Ông Dương Công Đức - Giám đốc Trung tâm đô thị thông minh (IOC) Viettel Solutions, cho biết trước đây, người dân phải lên huyện, xuống xã giải quyết thủ tục hành chính, hiện mọi thứ thay đổi khi nước ta chuyển từ mô hình ba cấp (tỉnh - huyện - xã) sang hai cấp (tỉnh - xã/phường).
Sự thay đổi trên khiến quy mô, khối lượng công việc tại xã/phường tăng gấp nhiều lần. Ông Đức chỉ ra khoảng 85% dịch vụ hành chính công của quận huyện trước đây được chuyển xuống xã/phường.
Tại Hà Nội, cùng quy mô dân số hơn 8,8 triệu người, sau sáp nhập thành phố chỉ quản lý trực tiếp 126 xã, phường thay vì 526 như trước. Điều này khiến mỗi xã/phường gánh khối lượng công việc lớn gấp nhiều lần.
"Nếu vẫn giữ cách làm thủ công như trước, bốn chức năng cốt lõi của chính quyền là phục vụ người dân - doanh nghiệp, quản trị điều hành, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và hoạch định tương lai sẽ bất khả thi", ông Dương Công Đức nói.
Từ thách thức trên, công nghệ dần "lên ngôi", đóng vai trò quan trọng: không còn là công cụ hỗ trợ rời rạc, mà trở thành "hạ tầng mềm" thiết yếu. Ưu điểm lớn là chuẩn hóa, tự động hóa toàn bộ quy trình nghiệp vụ giữa tỉnh và xã/phường. Nhờ đó, dữ liệu được kết nối, chia sẻ liên thông qua 12 cơ sở dữ liệu quốc gia cùng 330 cơ sở dữ liệu ngành.
Việc số hóa cũng rút ngắn tối đa thời gian xử lý hồ sơ và phục vụ người dân tại chỗ. Đồng thời, hệ thống cho phép giám sát, điều hành tập trung từ Trung tâm điều hành thông minh (IOC) ở từng tỉnh, thành nhưng vẫn có thể cá thể hóa dịch vụ theo đặc thù từng địa bàn.
Đà Nẵng là một trong những địa phương biến công nghệ thành trợ thủ đắc lực trong quản lý, điều hành, trước khi chuyển sang chính quyền hai cấp. Cụ thể, nơi đây từng triển khai thành công mô hình Trung tâm điều hành thông minh (IOC) cấp thành phố và có 7 OC quận/huyện vận hành tốt.
Sở Khoa học và Công nghệ tham mưu cho lãnh đạo thành phố Đà Nẵng dùng IOC giám sát, điều hành tỷ lệ giải quyết dịch vụ công, các KPI (tổng số thủ tục, tỷ lệ đúng hạn, tỷ lệ chậm, vấn đề phát sinh) và theo dõi thi đua thông qua hệ thống.
Nhờ cách tiếp cận trên, lãnh đạo Đà Nẵng có thể theo dõi diễn biến hàng ngày ở từng trung tâm (đông hay không, tỷ lệ tồn cao hay thấp), kịp thời điều phối nhân sự và đưa ra giải pháp phù hợp... Từ khi dùng IOC, tỷ lệ giải quyết dịch vụ công đúng hạn tại đây tăng rõ rệt, nhiều phường đạt trên 90%, có nơi gần 100%.
Đà Nẵng xây dựng được cơ sở dữ liệu tổng hợp, liên thông, sẵn sàng tối ưu các quy trình số phù hợp. Ảnh: Trần Tuấn
Đột phá nhất là mô hình hành chính công chủ động (hệ thống tự động nhận biết nhu cầu người dân, chủ động cung cấp dịch vụ), được triển khai thử nghiệm tại Quảng Nam cũ, trước khi sáp nhập hai tháng.
Theo đó, Quảng Nam triển khai 8 dịch vụ hành chính công chủ động ở 16 xã, phường. Đơn cử là thí điểm đăng ký khai sinh chủ động tại Bệnh viện đa khoa Quảng Nam. Trước đây khi sinh con, người dân phải mang giấy chứng sinh lên phường để làm giấy khai sinh. Giờ đây, khi bệnh viện cấp giấy chứng sinh, cha mẹ chỉ việc khai căn cước công dân (số định danh).
Bước tiếp theo, hệ thống bệnh viện sẽ tự động kết nối cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và gửi tin nhắn đến điện thoại người bố để hỏi tên con dự kiến. Sau khi đặt tên bé và xác nhận qua tin nhắn, hệ thống tự chuyển sang tư pháp hộ tịch để làm giấy khai sinh. Vài ngày sau, giấy này được gửi về tận nhà.
Hiện Đà Nẵng thí điểm 27 dịch vụ hành chính công chủ động, tích hợp công nghệ và đồng bộ để phục vụ người dân lẫn doanh nghiệp, qua đó, chính quyền hai cấp có thể biến thủ tục hành chính thành trải nghiệm số thực thụ.
