Hợp sức tạo động lực mới, dư địa mới
Sáng qua 25.6, UBND TP.HCM tổ chức Hội nghị công bố Đồ án điều chỉnh quy hoạch chung TP.HCM đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060. Nội dung đồ án quy hoạch được duyệt có tính đến liên hệ vùng giữa thành phố với các tỉnh, thành trong vùng Đông Nam bộ (trong đó có Bình Dương và Bà Rịa-Vũng Tàu).
Tại hội nghị, Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được nhấn mạnh chỉ ít ngày nữa, việc sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa-Vũng Tàu sẽ hình thành một TP.HCM mới - không đơn thuần là phép cộng về không gian địa lý mà đó là sự hợp sức tạo ra một động lực mới, dư địa mới để phát triển kinh tế TP lên tầng cao hơn, đẳng cấp hơn, xứng tầm khu vực và thế giới. Việc triển khai đồng bộ và có hiệu quả đồ án quy hoạch là tiền đề quan trọng để TP.HCM phát huy tối đa tiềm năng lợi thế khi sáp nhập với Bình Dương, Bà Rịa-Vũng Tàu. Tái cấu trúc toàn bộ không gian phát triển 3 trục kinh tế năng động hàng đầu cả nước trở thành một siêu đô thị tài chính, kinh tế số, kinh tế biển, công nghiệp công nghệ cao. Theo ông Nguyễn Văn Được, TP.HCM mới phấn đấu vào top 100 thành phố đáng sống trên thế giới trong thời gian tới.
TP.HCM mới sẽ trở thành một siêu đô thị tài chính - công nghiệp công nghệ cao - kinh tế biển
ẢNH: Nhật Thịnh
Phân tích yếu tố "siêu đô thị" của TP.HCM sau sáp nhập, kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn, chuyên gia quy hoạch đô thị, chỉ rõ: Đầu tiên, hệ thống hạ tầng của TP.HCM sẽ được tiếp thêm sức mạnh lớn khi có nhà ga xe lửa lớn nhất tại khu Sóng Thần (Bình Dương) và cảng biển lớn nhất ở Cái Mép (Bà Rịa-Vũng Tàu). Cộng với lợi thế sẵn có của TP.HCM là trung tâm về kinh tế tài chính, đầu não về giáo dục - đào tạo, trung tâm của công nghệ, TP.HCM mới sẽ trở thành một tiểu vùng kinh tế với nội lực cực mạnh.
Bên cạnh đó, việc sáp nhập sẽ thay đổi cơ cấu quy hoạch đô thị của TP.HCM. Lúc trước, thành phố định hướng là đô thị đa trung tâm gồm 1 đô thị nội thành và 5 đô thị vệ tinh. Sau khi nhập với Bình Dương, Bà Rịa-Vũng Tàu, sẽ trở thành 3 cực phát triển quan trọng. Trong đó, cực trung tâm là nội thành TP.HCM, cực thứ 2 là phía đô thị Thành phố mới Bình Dương. Ở đây là vùng đất cao, đảm bảo thích ứng biến đổi khí hậu, nước biển dâng, mang tính chiến lược phát triển quan trọng. Thành phố sẽ phát triển giao thông đẩy đô thị về hướng Bình Dương để đảm bảo yếu tố phát triển bền vững.
Cực thứ 3 là khu vịnh biển Gành Rái - Cần Giờ sẽ trở thành cực đô thị biển với sự kết hợp giữa cảng Cái Mép - Thị Vải và cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ. Cảng Cần Giờ lúc này cũng sẽ nối với cụm công nghiệp phía Bình Dương, Thủ Đức, Biên Hòa để nâng tầm lên thành cảng quốc tế. Đô thị lấn biển Cần Giờ từ quy mô đô thị sinh thái biển nối với TP.HCM sẽ mở ra tiềm năng mới khi kết nối với Bà Rịa-Vũng Tàu. Các loại cầu, đường, metro kết nối cũng theo đó tự nhiên hình thành theo trục từ phía Bà Rịa-Vũng Tàu tới Cần Giờ.
"Như vậy, một trục hạ tầng chiến lược nằm giữa TP.HCM mới bao gồm Bình Dương - TP.HCM - Bà Rịa-Vũng Tàu, bao gồm đường bộ, đường sắt, đường cao tốc, đường thủy nối vào sân bay, cảng biển… sẽ được hình thành, mở ra rất nhiều tiềm năng mới, thúc đẩy kinh tế cực mạnh. Liên kết vùng sẽ trở thành tự nhiên, không còn cảnh 3 - 4 địa phương họp bàn phức tạp mà chỉ cần một quyết định là xong. TP.HCM sẽ như một tiểu vùng kinh tế quốc gia, quản lý cũng không quá lo ngại vì đã có sự hỗ trợ rất lớn của công nghệ trong thế kỷ thông tin toàn cầu hóa, thế giới phẳng. Đây là cơ hội để hiện thực hóa các dự án liên kết vùng tạo cực tăng trưởng mạnh phía nam mà bao năm qua chúng ta loay hoay không làm được", kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn kỳ vọng.
"Bấm nút" chính thức cho kỷ nguyên tiến biển
GS Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ TN-MT, nhìn nhận: Thời gian qua, TP.HCM luôn muốn đẩy mạnh kinh tế biển để bứt phá kinh tế. Tuy nhiên, giao diện với biển của thành phố không nhiều, chủ yếu chỉ dựa vào Cần Giờ. Mặt khác, TP.HCM là một siêu đô thị, nằm giữa vùng công nghiệp Đông Nam bộ và vùng nông nghiệp Tây Nam bộ, vì thế có thể phát triển dịch vụ phụ trợ cho phát triển nông nghiệp và công nghiệp, trong đó có việc tham gia các chuỗi cung ứng quốc tế để xuất khẩu hàng hóa VN. Khi đạt được những thành tích lớn về khu vực dịch vụ cao cấp như tài chính, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, phát triển công nghệ cao, TP.HCM có thể theo kịp các điểm kinh tế khác như New York, Thượng Hải, Osaka, Munich...
Thế nhưng, tại thời điểm hiện nay, GS Đặng Hùng Võ đánh giá triển vọng phát triển TP.HCM đã lớn hơn rất nhiều khi sáp nhập với 2 tỉnh. Trong đó, Bình Dương vẫn đang có chủ trương phát triển đô thị khoa học, còn Bà Rịa-Vũng Tàu đang phát triển rất mạnh các ngành kinh tế biển như khai thác dầu khí, du lịch biển, vận tải biển...
"Trước đây, phạm vi đất đai còn hạn chế, nhất là giao diện với biển, chỉ có thể xây dựng nền tảng phát triển các loại dịch vụ cao cấp như tài chính, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, phát triển công nghệ... Đến nay, TP.HCM có khả năng phát triển kinh tế biển vô cùng lớn, đủ điều kiện để mở rộng việc khai thác nguồn tài nguyên biển, giải pháp nhanh chóng tạo nên sự phát triển kinh tế quốc gia kịp đà phát triển toàn cầu. Điều quan trọng hơn cả, TP.HCM nằm trên con đường xuyên đại dương huyết mạch Thái Bình Dương - Ấn Độ Dương - Đại Tây Dương - Thái Bình Dương. Khi TP.HCM tạo được vị thế cho mình như một "hòn ngọc Viễn Đông" trên kỷ nguyên mới thì "hòn ngọc" này sẽ như một ngôi sao trên tuyến đường xuyên đại dương toàn cầu, thu hút được mọi lợi thế địa kinh tế và địa chính trị về VN", GS Đặng Hùng Võ nêu quan điểm.
TSKH Trần Quang Thắng, Viện trưởng Viện Kinh tế và quản lý TP.HCM, cũng cho rằng việc sáp nhập TP.HCM với Bình Dương, Bà Rịa-Vũng Tàu sẽ mở ra cơ hội phát triển kinh tế biển, bao gồm du lịch, khai thác tài nguyên thiên nhiên và năng lượng tái tạo như điện gió, điện mặt trời. Siêu đô thị với quy mô lớn và vị trí chiến lược sẽ trở thành điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư quốc tế, đặc biệt là trong các lĩnh vực công nghệ cao, logistics, tài chính.
Cụ thể, mỗi địa phương đều có thế mạnh riêng, như công nghiệp - đô thị - logistics của Bình Dương và cảng biển nước sâu - du lịch biển của Bà Rịa-Vũng Tàu. Sự hợp nhất sẽ tạo ra chuỗi giá trị liên hoàn, tương tự các mô hình thành công như Tokyo, Thượng Hải, New York, Seoul hay Singapore. Với sự phát triển đồng bộ về hạ tầng, y tế, giáo dục, và dịch vụ, siêu đô thị mới sẽ mang lại chất lượng cuộc sống cao hơn cho người dân. Những lợi thế này không chỉ giúp TP.HCM mới trở thành trung tâm kinh tế hàng đầu khu vực mà còn tạo nền tảng vững chắc để bứt phá về thu nhập và chất lượng sống.
"Đặc biệt, việc mở rộng không gian kinh tế kết hợp với các đại dự án như Trung tâm tài chính quốc tế và siêu cảng Cần Giờ đang mở ra một chương mới đầy tiềm năng cho TP.HCM. Hai dự án này sẽ tạo ra hàng chục ngàn việc làm trực tiếp và gián tiếp, từ lĩnh vực tài chính, logistics đến công nghệ và dịch vụ hỗ trợ. TP.HCM sẽ trở thành đầu tàu kinh tế không chỉ của VN mà còn của khu vực Đông Nam Á, giúp tăng năng lực cạnh tranh quốc gia lên đáng kể. Nếu TP.HCM tận dụng tốt cơ hội này, sẽ vươn mình thành trung tâm tài chính - logistics tầm cỡ khu vực", TSKH Trần Quang Thắng nhấn mạnh.
Để đạt được hiệu quả và phát triển mạnh sau khi trở thành siêu đô thị, TP.HCM cần xây dựng các chính sách ưu đãi để thu hút đầu tư vào các lĩnh vực tiềm năng như công nghệ cao, logistics, năng lượng tái tạo và du lịch biển. Bên cạnh đó, cần tăng cường hợp tác với các thành phố lớn trong khu vực và trên thế giới để học hỏi kinh nghiệm và mở rộng mạng lưới kinh tế quốc tế. Đặc biệt, việc sử dụng đúng người đúng việc và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao sẽ là yếu tố cốt lõi để đảm bảo thành công trong quá trình sáp nhập và phát triển siêu đô thị TP.HCM.
TSKH Trần Quang Thắng (Viện trưởng Viện Kinh tế và quản lý TP.HCM)
