ trợ tái định cư và chi trả bồi thường. Đến nay, mới chỉ có 18 hộ dân nhận tiền bồi thường.
Đối với diện tích còn lại (700,5 ha), trong đó 579 ha/618 hộ gia đình, cá nhân và 121 ha/7 tổ chức, hiện mới ở giai đoạn ban hành thông báo thu hồi, kiểm đếm để làm hồ sơ bồi thường giải phóng mặt bằng.
KCN Sơn Mỹ 2 cùng 'chung số phận'
Không chỉ KCN Sơn Mỹ 1, KCN Sơn Mỹ 2 (cũng tại xã Sơn Mỹ, tỉnh Lâm Đồng) do Công ty CP Đầu tư và phát triển công nghiệp Đông Sài Gòn làm chủ đầu tư cũng rơi vào tình trạng chậm trễ tương tự.
KCN Sơn Mỹ 2 có diện tích 468,3 ha, tổng vốn đầu tư giai đoạn 1 khoảng 1.717 tỉ đồng. Dự án đã hoàn thành báo cáo đánh giá tác động môi trường, được Bộ TN-MT phê duyệt từ năm 2021.
Ngày 24.1.2025, UBND H.Hàm Tân (Bình Thuận cũ) ban hành quyết định thu hồi 468,35 ha đất của 324 hộ gia đình, cá nhân; hiện vẫn còn 16 thửa đất chưa xác định được chủ sử dụng.
Cuối tháng 7.2025, Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng kiểm tra hiện trạng, đôn đốc công tác giải phóng mặt bằng các dự án tại Sơn Mỹ
ẢNH: QUẾ HÀ
Theo UBND xã Sơn Mỹ, trước thời điểm sáp nhập, UBND H.Hàm Tân (cũ) đã ban hành thông báo thu hồi 166 ha đất của 91 hộ gia đình và 14 ha đất do UBND xã quản lý. Tuy nhiên, đến nay mới kiểm đếm được 66 hộ với diện tích 108,9 ha.
Chính sách chồng chéo, trách nhiệm chưa rõ ràng
UBND xã Sơn Mỹ cho rằng nguyên nhân chính khiến tiến độ bồi thường, giải phóng mặt bằng tại KCN Sơn Mỹ và tuyến đường Tân Minh - Sơn Mỹ chậm kéo dài là do chính sách bồi thường còn nhiều bất cập.
Cụ thể, khoản 2 Điều 254 luật Đất đai năm 2024 quy định các trường hợp đã có quyết định thu hồi đất và phê duyệt phương án bồi thường trước ngày luật có hiệu lực nhưng chưa thực hiện thì tiếp tục áp dụng phương án đã phê duyệt. Trong khi đó, khoản 2 Điều 31 Nghị định 88/2024/NĐ-CP lại xác định giá bồi thường theo thời điểm ban hành quyết định thu hồi đất.
Sự khác biệt này dẫn đến tình trạng các trường hợp có quyết định thu hồi đất, phê duyệt phương án bồi thường trước ngày 1.8.2024 nhưng chưa được chi trả, đến nay lại phải nhận mức giá thấp hơn nhiều so với các trường hợp có quyết định sau ngày 1.8.2024, dù cùng vị trí và loại đất.
Các dự án ở Sơn Mỹ có tổng vốn đầu tư lên đến hàng tỉ đô la nhưng bị vướng từ khâu giải phóng mặt bằng kéo dài nhiều năm
ẢNH: QUẾ HÀ
Ngoài nguyên nhân khách quan, UBND xã Sơn Mỹ cũng chỉ rõ nguyên nhân chủ quan đến từ Chi nhánh Trung tâm Phát triển quỹ đất số 1, đơn vị được giao thực hiện nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.
Theo địa phương, đơn vị này chưa thực hiện đầy đủ chức năng, nhiệm vụ theo quy định, còn xảy ra tình trạng né tránh, đùn đẩy trách nhiệm cho UBND xã trong việc xác định nguồn gốc đất và tài sản gắn liền với đất.
Trong khi đó, Nghị định 151/2025/NĐ-CP của Chính phủ (ban hành ngày 12.6.2025) quy định rõ đơn vị thực hiện bồi thường phải chủ trì, phối hợp với UBND xã nơi có đất thu hồi và các cơ quan liên quan để điều tra, khảo sát, ghi nhận hiện trạng.
Dù UBND xã Sơn Mỹ đã nhiều lần có văn bản đề nghị phối hợp xác minh nguồn gốc đất và tài sản trên đất, nhưng đến nay Chi nhánh Trung tâm Phát triển quỹ đất số 1 vẫn chưa phối hợp hiệu quả, khiến công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng tại các KCN Sơn Mỹ tiếp tục rơi vào thế bế tắc.
