Đột nhập lò tái chế chì độc hại

Đó là hình ảnh nhóm phóng viên ghi lại được trong xưởng tái chế chì thải nằm trên đường số 15 KCN Lê Minh Xuân (huyện Bình Chánh, TP HCM).

Lò nấu chì từ ắc quy thải

Nhiều người vẫn thắc mắc, những chiếc ắc quy thải loại, hết hạn sử dụng đi về đâu? Sau nhiều ngày theo dõi, mật phục, phóng viên phát hiện nhiều điểm tập kết, tháo dỡ, nấu ắc quy chì thải loại. Trong đó, lượng ắc quy thải loại đổ nhiều về cơ sở tại đầu cầu Kênh A, đoạn giao giữa đường Trần Đại Nghĩa - Lê Đình Chi, thuộc địa phận xã Lê Minh Xuân (huyện Bình Chánh, TP HCM). Đây là khu vực đất rừng, thuộc xã Lê Minh Xuân, tiếp giáp với cống nước dẫn ra kênh A. Điểm này rộng hàng héc ta, có nhiều nhà xưởng với các ống khói cao vút, luôn nhả khói đen.

Cơ sở khác ở tại đầu cầu Kênh A (đoạn giao giữa đường Trần Đại Nghĩa - Lê Đình Chi) luôn có bảo vệ túc trực.

Hàng ngày, nhiều xe tải chở hàng đổ về. Sau đó, ắc quy qua sơ chế để lấy lõi rồi được vận chuyển về một điểm khác tại đường số 15 KCN Lê Minh Xuân để nấu chì thành phẩm.

Phóng viên đã tiếp cận làm rõ quy trình nấu chì thải độc hại của tổ hợp nhà xưởng này. Cuối chiều, khi công nhân trong KCN Lê Minh Xuân tan ca cũng là lúc nhóm lao động trong xưởng nấu chì bắt đầu ngày làm việc mới.

Trước khi vào ca, nhóm công nhân nấu chì ra cửa hóng gió. Đó là quãng thời gian giúp chúng tôi có thể tiếp cận và biết được bên trong xưởng nấu chì có những gì. Bởi, trong gian nhà xưởng có diện tích chừng 500m2 chỉ có duy nhất một lối ra vào luôn đóng kín. Không chỉ trang bị camera an ninh dày đặc, bên ngoài xưởng luôn có 1 bảo vệ túc trực để xua đuổi người lạ.

Chì được đưa đi bán ngay sau khi tái chế

Rất khó khăn chúng tôi mới tiếp cận được để bắt chuyện. Vẫn là ánh mắt dò xét vì thấy người lạ nhưng sau ít phút trò chuyện nhóm công nhân dường như bớt cảnh giác. Họ đa phần là người dân lao động từ miền Tây lên thành phố kiếm sống.

Dù tuổi tác và cách nói chuyện còn khá trẻ nhưng khuôn mặt ai cũng sạm đen, đôi mắt thâm quầng. Ngỏ ý xin vào làm trong xưởng, người đàn ông tên S. (người nhiều tuổi nhất nhóm) xua tay: “Vất vả lắm, không dễ ăn đâu. Vô trong này, phải quen mới làm được, chứ mới vô là không có làm được. Đây toàn người làm lâu năm đó!”.

Sau nhiều ngày bắt chuyện làm quen, ông S. tiết lộ, ắc quy cũ, hỏng được các điểm thu gom lại chuyển về một cơ sở khác ở tại đầu cầu Kênh A (đoạn giao giữa đường Trần Đại Nghĩa - Lê Đình Chi).

Ắc quy phế thải được nhóm công nhân cưa ra, lọc lấy phần chì để nấu. Tuy nhiên, lượng ắc quy lớn, cơ sở này có công suất nhỏ. Phần lớn lõi chì được đóng vào từng tải khoảng 60kg, đưa lên xe tải chuyển về lò nấu này.

Mỗi đêm nấu 20 tấn chì thành phẩm

Chỉ ngồi chưa đầy 30 phút nhưng mắt tôi cay xè, cổ họng nghẹn đắng lại. Phía trong, ánh lửa rừng rực từ lò nấu chì hắt ra. Lấy lý do xin đi vệ sinh, tôi tìm cách vào bên trong.

Càng đến gần cửa, không khí càng ngột ngạt hơn, hơi nóng hầm hập. Cạnh cửa có một tấm nệm rải xuống nền bê tông, là nơi nghỉ của bảo vệ. Phía trong là một gian phòng khác là nơi ở của công nhân được ngăn với lò nấu bằng vách nhựa.

Án ngữ ở cửa là chiếc xe tải lớn (loại 25 tấn) đang chờ đổ hàng. Khi bắt đầu ca làm, hai công nhân nhảy phắt lên thùng đẩy từng tải ắc quy chì về sát mép. Hai công nhân khác đợi phía dưới thoăn thoắn đón từng tải lên vai rồi đổ vào lò nấu qua một lỗ lớn.

Lò nấu chì được xây bằng kim loại và gạch chịu lửa kín mít. Phía trên là ống khói. Ống khói được bịt lưới để thu lại bụi chì mịn (quặng chì vẫn chiếm khoảng hơn 20%). Bụi chì này, cùng với xỉ thải sau đó cũng được thu lại, xả nước để đóng gói xuất bán.

Lò nấu được thiết kế một đường dẫn để chì thành phẩm chảy xuống hố xây ngầm dưới đất.

Tại cửa lò là 3 công nhân chân dép lê, người đeo khẩu trang, người không, mặt mũi đen bóng túc trực.

Người tiếp than đá, người xúc từng xẻng chì đổ vào khuôn được xếp ngay ngắn ngay gần đó. Vào đến đây, nước mắt, mũi tôi giàn giụa, cay xè vì không khí đặc quánh mùi khét trộn lẫn mùi axit.

Khi những thỏi chì đã nguội, những công nhân này xếp từng khay đưa ra cạnh cửa. Chì thành phẩm được xe nâng đưa lên xe tải chuyển đi vào sáng hôm sau.