Ngày 12/8, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam ban hành Thông tư sửa đổi quy định về thực hiện dự trữ bắt buộc của các tổ chức tín dụng (TCTD).
Tại Thông tư mới này, NHNN bổ sung trường hợp được giảm 50% tỷ lệ dự trữ bắt buộc theo phương án chuyển giao bắt buộc (CGBB) đã được phê duyệt là TCTD nhận chuyển giao ngân hàng thương mại được kiểm soát đặc biệt theo quy định tại Luật Các TCTD.
Theo đó, các ngân hàng lớn như Vietcombank, MB, VPBank, HDBank sẽ được "ưu đãi" hơn về tỷ lệ dự trữ bắt buộc nhờ nhận chuyển giao bắt buộc loạt ngân hàng yếu kém trong thời gian vừa qua. Cụ thể, CB chuyển giao về Vietcombank, OceanBank chuyển giao về MB, DongA Bank chuyển giao về HDBank, GPBank chuyển giao về VPBank.
4 ngân hàng nói trên hiện có dư nợ gần 3,8 triệu tỷ đồng (tính đến 30/6/2025), chiếm khoảng 25% tổng dư nợ cho vay khách hàng của nền kinh tế.
Theo quy định mới này, các tổ chức tín dụng chỉ phải trích lập dự trữ bắt buộc ở mức1,5% với tiền gửi dưới 12 tháng và 0,5% với tiền gửi từ 12 tháng trở lên, thay vì mức 3% và 1% như hiện tại. Qua đó giải phóng một lượng vốn đáng kể cho các nhà băng nói trên.
“Động lực” xử lý ngân hàng yếu kém
Ông Nguyễn Thế Minh,Giám đốc Khối Nghiên cứu và Phát triển khách hàng cá nhân của Chứng khoán Yuanta Việt Nam Yuanta Việt nam. (Ảnh: VNB)
Trao đổi với người viết, chuyên gia Nguyễn Thế Minh - Giám đốc Khối Nghiên cứu và Phát triển khách hàng cá nhân của Chứng khoán Yuanta Việt Nam, nhận định quy định giảm 50% tỷ lệ dự trữ bắt buộc đối với 4 ngân hàng nhận CGBB có thể xem là một hình thức nới lỏng chính sách tiền tệ.
Trước đó, cơ quan quản lý đã có một số điều kiện hỗ trợ cho các ngân hàng tham gia sáp nhập với TCTD yếu kém, trong đó tiêu chí về dự trữ bắt buộc cũng đã được đề cập. Việc áp dụng quy định lần này theo vị chuyên gia sẽ mở ra hai điểm đáng chú ý.
Thứ nhất, chính sách này ghi nhận quyền lợi cho các ngân hàng khi chấp nhận rủi ro từ việc sáp nhập TCTD yếu kém. Chuyên gia Thế Minh phân tích, gánh nặng đối với các ngân hàng nhận sáp nhập là rất lớn, bao gồm xử lý nợ xấu, tái cấu trúc và mất nhiều thời gian để đưa đơn vị mới về quỹ đạo ổn định.
Trong nhiều trường hợp, các ngân hàng còn phải bơm thêm nguồn lực tài chính để xử lý và đạt mục tiêu trong tương lai.
Theo ông Minh, trước đây quyền lợi của các ngân hàng được chỉ định tiếp nhận chưa nhiều, dẫn đến sự e ngại trong việc nhận nhiệm vụ này. Do đó, việc giảm dự trữ bắt buộc sẽ là động lực hiện thực hóa chủ trương xử lý TCTD yếu kém trong tương lai.
"Trong trường hợp, giả sử có ngân hàng yếu kém tiếp tục xảy ra, chính sách này sẽ khuyến khích các ngân hàng chủ động hơn trong việc tìm kiếm và xử lý các trường hợp tương tự", ông nhận định.
Ông Minh cho biết động lực chính sách này mang lại lợi ích rõ nét hơn với khối ngân hàng tư nhân. Theo chuyên gia, khi trao cho họ một “miếng bánh” lớn hơn, đủ để bù đắp phần rủi ro phát sinh từ việc tiếp nhận ngân hàng yếu kém, các ngân hàng tư nhân sẽ có thêm lý do để chủ động tham gia.
Rủi ro nợ xấu phình to?
Ở góc độ thứ hai, vị chuyên gia cho rằng quy định này sẽ tác động lan tỏa ra thị trường qua việc tạo thêm dư địa tín dụng 4 bốn ngân hàng được hưởng chính sách.
Theo chuyên gia, dù quy định không áp dụng cho toàn hệ thống nhưng vẫn vô tình tạo thêm room tăng trưởng tín dụng cho các ngân hàng này, từ đó gián tiếp bổ sung cung tiền hỗ trợ nền kinh tế. Tuy nhiên, động thái này không quá ảnh hưởng đến tăng trưởng tín dụng, tín dụng năm nay dự kiến vẫn duy trì mức tăng trưởng khoảng 17–18%.
Bên cạnh đó, chuyên gia cũng cảnh báo về áp lực nợ xấu khi room tín dụng được mở rộng. Ông đánh giá chính sách này giống như một phần bù, bởi lẽ việc tiếp nhận ngân hàng yếu kém chắc chắn kéo theo gánh nặng nợ xấu.
Tuy vậy, chuyên gia nhấn mạnh việc phân bổ room tín dụng trong thời gian tới vẫn phụ thuộc vào NHNN. Room tín dụng được cấp sẽ dựa trên sức khỏe tài chính và chất lượng tài sản của từng ngân hàng, trong đó có tính đến hệ số xếp hạng tín nhiệm. Điều này đồng nghĩa dư địa tăng trưởng sẽ tập trung vào những ngân hàng có chất lượng tài sản và năng lực tài chính tốt.
Theo ông nhận định chính sách này đã được NHNN cân nhắc kỹ lưỡng và chỉ áp dụng cho các ngân hàng đã được lựa chọn, xếp hạng. Vì vậy, rủi ro lan tỏa trong tương lai sẽ không quá lớn, trong khi lợi ích sẽ nghiêng về phía các ngân hàng nhận chuyển giao, chẳng hạn như VPBank hay HDBank.
Với VPBank, việc có thêm dư địa tín dụng sẽ giúp ngân hàng này đẩy mạnh ở hai mảng vốn là thế mạnh bán lẻ tiêu dùng và cho vay bất động sản, nơi ngân hàng đang duy trì biên lãi ròng (NIM) khá tốt. Tuy nhiên, chuyên gia việc sáp nhập ngân hàng yếu kém có thể khiến nợ xấu của đơn vị tiếp nhận phình to hơn.
Theo vị chuyên gia này, NHNN cần thiết lập cơ chế giám sát chặt chẽ, tương tự như các tiêu chuẩn “stress test” trong Basel II, Basel III, để đánh giá hiệu quả hoạt động sau sáp nhập.
“Nhà điều hành phải đánh giá hiệu quả sau sát nhập, xem xét rủi ro nợ xấu có phình to ra hay không. Nếu không được kiểm soát, rủi ro là việc kết hợp hai "ông xấu" lại sáp nhập lại thì thành một "ông xấu" rất to thì nó lại nguy hiểm cho cho hệ thống trong tương lai", ông lưu ý.
