Hộ kinh doanh dưới 1 tỉ đồng, đóng thuế thế nào?

Kê khai, đóng thuế VAT và TNCN

Theo quy định tại Thông tư 40/2021, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ hoạt động sản xuất, kinh doanh trong năm dương lịch từ 100 triệu đồng trở xuống thì không phải nộp thuế giá trị gia tăng (VAT) và thuế thu nhập cá nhân (TNCN); có mức doanh thu từ 100 triệu đồng mỗi năm trở lên, bắt buộc phải đóng 3 loại thuế, phí bao gồm: lệ phí môn bài, thuế VAT và thuế TNCN.

Ảnh: Ng.Nga

Mức thuế của mỗi hộ kinh doanh có doanh thu dưới 1 tỉ đồng có thể cao hơn, hoặc thấp hơn mức thuế khoán trước đây, tùy vào lượng hàng hóa bán ra. Chẳng hạn, hộ kinh doanh có doanh thu bình quân trên 500 triệu đồng thì mức thuế khoán môn bài là 1 triệu đồng mỗi năm; trên 300 triệu đồng, thuế khoán môn bài 500.000 đồng và từ 100 - 300 triệu đồng, thuế khoán môn bài đóng 300.000 đồng. Ngoài khoản này, hộ kinh doanh có doanh thu từ trên 100 triệu đồng đến dưới 1 tỉ đồng mỗi năm, sẽ phải đóng thêm các khoản thuế VAT và thuế TNCN.

Bà Nguyễn Thị Hoa, chủ quán phở trong con hẻm trên đường Trần Quang Diệu (Q.3, TP.HCM), bày tỏ lo lắng khi phải kê khai giấy tờ, hóa đơn, chi phí để nộp thuế. Bà nói một nồi phở của nhà bà bán ngay trong hẻm, lời lãi đủ trang trải các chi phí điện nước hằng ngày và nuôi ăn 2 vợ chồng già không có nhiều nhu cầu. "Lâu nay, thuế đóng 700.000 đồng/tháng. Vừa rồi, tôi nghỉ bán vì phải nằm viện, lên quận, cô nhân viên thuế thối lại cho 200.000 đồng, bảo tui năm nay làm ăn khó khăn", bà Hoa kể. Với doanh thu trên 500 triệu đồng/năm đóng theo cách tính mới gồm 4,5% trên tổng doanh thu tương đương gần 22,5 triệu đồng/năm, bà Hoa phải đóng 2 loại thuế VAT và TNCN lên hơn 1,87 triệu đồng/tháng.

Tương tự, bà Thái Thị Thiện, chủ một cơ sở sản xuất xúc xích, nem tại Q.Phú Nhuận (TP.HCM), cho hay mức thuế khoán của cơ sở lâu nay vào khoảng 1,2 triệu đồng/tháng, với quy định mới, cho dù doanh thu dưới 1 tỉ đồng, tiền thuế VAT và TNCN đóng theo tỷ lệ 4,5%, sẽ tăng lên 2,2 triệu đồng/tháng.

Ông Tư Thành, chủ xe hủ tíu gần ngã tư Âu Cơ - Lạc Long Quân (Q.Tân Bình, TP.HCM) chia sẻ chưa tính chi phí mua thịt, bánh hủ tíu, rau… mà với doanh thu khoảng 10 triệu đồng/tháng đã phải kê khai đầu vào đầu ra để đóng thuế là hơi áp lực. Ông bộc bạch: "Thuế môn bài thì được vì thu nhập chỉ đủ sống, lấy đâu ra dư để đóng thuế. Nếu cứ buộc kê khai sát sườn cho doanh thu trên 100 triệu đồng/năm để đóng thuế thì bất kỳ ai có hoạt động bán hàng, dù mức thu chỉ đủ đắp đổi qua ngày, ở trọ, không dư dả vẫn phải kê khai đóng thuế hết. Nếu vậy thì quá rắc rối. Nhất là với những hộ kinh doanh kiếm sống qua ngày như chúng tôi. Vì doanh thu cả vốn lẫn lời cho một nồi hủ tíu thì thu 10 triệu/tháng là quá bình thường".

Tương tự, bà Thu Dung, mở cơ sở làm đẹp, xăm mắt môi trong một chung cư ở Q.Tân Bình (TP.HCM), cho hay doanh thu của cơ sở không cao, nhưng vừa rồi đội thuế của quận cũng tư vấn bảo khởi tạo hóa đơn điện tử từ máy tính. "Tôi nói doanh thu của tôi dưới 1 tỉ đồng/năm, họ báo cũng phải kê khai doanh số, thu nhập dần dần. Bởi sau này vẫn phải đóng thuế theo mức thu nhập và thuế VAT…", bà Dung nói.

Gian nan đưa bà bán bún lên làm CEO

Theo quy định tại Thông tư 40 của Bộ Tài chính hướng dẫn về thuế VAT, thuế TNCN và quản lý thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh, với hoạt động phân phối, cung cấp hàng hóa (bán buôn, bán lẻ hàng hóa) tỷ lệ % tính thuế VAT và thuế suất thuế TNCN là 1,5%; dịch vụ, xây dựng không bao thầu nguyên vật liệu là từ 2 - 10% (như cho thuê nhà, kho bãi); sản xuất, vận tải, dịch vụ có gắn hàng hóa, xây dựng có bao thầu nguyên vật liệu (chế biến, gia công, sản xuất hàng hóa, vận tải hàng hóa, chở khách…) là 1,5 - 4,5%; hoạt động kinh doanh khác có thuế suất 3%.

Luật sư Nguyễn Quốc Toản, Giám đốc hãng luật IAM (Đoàn luật sư TP.HCM), nhận xét: Bỏ thuế khoán là hình thức để chuyên nghiệp hóa hoạt động kinh doanh, cho dù nhỏ hay lớn. Đây cũng nằm trong tiến trình chuyển đổi số bắt buộc của nền kinh tế. Sau bước đầu tiên là buộc hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỉ đồng trở lên phải số hóa, khởi tạo hóa đơn từ máy tính tiền, bước thứ 2 đối với hộ kinh doanh có doanh thu dưới 1 tỉ đồng, tuy không bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, nhưng có trách nhiệm kê khai thuế chính xác, trung thực, đầy đủ và nộp hồ sơ thuế đúng hạn. Đặc biệt, chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác, trung thực, đầy đủ của hồ sơ thuế theo quy định.

"Yếu tố công bằng trong thu thuế và tránh thất thu thuế là rất quan trọng trong thời gian tới. Bởi sau thời gian áp dụng hóa đơn đầu vào đầu ra, ngành thuế sẽ lọc được hộ kinh doanh nào có doanh thu xứng đáng đứng vào hàng ngũ doanh nghiệp. Con đường để đưa bà bán bún, cơm tấm lên làm CEO bước đầu sẽ gian nan, song về lâu dài, môi trường kinh doanh minh bạch hơn", luật sư Toản nhấn mạnh.

Ông nhận xét thêm bước đầu, với quy định mới, các hộ kinh doanh có doanh thu dưới 1 tỉ đồng trong lĩnh vực dịch vụ cho thuê nhà xưởng, dịch vụ lưu trú, đại lý vé số, ngành hàng ăn uống, may mặc gia công… sẽ "chịu thiệt" hơn so với mức thuế khoán họ đang đóng hiện nay. Các cơ sở sản xuất, kinh doanh dịch vụ này lâu nay đóng thuế khoán ở mức cao nhất cũng chỉ vài ba triệu đồng. "Tôi biết một tiệm bán cơm tấm nổi tiếng, doanh thu mỗi ngày gần chục triệu đồng, người làm thuê trên 10 người, nhưng đóng thuế khoán 2 triệu đồng/tháng. Với 2 khoản thuế phải đóng 4,5%, chủ tiệm cơm tấm này sẽ đóng cao gấp mấy lần mức thuế khoán hiện tại. Hay một cơ sở sản xuất chế biến thực phẩm, doanh thu gần 1 tỉ đồng mỗi năm, nay tạm thời chưa bắt buộc phải khởi tạo hóa đơn từ máy tính nhưng mức thuế khoán họ đang đóng 1 triệu đồng/tháng chắc chắn thấp hơn mức thuế phải đóng theo tỷ lệ 4,5% trên tổng doanh thu. Nhưng đó là điều bắt buộc và công bằng cho môi trường kinh doanh", luật sư Toản nhấn mạnh.