Việc phóng nhanh, vượt ẩu không chỉ là thói quen nguy hiểm mà còn là nguyên nhân chính gây ra nhiều vụ tai nạn giao thông (TNGT) thương tâm, khiến sinh mạng con người bị đe dọa chỉ trong khoảnh khắc.
Theo nghiên cứu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), người đi bộ hoặc đi xe đạp nếu bị va chạm ở tốc độ dưới 30 km/giờ có tới 90% cơ hội sống sót; nhưng khi tốc độ tăng lên 100 km/giờ, tỷ lệ này chỉ còn 10%.
CSGT TP.HCM thường xuyên thực hiện chuyên đề kiểm tra tốc độ
ẢNH: VŨ PHƯỢNG
Chính vì vậy, WHO khuyến nghị tốc độ tối đa 30 km/giờ tại các khu vực đông dân cư, quanh trường học và nơi có nhiều người đi lại. Những con số này một lần nữa nhấn mạnh: tốc độ càng cao, nguy cơ xảy ra TNGT càng lớn, hậu quả càng nghiêm trọng.
Quá tốc độ, hậu quả nặng nề
Theo thống kê của Ủy ban An toàn giao thông (ATGT) quốc gia, xe máy có liên quan tới khoảng 65 - 70% số vụ va chạm giao thông, trong đó số vụ tử vong liên quan xe máy chiếm hơn 90% tổng số ca tử vong do TNGT. Những nguyên nhân phổ biến nhất bao gồm tự ngã, va chạm xe máy - xe máy và va chạm xe máy - xe tải, xe khách. Điều này cho thấy khi di chuyển ở tốc độ cao, người điều khiển không chỉ mất khả năng kiểm soát phương tiện mà còn dễ dẫn tới hậu quả thương tâm.
Tại TP.HCM, theo báo cáo thống kê từ 2023 - 2024, các vụ tử vong do TNGT tăng cao vào buổi tối, đặc biệt từ 20 - 23 giờ 59, đồng thời tăng vào cuối tuần và các tháng cao điểm lễ hội như tháng 2, 7 và giai đoạn tháng 10 - 12. Nguyên nhân chính là việc người điều khiển xe máy chạy quá tốc độ, khiến thời gian xử lý tình huống bất ngờ bị hạn chế, dẫn đến hậu quả va chạm nặng nề hơn.
CSGT cho người vi phạm xem hình ảnh tốc độ bị thiết bị nghiệp vụ ghi nhận
ẢNH: VŨ PHƯỢNG
Một khảo sát của Viện Chiến lược ATGT (TDSI) thực hiện năm 2024 tại Hà Nội, Đà Nẵng và TP.HCM phản ánh một nghịch lý đáng lo ngại: 71,7% người đi xe máy thừa nhận biết rõ chạy quá tốc độ là nguy hiểm, nhưng chỉ 28,3% cho rằng họ "không bao giờ vượt quá tốc độ", trong khi khoảng 33% đã chạy quá tốc độ trong vòng 2 tháng gần nhất.
Ông Shane Fairlie, cán bộ kỹ thuật Truyền thông vì sức khỏe của WHO tại VN, cho biết: "Chỉ cần giảm 5% tốc độ trung bình cũng có thể giúp giảm tới 30% số ca tử vong do TNGT. Mỗi 10 km/giờ vượt quá giới hạn cho phép có thể làm tăng gấp đôi nguy cơ tử vong khi xảy ra va chạm. Mỗi người lái xe, đặc biệt là người đi xe máy, nếu chủ động đi chậm lại một chút, có thể tránh được rất nhiều thương tích và cứu sống nhiều sinh mạng".
CSGT hóa trang kiểm tra tốc độ
Chạy quá tốc độ là một trong 4 nhóm hành vi mà Cục CSGT (C08), Bộ Công an quyết liệt xử lý trên các cao tốc và tuyến quốc lộ trong thời gian gần đây. Để nâng cao hiệu quả kiểm soát, lực lượng CSGT thực hiện tuần tra công khai kết hợp hóa trang, nhằm phát hiện và xử lý nghiêm các phương tiện vi phạm.
CSGT cũng khai thác tối đa dữ liệu từ hệ thống giám sát giao thông để xử lý vi phạm về tốc độ. Theo thống kê của C08, 9 tháng năm 2025, toàn quốc đã xử lý hơn 622.000 trường hợp vi phạm tốc độ, chiếm 21,48% tổng số các hành vi vi phạm. Ngoài ra, từ hệ thống camera bắn tốc độ tự động, hàng ngàn trường hợp vi phạm cũng được phát hiện, điển hình như ông L.C.H bị CSGT Gia Lai phạt 101 triệu đồng và trừ 4 điểm giấy phép lái xe vì vi phạm tốc độ 17 lần trong gần 2 tháng, hay ông N.Q.Đ bị xử lý 67 triệu đồng với 14 lần vi phạm...
Tại TP.HCM, lãnh đạo Đội CSGT An Sương, Phòng CSGT (PC08), cho biết nhiều vụ tai nạn vào ban đêm xuất phát từ việc lái xe phóng nhanh, vượt ẩu dẫn đến mất kiểm soát tay lái. Do đó, CSGT tăng cường kiểm tra cả ngày lẫn đêm để kịp thời phát hiện và ngăn chặn những hành vi nguy hiểm.
Người vi phạm tâm phục khẩu phục khi thấy máy bắn tốc độ
ẢNH: VŨ PHƯỢNG
Nhiều tài xế khi bị xử phạt lý giải rằng nguyên nhân vi phạm xuất phát từ áp lực thời gian, không kịp quan sát biển báo, hoặc công việc gấp rút. Dù vậy, đa số đều ủng hộ việc CSGT bắn tốc độ để nâng cao ATGT. Anh T., tài xế chở rau tuyến Tây Ninh - TP.HCM, chia sẻ: "Tôi rất hoan nghênh việc CSGT tăng cường bắn tốc độ ô tô, xe đầu kéo, xe khách vào ban đêm để bảo vệ an toàn cho tài xế và người tham gia giao thông. Vì chở hàng gấp nên vô tình vi phạm, nhưng biện pháp này thực sự cần thiết".
Tự giác tuân thủ
Thượng tá Nguyễn Văn Bình, Phó trưởng PC08, Công an TP.HCM, cho biết 10 tháng năm 2025, CSGT TP.HCM đã xử lý trên 180.000 trường hợp vi phạm về tốc độ.
CSGT TP.HCM triển khai chuyên đề xử lý phương tiện chạy quá tốc độ với tinh thần thượng tôn pháp luật, không có vùng cấm, không có ngoại lệ. Những trường hợp không dừng được xe vi phạm, CSGT sẽ chuyển sang xử lý phạt nguội.
Ông Võ Khánh Hưng, Phó giám đốc Sở Xây dựng, Phó trưởng ban ATGT TP.HCM, thông tin chiến dịch "Hãy đi chậm lại vì sự an toàn của chính bạn và mọi người" nhằm kêu gọi người dân tự giác tuân thủ quy định tốc độ, quan sát biển báo và chủ động giảm tốc độ khi gặp tình huống bất ngờ; mục tiêu là bảo vệ bản thân, gia đình và cộng đồng, đặc biệt là khi đi qua khu vực trường học, nơi có nhiều trẻ em hằng ngày đến trường.
CSGT cho người vi phạm xem hình ảnh tốc độ bị thiết bị nghiệp vụ ghi nhận
ẢNH: VŨ PHƯỢNG
Theo ông Trần Hữu Minh, Chánh văn phòng Ủy ban ATGT quốc gia, hiện nhiều quốc gia đã áp dụng quy định hạn chế tốc độ phương tiện, trong đó có VN. Thế nhưng các chuyên gia khuyến cáo, kể cả khi có khả năng đi ở tốc độ cao thì vẫn nên giảm tốc độ, chọn tốc độ hợp lý và thấp hơn tốc độ giới hạn.
Ông Minh chỉ ra một thực tế là đường càng thoáng thì tai nạn càng nhiều, và thường là tai nạn nghiêm trọng; bởi nguyên nhân thường đến từ sự chủ quan và thiếu tập trung của người điều khiển phương tiện. Do đó, kinh nghiệm tốt cho người tham gia giao thông là nên chọn tốc độ phù hợp, tức là thấp hơn tốc độ giới hạn, để bảo đảm an toàn.
"Việc tổ chức giao thông khoa học cũng đóng vai trò quan trọng, bố trí biển báo nhắc lại nhiều lần trên đường giúp người điều khiển phương tiện dễ quan sát hơn, từ đó nâng cao ý thức tuân thủ. Giải pháp căn cơ để kéo giảm TNGT là kết hợp tăng cường tuần tra, xử lý nghiêm vi phạm, phổ biến giáo dục pháp luật, nâng cao nhận thức người dân", ông Minh nêu ý kiến.
Theo CSGT, tuân thủ tốc độ không chỉ là nghĩa vụ pháp luật mà còn là hành vi nhân văn, bảo vệ chính bản thân và cộng đồng. Khi mỗi người tự giác chấp hành, mỗi phương tiện giảm tốc độ đúng quy định, mỗi người sẽ góp phần tạo ra một môi trường giao thông an toàn hơn, giảm thương vong, cứu sống nhiều sinh mạng và biến thông điệp "Hãy đi chậm lại vì sự an toàn của chính bạn và mọi người" thành hành động thiết thực trong đời sống hằng ngày.
(còn tiếp)
