Sau nhịp hồi từ đáy, thị trường chứng khoán Việt Nam đang chịu áp lực điều chỉnh mạnh trên diện rộng trong đó thép là một trong những "tâm bão". Một loạt cổ phiếu như HPG, HSG, NKG, SMC, POM, TLH,... đều chìm sâu trong sắc đỏ, thậm chí đã có một số cái tên đã chạm sàn phiên 15/6.
Thực tế, trong nhịp hồi trước đó, nhóm thép thực tế cũng không lấy lại được nhiều những gì đã mất. Do đó, không bất ngờ khi thị trường quay đầu, các cổ phiếu ngành thép cũng "đuối" hơn và dễ dàng thủng đáy. So với thời điểm cách đây một năm, HPG, HSG, POM, SMC, TLH... đều đã "bốc hơi" đâu đó khoảng 35-60% thị giá trong khi NKG khỏe hơn cũng mất 11%.
Cổ phiếu thép đồng loạt rơi xuống vùng giá thấp nhất từ đầu năm 2021
Về cơ bản, ngành thép có tính chu kỳ cao và phần lớn các nhận định đều cho rằng các doanh nghiệp thép đều đã qua thời đỉnh cao lợi nhuận vào các quý giữa năm 2021. Cụ thể, HSG và NKG đạt đỉnh lợi nhuận vào quý 2 trong khi HPG vẫn tăng trưởng thêm một quý. Đến quý 4/2021, tất cả các doanh nghiệp thép HPG (-29%), HSG (-32%), NKG (-26%),... đều đã ghi nhận lợi nhuận sụt giảm so với quý trước.
Ngay cả những người am hiểu nhất về ngành thép cũng phải thừa nhận điều này. Tại Đại hội đồng cổ đông thường niên của Tập đoàn Hòa Phát cách đây không lâu, Chủ tịch HĐQT Trần Đình Long đã chia sẻ "Cổ đông cứ đợi kết quả kinh doanh quý 2, quý 3, quý 4 rồi sẽ thấy. Lúc này ngành thép đang không thuận lợi. Đợi hai tháng nữa sẽ có kết quả kinh doanh quý 2, cổ đông sẽ thấy tình hình thê thảm thế nào".
Lý giải về những khó khăn của ngành thép, ông Trần Đình Long chỉ ra giá nguyên vật liệu tăng mạnh do xung đột Nga - Ukraine làm giá than luyện tăng 100 - 200 USD/tấn. Cùng xu hướng đó, giá thép tại thị trường nội địa cũng đang trên đà giảm trong thời gian gần đây. Trong 1 tháng qua, giá thép xây dựng tại Việt Nam đã giảm 4 lần liên tiếp, xuống quanh 17.2 - 18 triệu đồng/tấn.
Giá thép nội địa liên tục giảm thời gian gần đây
Ở mảng tôn, giá thép HRC - nguyên liệu chính để sản xuất tôn, cũng giảm mạnh. Mới đây, Hòa Phát cũng đã thông báo giảm giá bán HRC khoảng 130 USD, xuống 793 USD/tấn, còn Fomorsa hạ giá bán HRC xuống 850 - 855 USD/tấn. Theo nguồn tin từ Steelmint, Fomorsa thậm chí còn chiết khấu thêm 30 - 50 USD/tấn cho người mua tại Việt Nam.
Ngược lại, giá than cốc lại liên tục tăng nóng trong thời gian qua và hiện vẫn đang neo tại vùng đỉnh lịch sử. Than là nguyên, nhiên liệu đầu vào chiếm tỷ trọng cao nhất trong quá trình sản xuất gang thép. Vì thế, việc giá than liên tục leo thang cũng ảnh hưởng lớn đến lợi nhuận của các doanh nghiệp ngành thép.
Thêm nữa, căng thẳng địa chính trị giữa Nga – Ukraine cũng tác động tiêu cực đến chuỗi cung ứng toàn cầu, đẩy chi phí logistics tăng cao. Điều này gây áp lực không nhỏ lên biên lợi nhuận của các doanh nghiệp ngành thép.
Giá than cốc liên tục leo thang
Một nguyên nhân nữa khiến ông Long thận trọng với triển vọng ngành thép là việc Trung Quốc tiếp tục duy trì chính sách "Zero Covid" khiến cho nhu cầu thép giảm tại thị trường này giảm. Trung Quốc hiện đang là một trong những thị trường xuất khẩu lớn nhất của Hòa Phát. Thực tế, đây vốn không phải là vấn đề của riêng Hòa Phát mà là khó khăn chung đối với ngành thép và khó có thể giải quyết trong "một sớm một chiều".
Đánh giá về triển vọng xuất khẩu thép, Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) cho rằng mức xuất khẩu cao của năm 2021 sẽ khó lặp lại. Điều này là do các đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu, kết hợp với nhu cầu hàng không thiết yếu suy giảm do lạm phát kỷ lục tại châu Âu; cạnh tranh tại Mỹ gia tăng do nước này đã nới lỏng chính sách thuế quan với thép Nhật; và châu Âu và Nga đặt mục tiêu xuất khẩu nhiều hơn sang Đông Nam Á.
Dù nhận đinh trung lập nhưng Chứng khoán BSC cũng đánh giá biên lợi nhuận ngành thép sẽ suy giảm do giá bán thép bình quân năm 2022 giảm khi cạnh tranh trong ngành gia tăng. CTCK này dự phóng LNST của HPG sẽ giảm nhẹ 3,1% xuống 36.375 tỷ đồng trong khi HSG và NKG đều sụt giảm mạnh lần lượt 19% và 14,7% so với cùng kỳ, tương ứng đạt 3.493 tỷ đồng và 2.002 tỷ đồng.
