Mới đây, một nghiên cứu của Đại học Queensland (Australia), công bố ngày 1/12, cho thấy ấm siêu tốc bằng nhựa có thể giải phóng lượng lớn hạt nano nhựa vào nước uống.
Theo Tiến sĩ Elvis Okoffo, lần đun đầu tiên là giai đoạn “ô nhiễm” nặng nhất, với khoảng 3 tỷ hạt nano nhựa trong một cốc nước 250 ml. Những hạt này có kích thước dưới 1 micromet, nhỏ hơn nhiều lần so với vi nhựa thông thường và đủ khả năng xuyên qua màng tế bào.
Dù mức độ giảm dần sau các lần đun tiếp theo, nghiên cứu ghi nhận rằng sau 150 lần sử dụng, mỗi ml nước vẫn chứa khoảng 820.000 hạt, tương đương 205 triệu hạt trong một cốc nước. Nhóm nghiên cứu khuyến cáo người dùng không nên uống nước đun lần đầu và nên ưu tiên sử dụng ấm kim loại.
Báo cáo cũng chỉ ra rằng nước máy có hàm lượng khoáng chất cao có thể giúp giảm lượng nhựa thôi nhiễm nhờ tạo lớp phủ bảo vệ bên trong ấm. Bên cạnh đó, Tiến sĩ Okoffo cảnh báo không nên cho hộp đựng thực phẩm bằng nhựa vào máy rửa bát, vì chỉ một chu trình rửa có thể phát tán gần 1 triệu mảnh nhựa siêu nhỏ.
Đun nước bằng ấm nhựa siêu tốc sẽ giải phóng ra nhiều vi nhựa.
Vi nhựa (microplastic) là những mảnh nhựa cực nhỏ, kích thước dưới 5 mm, thậm chí chỉ quan sát được dưới kính hiển vi. Chúng phát sinh từ sự phân rã của các sản phẩm nhựa lớn (túi ni-lông, chai nhựa…), từ quá trình sản xuất mỹ phẩm, sợi tổng hợp, sơn, hoặc từ rác thải nhựa trôi nổi trong môi trường.
Vi nhựa hiện diện ở khắp nơi: sông ngòi, đại dương, đất, không khí… và đáng lo ngại hơn là có thể thầm lặng xâm nhập vào cơ thể con người.
Trong bối cảnh nhựa được sử dụng phổ biến, ô nhiễm vi nhựa – đặc biệt trong thực phẩm như muối ăn – đang trở thành lời cảnh tỉnh về nguy cơ sinh thái và sức khỏe cộng đồng.
Bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng, thành viên Hội Y học Dưới nước và Oxy cao áp Việt Nam cảnh báo, vi nhựa có thể gây ra nhiều lo ngại cho sức khỏe. Dù thành phần chính là polymer, chúng thường chứa hàng trăm phụ gia như BPA, phthalates (chất gây rối loạn nội tiết), chất chống cháy, chất tạo màu… Ngoài ra, bề mặt vi nhựa rất dễ hấp phụ các chất ô nhiễm như kim loại nặng (chì, thủy ngân), thuốc trừ sâu, PCB…, làm tăng mức độ độc hại.
Theo bác sĩ Hoàng, vi nhựa có thể gây ra: Viêm, stress oxy hóa và tổn thương tế bào ở ruột, gan, phổi; Rối loạn hệ vi sinh đường ruột, ảnh hưởng tiêu hóa và miễn dịch; Rối loạn nội tiết, giảm chất lượng tinh trùng, ảnh hưởng khả năng sinh sản; Tăng nguy cơ ung thư, đặc biệt ở gan, ruột và phổi; Ảnh hưởng sự phát triển của thai nhi và trẻ nhỏ. Vi nhựa đã được phát hiện trong nhau thai và sữa mẹ.
Một nghiên cứu năm 2023 phát hiện vi nhựa trong mô phổi sống; đến năm 2024, các nhà khoa học tiếp tục tìm thấy vi nhựa trong mạch vành của những người tử vong do nhồi máu cơ tim, đặt ra câu hỏi lớn về mối liên hệ giữa vi nhựa và bệnh tim mạch.
Hiện thế giới vẫn chưa có quy chuẩn cụ thể về hàm lượng vi nhựa cho phép trong muối ăn. Việc thiếu dữ liệu khoa học đầy đủ khiến công tác quản lý, giám sát và cảnh báo người tiêu dùng gặp nhiều khó khăn.
Các nhà khoa học cho rằng cần đẩy mạnh nghiên cứu về mức độ phơi nhiễm vi nhựa qua thực phẩm (đặc biệt là muối và hải sản); tác động lên cơ quan tiêu hóa, mô sinh học; và sự lan truyền trong chuỗi thức ăn.
Về phía người tiêu dùng, có thể giảm phơi nhiễm bằng cách chọn muối có nguồn gốc rõ ràng, hạn chế nhựa dùng một lần và ủng hộ các sáng kiến giảm rác thải nhựa trong đời sống hằng ngày.
