Doanh thu 1 tỉ đồng, đóng thuế bao nhiêu?
Theo luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) vừa được thông qua, ngưỡng doanh thu chịu thuế thu nhập cá nhân và thuế giá trị gia tăng (GTGT) với hộ kinh doanh là từ 500 triệu đồng/năm, áp dụng từ ngày 1.1.2026. Ngoài ra, theo Nghị quyết 198 của Quốc hội về hỗ trợ thuế phí cho kinh tế tư nhân, lệ phí môn bài áp dụng với hộ kinh doanh cũng sẽ chấm dứt từ 2026, thế nên từ năm sau, hộ kinh doanh chỉ đóng 2 loại thuế gồm thu nhập cá nhân và GTGT nếu có doanh thu trên 500 triệu đồng.
Luật cũng bổ sung cách tính thuế trên lợi nhuận (chênh lệch doanh thu và chi phí) với các hộ kinh doanh. Cụ thể, hộ có doanh thu hằng năm dưới 3 tỉ đồng nếu xác định được chi phí đầu vào sẽ chịu thuế suất 15% trên phần lãi. Mức này tương ứng ưu đãi thuế suất thu nhập doanh nghiệp của công ty siêu nhỏ có doanh thu tương đương. Hộ kinh doanh có doanh thu một năm từ 3 - 50 tỉ đồng sẽ chịu thuế suất 17%; mức thuế 20% áp dụng với hộ có doanh thu hơn 50 tỉ đồng/năm. Trường hợp không xác định được chi phí, cá nhân, hộ kinh doanh tiếp tục nộp thuế theo tỷ lệ trên doanh thu, từ 0,5 - 5% tùy ngành nghề và khoản thu thuộc ngưỡng không chịu thuế (500 triệu đồng/năm) được trừ trước khi tính toán thuế. Tức là, hộ kinh doanh sẽ không phải chịu thuế trên toàn bộ doanh thu từ đồng đầu tiên.
Nhiều hộ kinh doanh nhỏ vẫn còn lúng túng trong quy trình kê khai
Ảnh: Đào Ngọc Thạch
Như vậy, giả sử hộ kinh doanh hàng ăn uống đạt doanh thu năm 1 tỉ đồng, không xác định được chi phí đầu vào (phổ biến với các hộ kinh doanh nhỏ), mức thuế phải đóng là 4,5% (thuế thu nhập cá nhân 1,5% và thuế GTGT 3%) trên 500 triệu đồng, tương đương 22,5 triệu đồng/năm; hộ kinh doanh bán lẻ hàng hóa có doanh thu năm 1 tỉ đồng phải nộp thuế thu nhập cá nhân 0,5% và 1% thuế GTGT, tương đương 7,5 triệu đồng/năm. Trường hợp xác định được chi phí đầu vào là 800 triệu đồng/1 tỉ đồng, thuế thu nhập cá nhân phải đóng là 15% trên lợi nhuận 200 triệu đồng, tương đương 30 triệu đồng/năm, cộng thêm 20 triệu đồng thuế GTGT, tổng mức thuế hộ kinh doanh phải nộp là 50 triệu đồng/năm. Tương tự, hộ kinh doanh hàng vật liệu xây dựng doanh thu 3 tỉ đồng/năm, không xác định được chi phí sẽ đóng 4,5% thuế thu nhập cá nhân và GTGT trên 2,5 tỉ đồng, tương 112,5 triệu đồng/năm; nếu xác định chi phí và tiền lãi là 300 triệu đồng, thuế phải đóng là 54 triệu đồng (45 triệu thuế thu nhập cá nhân và 9 triệu GTGT).
Còn nhiều băn khoăn trước giờ G
Trao đổi với Thanh Niên, nhiều hộ kinh doanh các mặt hàng vật liệu xây dựng, thiết bị điện tử, xe máy… cho rằng việc tính thuế đánh đồng doanh thu cho mọi hộ kinh doanh vẫn không bảo đảm công bằng và khiến nhóm hộ kinh doanh có doanh số lớn, lợi nhuận thấp chịu thiệt hơn. Chẳng hạn, với hộ kinh doanh hàng vật liệu xây dựng, ô tô, hàng điện tử chỉ cần bán một vài đơn hàng lớn có thể đã vượt ngưỡng 500 triệu đồng trong tuần, không cần chờ hết năm. "Doanh thu vượt ngưỡng nhưng lợi nhuận thực tế chúng tôi thu được chỉ từ 3 - 5%, chỉ bằng 1/10 nhóm hộ kinh doanh dịch vụ trong lĩnh vực ăn uống, cắt tóc… có thể lên tới 30 - 50%. Thế nên, cứ tính thuế trên doanh thu khiến các nhóm kinh doanh có doanh thu lớn gặp nhiều khó khăn", một hộ kinh doanh hàng vật liệu xây dựng trên đường Lý Thường Kiệt (TP.HCM) chia sẻ.
Một số hộ kinh doanh mặt hàng nguyên phụ liệu trên đường Hậu Giang (TP.HCM) thì băn khoăn việc kê khai đóng thuế theo quý, nhưng nhiều mặt hàng kinh doanh bán theo mùa vụ, làm sao biết vượt ngưỡng 500 triệu đồng/năm để đóng thuế. Vậy kê khai theo quý nhưng đến cuối năm vượt ngưỡng mới đóng thuế hay cứ kê khai đóng thuế rồi chờ cuối năm kết toán trả lại? "Điểm khác biệt nằm ở doanh thu, trong đó hộ khoán sử dụng doanh thu ước tính ổn định từ đầu năm, còn hộ kê khai là số thực tế phát sinh. Vấn đề đóng thuế trước rồi hoàn thuế trên app sẽ rất rắc rối. Hộ kinh doanh cần ngành thuế hướng dẫn kỹ vấn đề này đơn giản nhất", bà Mai Thảo, hộ kinh doanh hàng nguyên phụ liệu tại TP.HCM, nêu vấn đề.
Chuyên gia thuế Đinh Thị Huyền, Giám đốc Công ty CP tư vấn thuế Savitax, cho hay đến lúc này, phản hồi của các hộ kinh doanh, đặc biệt hộ kinh doanh nhỏ lẻ, vẫn thể hiện băn khoăn về tính phức tạp của quy trình kê khai đóng thuế. Mặc dù cơ quan chức năng có hướng dẫn và hỗ trợ nhưng để tiếp cận những phần mềm mới đối với các hộ kinh doanh còn rất khó. Cụ thể như việc xác định phương pháp nộp thuế, biểu mẫu cần điền, thời hạn nộp... Thứ 2, về xác định doanh thu và chi phí chính xác thì hầu như những hộ kinh doanh mà các công ty tư vấn thuế tiếp xúc đều gặp khó. Nhiều hộ kinh doanh băn khoăn không biết mình thuộc diện phải nộp thuế theo nhóm 2 hay nhóm 3. Bên cạnh đó, các hộ kinh doanh không có hóa đơn đầu vào đang tỏ rõ sự lúng túng và gặp nhiều khó khăn trong việc tìm được hướng kinh doanh ổn định.
Ngoài ra, có một vấn đề có thể phát sinh sau khi áp ngưỡng doanh thu tính thuế, tập trung vào một số nhóm hộ kinh doanh có doanh số lớn. "Vấn đề là doanh thu vượt ngưỡng để tính thuế rất nhanh. Nên các hộ kinh doanh có quy mô lớn có xu hướng chia nhỏ hoạt động kinh doanh thành nhiều hộ khác nhau. Ví dụ, chồng đứng tên một hộ kinh doanh, vợ đứng tên một hộ, con cái đứng tên một hộ… để làm thế nào mỗi hộ đều có doanh thu dưới 500 triệu đồng trong một năm. Tất nhiên việc này sẽ tạo rủi ro cho hộ kinh doanh nếu không am hiểu các quy định vì cùng một địa điểm kinh doanh mà có nhiều hộ kinh doanh, song với cơ quan thuế, sẽ có nguy cơ không thu được, phải thêm công tác rà soát kịp thời", chuyên gia thuế Đinh Thị Huyền khuyến cáo.
VN hiện có hơn 5,2 triệu hộ kinh doanh. Năm ngoái, tổng thu ngân sách nhà nước từ nhóm hộ, cá nhân kinh doanh là khoảng 26.000 tỉ đồng. Số thu này đạt trên 17.000 tỉ đồng trong nửa đầu năm nay.
Theo Bộ Tài chính, với ngưỡng doanh thu chịu thuế mới, dự kiến khoảng 2,3 triệu hộ kinh doanh không phải nộp thuế, tương đương 90% hộ kinh doanh. Theo ước tính của cơ quan thuế, số tiền thuế giảm mỗi năm khoảng 11.800 tỉ đồng.
