Trong những đường thôn, ngõ phố từ thôn quê đến thành thị ở Việt Nam, tiếng rao "Ai đồng nát sắt vụn bán đi!" vang vọng như một bản nhạc quen thuộc, gợi lên hình ảnh những người lao động cần mẫn, lưng còng dưới nắng gió. Đó không chỉ là tiếng gọi mưu sinh, mà còn là nhịp đập của một nền kinh tế tuần hoàn thầm lặng, nơi rác thải được hồi sinh thành giá trị. Giữa muôn vàn câu chuyện ấy, Miza - một doanh nghiệp được ví như "cô gái nông thôn" mộc mạc - đã lặng lẽ và kiên trì trong suốt 15 năm để không chỉ hồi sinh giấy, mà còn cải thiện đời sống cho hàng ngàn người lao động.
Hãy tưởng tượng một tờ giấy nhàu nát, bị vò nhàu trong thùng rác, dính đầy bụi bẩn và nước mưa. Nhiều người nghĩ nó đã hết giá trị, chỉ chờ ngày phân hủy hoặc đốt cháy, góp phần vào ô nhiễm không khí. Nhưng với Miza, đó là khởi đầu của một cuộc đời thứ hai. Giữa muôn vàn câu chuyện ấy, Công ty Cổ phần Miza lặng lẽ biến hàng trăm tấn giấy vụn bị bỏ đi mỗi ngày thành những cuộn giấy công nghiệp chất lượng cao, chinh phục thị trường Mỹ, Trung Quốc và 13 quốc gia khác. Miza đã biến giấy loại - từ vỏ hộp sữa, giấy báo cũ đến carton hỏng - thành nguyên liệu quý giá, sản xuất ra giấy công nghiệp cao cấp.
Chạm vào trái tim – Hành trình "hồi sinh" cuộc sống
Nơi cải thiện nghề đồng nát và hồi sinh cho giấy
Miza góp phần tạo sinh kế bền vững cho những người làm nghề đồng nát.
Theo thống kê, Việt Nam có gần 3 triệu người tham gia vào mạng lưới thu gom rác thải phi chính thức. Họ là những người hùng thầm lặng, đóng góp một phần khổng lồ vào chu trình tái chế của quốc gia, nhưng cuộc sống của họ thường xuyên phải đối mặt với ba thách thức lớn: thu nhập bấp bênh, điều kiện làm việc khắc nghiệt và sự thiếu công nhận của xã hội. Họ là mắt xích đầu tiên và quan trọng nhất, nhưng lại là mắt xích yếu thế và dễ bị tổn thương nhất.
Thành lập năm 2010, Miza ra đời không chỉ với sứ mệnh tái chế giấy, mà còn mang trong mình một cam kết sâu sắc hơn: trở thành cầu nối, là điểm tựa vững chắc mang lại sự ổn định và ý nghĩa cho cộng đồng lao động này. Hành trình 15 năm bền bỉ của Miza là minh chứng sống động cho sức mạnh của sự kiên trì, nơi rác thải không còn là gánh nặng mà trở thành nguồn sống, nguồn hy vọng.
Cứ 6h sáng hàng ngày, chú Nguyễn Văn Thu (49 tuổi) lại cùng nhóm anh em lái xe chở hàng chục tấn rác là giấy vụn từ Diễn Châu (Nghệ An) tới Nghi Sơn (Thanh Hóa), nơi có nhà máy lớn nhất của Miza. Gắn bó với nghề thu gom giấy đã 20 năm, chú là một trong hàng ngàn người có cuộc sống ổn định hơn nhờ sự xuất hiện của Miza.
"Bươn chải đủ nghề từ lái xe, sửa điện, buôn bán..., cuối cùng tôi đã gắn bó với cái nghề ve chai, thu gom giấy. Cái nghề này giúp tôi trang trải cuộc sống và nuôi 4 đứa con ăn học đến nơi đến chốn. Nghề này không chỉ có tương lai phát triển mà còn giúp bảo vệ môi trường", chú Thu tâm sự khi vừa lái một chuyến xe vào điểm tập kết. Sự ổn định không chỉ đến từ việc có một đầu ra đảm bảo, mà còn từ sự công bằng và minh bạch trong làm ăn.
Chú Nguyễn Văn Thu đã có nhiều năm là đối tác đồng hành với nhà máy Miza ở Nghi Sơn.
Lau giọt mồ hôi trên trán, chú Thu vừa dõi ánh mắt nhìn từng chuyến xe được đưa vào điểm tập kết, vừa hồ hởi chia sẻ rằng, từ ngày có nhà máy Nghi Sơn (cách đây tầm 5 năm), công việc thu gom của vựa (do chú làm chủ) ổn định hơn nhiều. "Cơ sở thu gom của tôi hiện có 20 người, bao gồm 12 công nhân thu gom và 8 người làm lái xe. Mỗi ngày, chúng tôi cung cấp cho nhà máy Nghi Sơn khoảng 20 - 25 tấn giấy rác. Từ ngày được đưa hàng vào trong nhà máy của Miza, số lượng và chất lượng cũng đảm bảo an toàn hơn. Công việc của chúng tôi được cải thiện nhiều chứ. Không chỉ gia đình tôi mà công nhân mình cũng có công ăn việc làm ổn định. Đời sống của công nhân làm ở vựa cũng được cải thiện rất nhiều và thu nhập lại đều đều (từ 9 - 10 triệu/tháng - PV)".
Sự ổn định của "vựa nhà chú Thu" chính là hình ảnh thu nhỏ của hàng trăm trạm thu gom khác trong mạng lưới đối tác của Miza. Đó không chỉ là một mối quan hệ mua - bán đơn thuần, đó là một sự cộng sinh, nơi Miza mang lại sự đảm bảo, và họ mang lại nguồn tài nguyên quý giá cho hành trình tái sinh.
Không chỉ những chủ vựa, những nhân viên "gác cổng" của hành trình hồi sinh cũng tìm thấy niềm vui và sự gắn bó sâu sắc với công việc. Anh Lê Đăng Phong, nhân viên kiểm tra đánh giá chất lượng hàng tại nhà máy Miza Nghi Sơn, là người trực tiếp tiếp xúc và làm việc với các đối tác thu gom mỗi ngày. Anh chia sẻ: "Tôi đã làm việc ở nhà máy được 5 năm và học hỏi được rất nhiều điều để vừa phát triển bản thân, vừa nâng cao trình độ chuyên môn. Công việc ở Miza cũng mang lại nguồn thu nhập ổn định để tôi có thể chăm lo cho gia đình của mình".
Anh Lê Đăng Phong là nhân viên kiểm tra đánh giá chất lượng hàng tại nhà máy Miza Nghi Sơn.
Công việc của những người "gác cổng" thầm lặng như anh Phong dù bận rộn, thậm chí gặp không ít khó khăn vì điều kiện thời tiết, nhưng vẫn mang lại những niềm vui nhỏ bé. Đó là được chung tay bảo vệ môi trường. "Có những ngày chúng tôi phải làm việc trong điều kiện nắng nóng, khối lượng công việc lớn. Thậm chí, có ngày chúng tôi phải xử lý tới 1.000 tấn rác thải", anh Phong chia sẻ.
Điều ý nghĩa hơn cả là niềm tự hào về công việc ấy còn được lan tỏa đến cả những người thân yêu, thế hệ tương lai. Anh Phong kể với ánh mắt lấp lánh niềm vui: "Con trai rất vui và tự hào vì bố làm việc trong nhà máy tái chế giấy. Cháu cũng được tôi chỉ bảo về cách phân loại giấy hàng ngày, như đâu là giấy tái chế, đâu là rác thải nguy hại. Sau đó, cháu cũng chia sẻ kiến thức này cho bạn bè ở trường. Điều này khiến tôi rất vui mừng, vì công việc của mình có thể lan tỏa được tới con trai và nhiều người khác để cùng chung tay bảo vệ môi trường".
Từ câu chuyện của chú Thu, anh Phong, Miza không chỉ là nơi tái chế giấy, mà đã trở thành nơi "tái sinh" niềm tin, biến nghề ve chai vất vả thành sứ mệnh bảo vệ môi trường và mang lại cuộc sống bền vững cho hàng ngàn gia đình.
Sau khi trải qua nhiều công đoạn, những cuộn giấy thành phẩm của Miza ra đời với chất lượng được nhiều thị trường trong nước và quốc tế đánh giá cao.
Bộ não của Miza – Lời giải cho bài toán kinh tế tuần hoàn
Làm giấy, đặc biệt là tái chế giấy, cần có quỹ đất lớn và công nghệ tiên tiến. Vậy, Miza đã lấy gì để làm lợi thế cạnh tranh và tạo ra tác động sâu sắc như vậy trong suốt 15 năm qua? Câu trả lời nằm ở tầm nhìn chiến lược và sự đầu tư bài bản ngay từ đầu, nhằm giải quyết một nghịch lý nhức nhối của ngành.
Ông Lê Văn Hiệp, Tổng Giám đốc Miza, chia sẻ về điểm mạnh của Miza.
Tổng Giám đốc Miza, ông Lê Văn Hiệp, chia sẻ: "Điểm mạnh của Miza so với các đơn vị trong cùng ngành là Miza nhận thức được sớm về công nghệ thân thiện với môi trường, việc sản xuất phải gắn liền với bảo vệ môi trường. Hơn nữa, chúng tôi cũng đã nhìn thấy bức tranh tổng thể về kinh tế tuần hoàn và tận dụng tất cả các rác thải, chất thải".
Tầm nhìn đó được cụ thể hóa bằng những hành động tiên phong và quyết liệt:
Đầu tư vào Công nghệ Sạch và Bền vững
Hệ thống lò hơi của nhà máy Miza sử dụng 100% biomass.
Miza không chỉ hồi sinh giấy, mà còn "hồi sinh" cả cách sản xuất. Trên thực tế, sản xuất giấy là một trong những ngành công nghiệp tiêu thụ nhiều năng lượng. Cụ thể là nhiên liệu để tạo hàng ngàn tấn hơi nước nóng cho sản xuất mỗi ngày. Tại nhà máy Miza Nghi Sơn, hệ thống lò hơi sử dụng 100% biomass - nguồn năng lượng sinh khối từ mùn cưa, trấu, dăm gỗ, vỏ cây, là chất thải của các ngành nông nghiệp và rừng.
Anh Trần Công Thượng, Giám đốc sản xuất Miza Nghi Sơn, tự hào cho biết: "Cách làm này không chỉ giảm phát thải khí nhà kính, tận dụng phụ phẩm nông nghiệp, mà còn giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch. Công nghệ này rất tiên tiến và giúp giảm thiểu việc phát thải khí CO2 ra môi trường rất tốt".
Đầu tư vào Vùng đất Chiến lược
"Chúng tôi xác định ngay từ đầu về làm giấy trước hết phải có yêu cầu về sử dụng các công nghệ tiên tiến, thân thiện với môi trường cũng như cần một diện tích đủ lớn. Do đó, ngay từ năm 2017, Miza đã triển khai các dự án tại khu kinh tế Nghi Sơn. Chúng tôi đã sớm nhìn nhận công nghệ tiên tiến thân thiện với môi trường là xu hướng tương lai nên đã đầu tư ngay từ những năm đó", ông Hiệp nhấn mạnh.
Sự đầu tư bài bản này không chỉ thể hiện ở nhà máy chính. Miza hiện có ba cơ sở cùng chung một sứ mệnh hồi sinh giấy:
Thứ nhất, Nhà máy tái chế giấy bao bì Miza Nghi Sơn nằm trong Khu kinh tế Nghi Sơn (Thanh Hóa). Đây là nhà máy lớn nhất của Miza, khi chuyên tái chế giấy loại thành các cuộn giấy công nghiệp chất lượng cao.
Thứ hai, Nhà máy tái chế giấy bao bì Miza Đông Anh (Hà Nội), quy mô khoảng bằng nửa Nghi Sơn.
Thứ ba, Nhà máy bao bì carton Mipak (Hải Phòng), đây là nơi hoàn thiện quá trình, biến giấy tái sinh từ Nghi Sơn và Đông Anh thành bao bì, túi giấy, túi xách, hay những sản phẩm thay thế túi nilon, từ đó góp phần giảm thiểu ô nhiễm nhựa.
Chính nhờ nhận thức sớm và đầu tư quyết liệt, Miza đã giải quyết được nghịch lý lớn của ngành giấy: vừa tận dụng được nguồn phế liệu dồi dào trong nước, vừa giảm phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu, từ đó tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững và tự chủ.
Các kỹ sư của Miza liên tục giám sát và kiểm tra kỹ từng công đoạn tái chế giấy tại nhà máy.
Kết tinh của hành trình - Sản phẩm chinh phục thế giới
Hãy tưởng tượng một tờ giấy nhàu nát, từ vỏ hộp sữa, giấy báo cũ đến carton hỏng, nhiều người nghĩ nó đã hết giá trị. Nhưng với Miza, đó là khởi đầu của một cuộc đời thứ hai.
Giám đốc sản xuất Trần Công Thượng tại nhà máy của Miza ở Nghi Sơn.
Ngay tại nhà máy, Giám đốc sản xuất Trần Công Thượng chia sẻ về quy trình tưởng chừng đơn giản nhưng đầy tâm huyết: "Từ nguyên liệu đầu vào được thu mua từ các hộ nhỏ lẻ đến công ty, sẽ trải qua quá trình đánh khuấy thủy lực, rồi đến tạo bột, và các hoạt động của xeo giấy. Cuối cùng cán tráng giấy và sấy khô, phân loại ra các cuộn giấy thành phẩm hoàn chỉnh".
Qua quy trình tái sinh kỳ diệu đó, chúng trở thành những cuộn giấy công nghiệp cao cấp, chinh phục những thị trường khó tính nhất. Với quy mô mở rộng, Miza hiện nằm trong nhóm doanh nghiệp dẫn đầu trong ngành giấy (xét về tài sản và doanh thu), đồng thời cũng là doanh nghiệp có công suất lớn nhất miền Bắc sau khi dự án PM5 hoạt động vào đầu năm 2026.
Ngoài thị trường nội địa, sản phẩm của công ty đã có mặt tại 15 thị trường khác nhau trên thế giới tại các khu vực châu Á, châu Phi, châu Mỹ như Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, Thái Lan...
"Phản hồi của các bạn hàng về sản phẩm của Miza là tương đối tốt. Chúng tôi hy vọng rằng, trong những năm tiếp theo, chúng tôi sẽ tiếp tục mở rộng thị trường xuất khẩu giấy của Miza đến nhiều nước hơn và tỷ trọng xuất khẩu sẽ ngày càng lớn hơn", ông Lê Văn Hiệp cho biết.
Thành công đó là kết tinh của một hành trình 15 năm bền bỉ, với mục tiêu không chỉ là kinh doanh mà còn là theo đuổi các giá trị ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị). "Là doanh nghiệp theo đuổi mô hình kinh tế tuần hoàn, chúng tôi sẽ cố gắng bằng mọi cách cải tiến công nghệ để các sản phẩm của Miza sẽ ngày càng thân thiện với môi trường hơn. Miza sẽ tham gia nhiều hoạt động xã hội khác nhau để được chia sẻ và phát triển cộng đồng", Tổng Giám đốc Miza nhấn mạnh.
"Cô gái nông thôn" vươn mình - Tầm nhìn tương lai
Một góc của nhà máy của Miza ở Nghi Sơn.
Vào tháng 11/2024, hơn 105,9 triệu cổ phiếu MZG của Miza đã chính thức giao dịch trên sàn UPCoM. Chia sẻ về sự kiện này, Chủ tịch Hội đồng quản trị Miza ông Nguyễn Tuấn Minh đã khiêm tốn ví von: "Chúng tôi là doanh nghiệp thuần sản xuất, còn Miza như cô gái nông thôn, chưa biết 'make up' cho bản thân. Thời gian tới, chúng tôi sẽ cải thiện một số vấn đề để giữ vững vị thế số 1 miền Bắc, đồng thời để nhà đầu tư biết đến nhiều hơn".
Hình ảnh "cô gái nông thôn" mộc mạc ấy có lẽ chính là sự phản chiếu chân thực nhất về Miza: không hoa mỹ, không phô trương, chỉ lặng lẽ và bền bỉ tạo ra những giá trị thật. Nhưng "cô gái" ấy đang vươn mình mạnh mẽ. Trong tương lai, Miza tiếp tục mở rộng công suất tại Miza Nghi Sơn. Cụ thể, trong năm 2026, công suất của Miza dự kiến sẽ tăng gần gấp đôi. Mục tiêu của Miza sẽ có công suất đạt 1 triệu tấn giấy tái chế trong một năm từ nay tới năm 2030.
Tổng Giám đốc Miza nhấn mạnh: "Miza kiên định với các mục tiêu đã chọn là tiếp tục sản xuất giấy tái chế và sản xuất gắn liền với bảo vệ môi trường, tập trung vào kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh, để các sản phẩm và thương hiệu của Miza được biết đến nhiều hơn từ khách hàng, xã hội".
Từ một ý niệm "hồi sinh thứ bỏ đi", Miza đã và đang kiến tạo một hệ sinh thái tuần hoàn toàn diện, nơi rác thải không còn là gánh nặng mà trở thành nguồn sống, nguồn hy vọng. Đó là hành trình của một doanh nghiệp không chỉ kinh doanh, mà còn thực sự phụng sự cộng đồng và môi trường.
Miza mang lại cuộc đời mới cho hàng trăm tấn giấy bỏ đi.
Từ khi thành lập tới nay, Miza đã tái chế được khoảng 750.000 tấn giấy. Khi quy đổi tương đương với tỷ lệ được nghiên cứu trên Tạp chí IJRTE 2019, Miza đã góp phần cứu sống 12,75 triệu cây, tiết kiệm 19,5 tỷ lít nước, đồng thời giảm áp lực lên bãi rác thành phố khi không phải xử lý chôn lấp. Trong đó, chỉ tính riêng năm 2024, Miza nỗ lực vượt mức công suất đề ra của nhà máy 20%, nhằm tái chế gần 200.000 tấn giấy, góp phần giảm thiểu áp lực nặng nề của môi trường. Điều này cũng cho thấy tiềm năng lớn của ngành Giấy tái chế, khi nhu cầu thị trường đang lớn hơn công suất mà ngành có thể đáp ứng được.
