Phản ứng ban đầu của thị trường
Ngày 21/6, Tổng thống Mỹ Donald Trump ra lệnh không kích ba cơ sở hạt nhân then chốt của Iran - Fordow, Natanz và Isfahan - bằng 6 quả bom xuyên boongke loại 15 tấn từ oanh tạc cơ B-2 và 30 tên lửa Tomahawk từ tàu ngầm Mỹ. Đây là lần đầu tiên kể từ Cách mạng Hồi giáo năm 1979, Mỹ trực tiếp tấn công lãnh thổ Iran, đánh dấu sự can thiệp vào cuộc xung đột giữa Israel và Iran.
Các báo cáo ban đầu từ Iran cho thấy, thiệt hại tại các cơ sở Fordow không nghiêm trọng do vật liệu hạt nhân đã được di dời trước đó.
Iran đáp trả bằng loạt tên lửa đạn đạo gây thiệt hại diện rộng tại các thành phố Israel, nhưng chưa có hành động trực tiếp nhằm vào Mỹ. Tuy nhiên, giới lãnh đạo Iran, bao gồm Ngoại trưởng Abbas Araghchi, đã tuyên bố bảo lưu quyền đáp trả, gọi cuộc tấn công của Mỹ là vi phạm luật pháp quốc tế. Căng thẳng leo thang ngay lập tức tác động đến tâm lý thị trường tài chính toàn cầu.
Do các thị trường hàng hóa và tài chính lớn phần nhiều đóng cửa vào cuối tuần, phản ứng tức thời còn hạn chế. Tuy nhiên, các tài sản rủi ro cao đã chịu áp lực mạnh.
Đồng Bitcoin giảm 2,8%, lùi về ngưỡng 100.000 USD/BTC vào tối 22/6 (giờ Việt Nam). Ethereum thậm chí sụt hơn 9% trong 24 giờ. Vốn hóa thị trường tiền số giảm 4,2% xuống còn 3.070 tỷ USD. Tâm lý sợ hãi đang chiếm ưu thế.
Trên thị trường hàng hóa, giá dầu được dự báo sẽ tăng mạnh khi thị trường châu Á mở cửa sáng 23/6 do lo ngại về khả năng Iran phong tỏa eo biển Hormuz - tuyến vận chuyển 20 triệu thùng dầu mỗi ngày, tương đương hơn 1/3 lượng dầu toàn cầu.
Tuy nhiên, kể từ khi chiến sự bắt đầu ngày 13/6, giá dầu chỉ tăng khoảng 10%, phản ánh sự thận trọng của thị trường trước khả năng Iran kiềm chế để tránh mất hỗ trợ từ Trung Quốc và các nước Vùng Vịnh.
Giá vàng, vốn thường được xem là tài sản trú ẩn an toàn, gần đây nhiều khi phản ứng ngược chiều với sức nóng tại Trung Đông. Giá vàng đã có những phiên giảm mạnh do áp lực chốt lời và kỳ vọng về một khu vực Trung Đông ổn định.
Thị trường chứng khoán Mỹ cũng đối mặt nguy cơ sụt giảm khi mở cửa tuần mới. Các chỉ số như S&P 500 và Nasdaq có thể chịu áp lực bởi lo ngại địa chính trị và nguy cơ suy thoái toàn cầu nếu xung đột tiếp tục leo thang.
Ngoài ra, các rủi ro khác bao gồm sự gián đoạn chuỗi cung ứng năng lượng, lạm phát gia tăng do giá dầu và sự suy yếu của đồng USD nếu niềm tin vào chính sách kinh tế của Mỹ bị lung lay.
Tại Trung Đông, các thị trường chứng khoán trên khắp khu vực này hầu hết đều tăng điểm vào Chủ Nhật sau khi Mỹ tham gia cuộc chiến giữa Israel và Iran.
Cổ phiếu tại Tel Aviv đạt mức cao nhất mọi thời đại vào Chủ Nhật do kỳ vọng rằng sự tham gia của Washington vào cuộc xung đột với Tehran sẽ giúp chấm dứt cuộc xung đột này, bất chấp sự khẳng định của Bộ trưởng Ngoại giao Iran rằng nước này không thể quay lại con đường ngoại giao “khi đang bị tấn công”.
Kịch bản trả đũa của Iran và tác động dài hạn
Cuộc không kích của Mỹ được Tổng thống Trump mô tả là nỗ lực ngăn chặn “mối đe dọa hạt nhân” từ Iran, nhưng nó cũng đánh dấu sự phá vỡ một nguyên tắc của ông Trump: tránh can thiệp quân sự vào Trung Đông.
Đây có lẽ là một “canh bạc lớn” không chỉ đối với an ninh toàn cầu mà còn đối với di sản chính trị của ông Trump, khi không ai có thể dự đoán chính xác phản ứng của Iran và hậu quả lâu dài.
Iran có một số lựa chọn trả đũa, mỗi lựa chọn đều mang rủi ro lớn.
Giá dầu có thể tiếp tục tăng nếu căng thẳng leo thang, đặc biệt nếu eo biển Hormuz bị đe dọa. Giá vàng có thể phục hồi mạnh mẽ nếu xung đột kéo dài do vai trò là tài sản trú ẩn an toàn. Thị trường chứng khoán Mỹ có thể giảm trong ngắn hạn, đặc biệt nếu Iran trả đũa mạnh mẽ, làm gia tăng chi phí năng lượng và lạm phát.
Trên CNBC, Giovanni Staunovo, một nhà phân tích hàng hóa tại UBS, cho rằng giá dầu có khả năng tăng lên do chi phí bảo hiểm rủi ro địa chính trị gia tăng. Giá dầu được dự báo sẽ vẫn biến động trong thời gian tới vì “chưa rõ xung đột có thể diễn biến như thế nào”.
Tuy nhiên, Phó Tổng thống JD Vance tuyên bố các cuộc tấn công đã “đẩy lùi” chương trình hạt nhân của Iran, đồng thời nhấn mạnh hy vọng của ông Trump về một giải pháp ngoại giao. Nếu Iran chấp nhận đàm phán, thị trường có thể ổn định nhanh chóng.
Có thể thấy, cuộc không kích của Mỹ vào Iran là một bước ngoặt tiềm ẩn rủi ro, đẩy thị trường tài chính và hàng hóa vào trạng thái bất ổn. Giá dầu có khả năng tăng vọt, giá vàng dao động mạnh, còn thị trường chứng khoán và tiền số chịu áp lực lớn.
