Tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 5/2025 diễn ra vào ngày 4/6, Bộ Xây dựng đã báo cáo về việc cả VinSpeed và THACO đều bày tỏ mong muốn tham gia đầu tư vào dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam. Bộ cho biết đã phối hợp cùng các chuyên gia và đơn vị tư vấn tổ chức các cuộc họp thẩm định đề xuất của các nhà đầu tư, song quá trình này hiện vẫn gặp không ít khó khăn, vướng mắc.
Bộ Xây dựng đề xuất rằng sau khi hoàn thành báo cáo nghiên cứu tiền khả thi (FS), cần lựa chọn kỹ lưỡng hơn về hình thức huy động vốn đầu tư.
Bộ trưởng Trần Hồng Minh khẳng định Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân là rất quan trọng và cần được triển khai thực chất. Tuy nhiên, việc khuyến khích đầu tư tư nhân không đồng nghĩa với việc triển khai vội vã. Bộ Xây dựng sẽ tiếp tục hoàn thiện báo cáo chi tiết gửi Chính phủ và các cơ quan có thẩm quyền liên quan đến dự án đường sắt tốc độ cao.
Đề xuất của VinSpeed về việc đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao đang được lấy ý kiến các bộ ngành.
Vậy đề xuất của hai 'đại bàng' THACO và VinSpeed trong cuộc đua làm đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam có gì giống và khác nhau?
| Tiêu chí | VinSpeed | THACO |
|---|---|---|
| Tổng mức đầu tư | 67,34 tỷ USD | 67,34 tỷ USD |
| Chi phí GPMB | Do Nhà nước chi trả | Do Nhà nước chi trả |
| DN đầu tư (xây dựng + phương tiện) | 61,35 tỷ USD | 61,35 tỷ USD |
| Hình thức đầu tư | Đầu tư tư nhân, trực tiếp theo Luật Đầu tư, không liên danh | Đầu tư tư nhân thông qua doanh nghiệp dự án; THACO nắm ≥51%, mời DN khác góp 49% |
| Phương án vốn | - 20% vốn tự có (~12,27 triệu USD) - 80% vay từ Nhà nước, lãi suất 0% |
- 20% vốn tự có (~12,27 triệu USD) - 80% vay tín dụng, Chính phủ bảo lãnh vay |
| Vốn tự có | Doanh nghiệp tự thu xếp, cam kết tự thu xếp ≥15% và huy động phần còn lại từ đối tác | Công ty con của THACO đảm nhiệm, có thể dùng lợi nhuận từ dự án khác để cấp vốn |
| Phần vốn còn lại (vay) | Đề xuất vay từ Nhà nước, lãi suất 0% trong 35 năm |
Vay tín dụng trong và ngoài nước (~49,08 triệu USD), có bảo lãnh của Chính phủ, thời gian vay 30 năm |
| Phương án trả nợ | Trả dần trong tối đa 30 năm sau giải ngân từng khoản; dùng cả dòng tiền từ dự án và nguồn thu khác | Trả cho tổ chức tín dụng theo hợp đồng (tức là có thể trả dần khi dự án có doanh thu, không kéo dài sau 30 năm) |
Thời gian hoàn thành xây dựng sau khi GPMB |
5 năm (một giai đoạn) |
7 năm (2 giai đoạn): - GĐ1: Hà Nội – Hà Tĩnh và TP.HCM – Nha Trang - GĐ2: Hà Tĩnh - Nha Trang |
Phương án kinh doanh |
Đề xuất mức giá vé từ 60% – 75% giá vé máy bay tùy hạng và thời điểm |
Sẽ đề xuất mức giá sau khi được phê duyệt phương án đầu tư và mô hình tài chính cụ thể |
Thời gian hoạt động dự án |
99 năm |
70 năm |
Cơ chế / chính sách đề nghị |
Khai thác quỹ đất phụ cận các ga tàu để phát triển khu đô thị, dự án bất động sản |
Triển khai theo mô hình TOD nhằm thu hồi vốn và hỗ trợ khai thác hiệu quả đầu tư; Miễn thuế nhập khẩu máy móc, thiết bị, phương tiện trong nước chưa sản xuất được |
Nội dung / Cam kết khác |
Chưa đề cập cụ thể trong đề xuất công khai |
Không chuyển nhượng vốn/dự án cho nước ngoài; sẵn sàng bàn giao toàn bộ dự án nếu Nhà nước yêu cầu vì lý do an ninh quốc gia |
Ông Phạm Thế Minh, nguyên Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải (nay là Bộ Xây dựng), nguyên Phó Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam trong cuộc PV với tờ Người đô thị cho biết: "Theo một số thông tin mới đây, đã có những doanh nghiệp tư nhân trong nước đăng ký đầu tư dự án này, như VinSpeed hay THACO.
Tôi cho rằng đây là một điều đáng hoan nghênh dù họ yêu cầu các khoản vay không lãi suất. Thế nhưng, năng lực những doanh nghiệp tư nhân này so với quy mô của siêu dự án này cũng là một vấn đề. Do đó tôi cho rằng mô hình hợp tác công - tư (PPP) trở thành giải pháp khả thi và hiệu quả nhất mà chúng ta có thể tính đến".
GS. TSKH Lã Ngọc Khuê, nguyên Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải, cho biết trên VnExpress rằng, việc doanh nghiệp tư nhân đầu tư một dự án hết sức lớn mang tầm chiến lược như vậy chưa có tiền lệ, thế giới cũng chưa có hình mẫu.
Theo GS Khuê, hình thức phổ biến để các doanh nghiệp tư nhân thực hiện các dự án đầu tư cơ sở hạ tầng là theo phương thức đối tác công tư PPP, như: BT (Đầu tư và chuyển giao); BOT (Đầu tư vận hành và chuyển giao) hoặc BTO (Đầu tư, chuyển giao và vận hành)... VinSpeed đã đề xuất xây dựng, khai thác trong 99 năm, theo ông, có thể thực hiện theo mô hình BOT.
Đề xuất của THACO về việc đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao được công bố sau VinSpeed ít ngày
Về phía TS Nguyễn Minh Phong (nguyên Trưởng phòng nghiên cứu kinh tế, Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội), ông cho hay trên tờ Kinh tế chứng khoán rằng: Việc một doanh nghiệp tư nhân nội địa làm chủ toàn bộ chuỗi giá trị của dự án đường sắt là hoàn toàn khả thi, thậm chí rất hiệu quả nếu được tổ chức và quản lý đúng cách.
"Không có lần thử nào là hoàn hảo ngay từ đầu, nhưng chỉ khi có sự mạnh dạn giao trọng trách, tạo cơ hội cho doanh nghiệp trong nước làm chủ dự án, thì mới có thể xây dựng nên các tập đoàn kinh tế lớn mạnh, đủ sức cạnh tranh và phát triển lâu dài", ông Phong nhìn nhận.
Theo TS. Nguyễn Minh Phong, bài học quan trọng rút ra từ kinh nghiệm quốc tế là cần đặt niềm tin và trao quyền chủ động cho khu vực doanh nghiệp tư nhân trong nước. Đồng thời, Nhà nước cần thiết lập một khuôn khổ pháp lý minh bạch, nhất quán và ổn định nhằm tạo môi trường thuận lợi để doanh nghiệp yên tâm đầu tư, vận hành và phát triển các dự án dài hạn. Đây chính là yếu tố then chốt quyết định sự thành công của dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam, cũng như bảo đảm hiệu quả kinh tế - xã hội bền vững cho quốc gia.
