Dự án, công trình vẫn chờ… vật liệu xây dựng

Mất 1.365 ngày để hình thành một mỏ khoáng sản

Việc giá vật liệu xây dựng thông thường tăng cao đột biến và tình trạng khan hiếm tiếp tục kéo dài ở nhiều địa phương trên cả nước đã khiến không ít doanh nghiệp gặp khó khăn, dự án bị chậm tiến độ, ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội các địa phương.

ẢNH: MINH HẢI

Tại tỉnh Thanh Hóa, nhiều báo cáo và nhiều cuộc họp, hội nghị đã được tổ chức nhằm tháo gỡ tình trạng trên. Ngành chức năng tỉnh này cũng chỉ ra các nguyên nhân dẫn tới giá vật liệu tăng cao (từ 30 - 40% so với thời điểm đầu năm 2024) và khan hiếm, như: nhiều mỏ khoáng sản bị đình chỉ khai thác do vi phạm pháp luật; mỏ khoáng sản đã khai thác hết trữ lượng, công suất được phép khai thác; nhiều dự án lớn được triển khai xây dựng cùng lúc; quy hoạch mỏ khoáng sản chồng lấn lên đất di tích, văn hóa, quốc phòng, an ninh dẫn tới không thể khai thác; địa phương không đưa mỏ vào quy hoạch khai thác do lo ngại không quản lý được; dự báo nhu cầu vật liệu không chính xác…

Thời gian qua, trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa còn xuất hiện tình trạng nhóm "xã hội đen" thâu tóm mỏ khoáng sản (vụ án Nguyễn Anh Tuấn, tức Tuấn "thần đèn", đang được Bộ Công an điều tra) gây tác động đến thị trường cát. 

Đặc biệt, thủ tục hành chính để một mỏ khoáng sản từ bước đưa vào quy hoạch, đến khảo sát, đánh giá, cấp phép và khai thác mất thời gian quá dài. Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Thanh Hóa báo cáo (hồi tháng 5), thời gian từ khi lập quy hoạch đến khi mỏ có thể đưa vào khai thác mất khoảng 1.365 ngày (khoảng hơn 4 năm), một con số khiến không ít người "choáng".

Những nguyên nhân trên khiến cho gần 1 năm trôi qua giá vật liệu xây dựng, đặc biệt là cát và đất san lấp trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa cao bất thường và khan hiếm. Thậm chí, có thời điểm doanh nghiệp có tiền cũng không mua được vật liệu.

Tài nguyên không thiếu nhưng cách làm chưa đúng

Tại kỳ họp HĐND tỉnh Thanh Hóa diễn ra hôm 21.7, ông Nguyễn Doãn Anh, Ủy viên T.Ư Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa, một lần nữa đã đề cập tình trạng khan hiếm vật liệu xây dựng đã làm ảnh hưởng đến nhiều dự án, công trình trên địa bàn.

Theo ông Anh, giải pháp trước mắt là tháo gỡ khó khăn về vật liệu xây dựng, đặc biệt là thủ tục cấp phép khai thác, nâng công suất mỏ, cấp phép phương tiện vận chuyển cát trên sông…

"Tôi có trao đổi với giám đốc công an, phối hợp các cấp, các ngành…, để làm thế nào cho doanh nghiệp hoạt động. Việc gì sai thì phải xử lý và khắc phục. Vi phạm pháp luật thì phải xử lý nghiêm, nhưng phải định hướng việc khắc phục, không để tình trạng khan hiếm kéo dài", ông Anh nêu hướng giải quyết.

Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa cũng khẳng định tài nguyên khoáng sản không khan hiếm, nhưng cách làm trong thời gian qua đã dẫn tới tình trạng khan hiếm. Do đó, phải nhanh chóng khắc phục, chấm dứt tình trạng khan hiếm vật liệu xây dựng thông thường.

Trước tình trạng trên, UBND tỉnh Thanh Hóa đã thành lập tổ công tác đặc biệt do ông Nguyễn Văn Thi, Phó chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa, làm tổ trưởng để giải quyết tình trạng khan hiếm vật liệu xây dựng, đồng thời ban hành kế hoạch thực hiện.

Theo đó, Sở Nông nghiệp và Môi trường Thanh Hóa sẽ chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan triển khai ngay các bước theo quy định để nâng công suất các mỏ có đủ điều kiện; đôn đốc các đơn vị trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản khẩn trương hoàn thiện các thủ tục để đưa mỏ vào hoạt động; cắt giảm thời gian thẩm định các thủ tục hành chính theo cơ chế ưu tiên "làn xanh".

Đối với các mỏ khoáng sản qua kiểm tra có dấu hiệu vi phạm do thiếu hiểu biết về pháp luật, có tính chất, mức độ đơn giản chưa đến mức phải xem xét trách nhiệm hình sự thì các ngành chức năng tham mưu Chủ tịch UBND tỉnh xử lý vi phạm hành chính theo quy định. Sau đó, các chủ mỏ được khắc phục vi phạm để tiếp tục khai thác đảm bảo quy định…

Tính đến ngày 11.8, trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa còn 295 mỏ (214 mỏ đá, 52 mỏ đất, 29 mỏ cát) vật liệu xây dựng thông thường còn thời hạn khai thác nhưng nhiều mỏ đang phải tạm dừng hoạt động để phục vụ công tác điều tra của cơ quan công an do có vi phạm.

Cụ thể, trong 214 mỏ đá thì có 187 mỏ đang hoạt động; 27 mỏ chưa khai thác hoặc đang tạm dừng khai thác do chưa xong thủ tục thuê đất, hoặc có vi phạm buộc phải tạm dừng khai thác. Trong 52 mỏ đất, chỉ có 10 mỏ đang hoạt động, 42 mỏ đang phải tạm dừng do có vi phạm hoặc hết trữ lượng, hoặc chưa xong thủ tục thuê đất.

Riêng 29 mỏ cát thì hiện tại chỉ còn 3 mỏ đang hoạt động khai thác; 19 mỏ đang phải tạm dừng, phục vụ điều tra liên quan đến các sai phạm trong khai thác khoáng sản; 4 mỏ hết trữ lượng; 3 mỏ còn lại chưa thực hiện xong thủ tục khai thác.

Tổ công tác giải quyết tình trạng khan hiếm vật liệu xây dựng tỉnh Thanh Hóa đã họp bàn và đưa ra một số biện pháp giải quyết các khó khăn, như rút ngắn 55% thời gian làm thủ tục nâng công suất các mỏ so với trước. Chính quyền cấp xã nơi có các mỏ khoáng sản gấp rút triển khai thủ tục về thuế đất, giải phóng mặt bằng cho các mỏ khoáng sản để đủ điều kiện khai thác…

Dù có thực hiện nhiều biện pháp nhằm giải quyết các vướng mắc về vật liệu xây dựng nhưng chưa thể khẳng định được khi nào tình trạng khan hiếm vật liệu xây dựng thông thường ở tỉnh Thanh Hóa mới chấm dứt. Bởi, các dự án ngày càng nhiều, nhu cầu vật liệu ngày càng lớn, trong khi công suất khai thác hàng năm và trữ lượng tất cả các mỏ cộng lại cũng không đủ đáp ứng cho từng năm, từng thời kỳ.