Trong cuộc đua công nghệ quân sự, Trung Quốc vừa khiến thế giới sửng sốt khi thử nghiệm thành công ‘Golden Dome’, hệ thống phòng thủ tên lửa toàn cầu đầu tiên trên thế giới, tích hợp AI và Big Data, có thể theo dõi 1.000 tên lửa cùng lúc.
Khi Mỹ còn ‘mơ màng’ với kế hoạch, Bắc Kinh đã biến khoa học viễn tưởng thành hiện thực, sẵn sàng thống trị bầu trời. Đây là bước ngoặt hay mối đe dọa mới?
Trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị ngày càng gia tăng, Trung Quốc đã âm thầm đạt được một bước đột phá đáng kể trong lĩnh vực phòng thủ tên lửa.
Tháng 9/2025, các nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Công nghệ Điện tử Nam Kinh (Nanjing Research Institute of Electronics Technology) đã công bố và triển khai thử nghiệm thành công một nguyên mẫu hệ thống phòng thủ tên lửa toàn cầu mang tên ‘Nền tảng Dữ liệu Lớn Phát hiện Cảnh báo Phân tán’ (Distributed Early Warning Detection Big Data Platform), thường được gọi là ‘Golden Dome’ - một biến thể của ý tưởng ‘Vòm Vàng’ mà Mỹ từng đề xuất.
Hệ thống này không chỉ đánh dấu sự tiến bộ nhanh chóng của Bắc Kinh trong công nghệ quân sự mà còn đặt ra thách thức cho các cường quốc khác, đặc biệt là Mỹ, vốn vẫn đang loay hoay ở giai đoạn lập kế hoạch.
Mục tiêu và thiết kế tổng thể
Golden Dome của Trung Quốc được thiết kế để tạo ra một lớp bảo vệ toàn cầu, cho phép theo dõi và phân tích các mối đe dọa tên lửa từ bất kỳ đâu trên hành tinh.
Khác với các hệ thống phòng thủ khu vực truyền thống, nguyên mẫu này hướng tới phạm vi phủ sóng toàn cầu, tích hợp dữ liệu từ nhiều nguồn đa dạng để xây dựng một bức tranh tình huống thống nhất.
Mục tiêu chính là hỗ trợ Lực lượng Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) trong việc phát hiện sớm, dự đoán quỹ đạo và hướng dẫn các hệ thống đánh chặn, từ đó nâng cao khả năng sống sót trước các cuộc tấn công tên lửa quy mô lớn, bao gồm cả tên lửa siêu thanh và tên lửa hành trình.
Hệ thống được mô tả là ‘phân tán về mặt vật lý nhưng thống nhất về mặt logic’, nghĩa là nó không yêu cầu thay thế toàn bộ các nền tảng cũ mà có thể hòa quyện dữ liệu từ các hệ thống khác nhau - do các nhà cung cấp khác nhau sản xuất, triển khai ở các khu vực và thời kỳ khác nhau.
Điều này giải quyết một thách thức lớn trong công nghệ quốc phòng: tích hợp dữ liệu phân mảnh mà không gây gián đoạn hoạt động hiện tại.
Các thành phần công nghệ cốt lõi
Công nghệ cốt lõi của Golden Dome nằm ở khả năng xử lý dữ liệu lớn (Big Data) và tích hợp cảm biến đa tầng, tạo nên một mạng lưới giám sát toàn diện.
Tích hợp cảm biến đa nguồn: Hệ thống sử dụng dữ liệu từ vệ tinh (không gian), radar và cảm biến quang học (không khí và mặt đất), cũng như các nền tảng trinh sát điện tử trên biển.
Những nguồn này cung cấp thông tin thời gian thực về vị trí, loại vũ khí, quỹ đạo bay và khả năng phân biệt đầu đạn thật với mồi nhử (decoys).
Kết quả là một sản phẩm thống nhất bao gồm cảnh báo phóng, dữ liệu quỹ đạo, hình ảnh mục tiêu và đánh giá nhận dạng, được chia sẻ trực tiếp đến cấp chỉ huy PLA.
Xử lý dữ liệu phân tán và song song: Nguyên mẫu có thể xử lý song song lên đến 1.000 nhiệm vụ dữ liệu trên các nút mạng phân tán, phân tích khối lượng dữ liệu khổng lồ với tốc độ cao.
Điều này được hỗ trợ bởi kiến trúc ‘big data platform’, cho phép lập lịch phân tán và tổng hợp dữ liệu từ các nguồn không đồng bộ, ngay cả khi mạng bị giới hạn băng thông hoặc gián đoạn.
Truyền dữ liệu an toàn với giao thức QUIC: Một điểm nổi bật là việc áp dụng giao thức QUIC (Quick UDP Internet Connections), một công nghệ truyền dữ liệu dựa trên UDP được tối ưu hóa cho mạng quân sự.
QUIC đảm bảo truyền dữ liệu nhanh chóng, bảo mật cao và ổn định, ngay cả dưới điều kiện nhiễu điện tử mạnh mẽ hoặc tấn công mạng.
Điều này vượt trội hơn so với các giao thức TCP truyền thống, vốn dễ bị chậm trễ trong môi trường tác chiến điện tử.
Tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI): Dữ liệu thu thập được không chỉ dùng cho theo dõi thời gian thực mà còn phục vụ đào tạo mô hình AI, giúp hệ thống tự học và cải thiện độ chính xác theo thời gian.
Các nhà phát triển dự kiến sử dụng AI để nâng cấp các phiên bản tương lai, tăng cường khả năng dự đoán và phản ứng tự động.
Theo các nhà phát triển, nguyên mẫu đã được kiểm tra trên một số nút hệ thống cảnh báo sớm và có khả năng theo dõi đồng thời 1.000 tên lửa nhắm vào Trung Quốc từ bất kỳ đâu trên thế giới - một con số ấn tượng, vượt xa các hệ thống hiện tại.
Trạng thái phát triển và thử nghiệm
Mặc dù vẫn ở giai đoạn đầu, Golden Dome đã được triển khai thử nghiệm thực địa bởi PLA, đánh dấu đây là hệ thống phòng thủ tên lửa toàn cầu đầu tiên trên thế giới đạt được phạm vi phủ sóng hành tinh.
Các thử nghiệm tập trung vào tích hợp dữ liệu và xử lý dưới điều kiện mô phỏng chiến tranh, với kế hoạch mở rộng quy mô và cải tiến trong tương lai gần.
Lãnh đạo dự án, ông Li Xudong, nhấn mạnh rằng hệ thống giải quyết được vấn đề tương thích dữ liệu từ các nguồn đa dạng, một ‘đột phá’ trong công nghệ xử lý dữ liệu quân sự.
So sánh với hệ thống Golden Dome của Mỹ
Ý tưởng Golden Dome ban đầu xuất phát từ Mỹ, khi Tổng thống Donald Trump đề xuất vào tháng 5/2025 một hệ thống phòng thủ tên lửa toàn cầu với ngân sách lên đến 175 tỷ USD, bao gồm hơn 1.000 vệ tinh và các lớp đánh chặn trong không gian, đất liền (bao gồm Hawaii và Alaska).
Tuy nhiên, chương trình Mỹ vẫn đang ở giai đoạn lập kế hoạch, thiếu kiến trúc kỹ thuật rõ ràng và đối mặt với thách thức lớn về tích hợp dữ liệu.
Tướng Michael Guetlein của Lực lượng Không gian Mỹ thừa nhận: ‘Mọi người nói rằng họ biết, nhưng thực ra không ai biết, kể cả tôi’, phản ánh sự không chắc chắn và chậm trễ - khả năng trình diễn chỉ dự kiến đến năm 2028.
Ngược lại, Trung Quốc đã vượt trước bằng cách triển khai nguyên mẫu hoạt động, chứng tỏ tốc độ phát triển nhanh hơn.
Các chuyên gia phân tích cho rằng, trong khi Mỹ gặp khó khăn với các chương trình như tên lửa siêu thanh và máy bay thế hệ sáu, Bắc Kinh đang dẫn dắt cuộc đua không gian quốc phòng, có thể thay đổi cán cân quyền lực toàn cầu.
Ý nghĩa và triển vọng tương lai
Sự ra đời của Golden Dome không chỉ củng cố vị thế của Trung Quốc như một siêu cường công nghệ quân sự mà còn nhấn mạnh vai trò của dữ liệu lớn và AI trong tác chiến hiện đại.
Hệ thống này có tiềm năng mở rộng để đối phó với các mối đe dọa mới như vũ khí siêu thanh, đồng thời thúc đẩy sự phát triển của các công nghệ dân sự như giám sát môi trường toàn cầu.
Tuy nhiên, các nhà phân tích cảnh báo rằng, dù ấn tượng, nguyên mẫu vẫn cần vượt qua thách thức về độ tin cậy và mở rộng quy mô để trở thành lá chắn thực sự.
Với tốc độ này, Golden Dome có thể định hình lại chiến lược phòng thủ thế giới, buộc các quốc gia khác phải đẩy nhanh tiến độ.
Trung Quốc, một lần nữa, chứng minh rằng họ không chỉ theo đuổi mà còn dẫn dắt cuộc chơi công nghệ cao.
