Thông tin trên được Ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV) nêu trong Báo cáo niềm tin kinh doanh 2025. Kết quả này dựa trên khảo sát hơn 1.500 doanh nghiệp do Ban IV phối hợp VnExpress thực hiện hồi tháng 6.
Theo khảo sát, 51,6% doanh nghiệp xuất khẩu lên kế hoạch tìm thị trường mới nhằm ứng phó với rủi ro thuế quan. Giải pháp này cũng là ưu tiên của nhóm sản xuất, kinh doanh trong nước (34,9%). Họ cũng có xu hướng tăng nội địa hóa chuỗi sản xuất (20,8%) và tìm thị trường nguyên liệu đầu vào từ đối tác khác (14,3%).
Ngược lại, nhóm chỉ hoạt động trong nước có xu hướng thận trọng hơn, với 24,4% lựa chọn "tìm thị trường mới".
"Rủi ro thuế quan tác động đến doanh nghiệp xuất khẩu, sản xuất trong nước bởi họ có thể nằm trong chuỗi cung ứng với nội tại vốn đã nhiều hạn chế", báo cáo nêu.
Một phần cảng Lạch Huyện, Hải Phòng, ngày 21/1/2025. Ảnh: Lê Tân
Xét theo ngành, doanh nghiệp trong các lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo, dịch vụ, nông-lâm và thủy sản ưu tiên tìm thị trường ngoài Mỹ. Trong khi đó, các công ty xây dựng có xu hướng chờ đợi và hướng nhiều hơn tới giải pháp nội địa hóa chuỗi sản xuất. Trong các giải pháp thích ứng, chỉ một số ít lựa chọn tăng giá bán vào Mỹ hoặc tăng nhập khẩu từ thị trường này nhằm ứng phó thuế quan.
Từ tháng 4, SK Foods, đơn vị chuyên sản xuất các sản phẩm từ bột gạo như ống hút, bún, mì, nui, phở lập kế hoạch chuyển dịch thị trường xuất khẩu sang EU, Hàn Quốc, Nhật Bản, Singapore, UAE. Mở rộng thị trường cũng là giải pháp Dệt may Thành Công đưa ra để ứng phó với tình hình thế giới biến động và đảm bảo kế hoạch kinh doanh.
Thực tế, theo kết quả khảo sát, doanh nghiệp các ngành cho rằng họ chịu tác động khá nghiêm trọng từ chính sách thuế đối ứng của Mỹ. Trong đó, tỷ lệ đánh giá "ảnh hưởng nghiêm trọng/rất nghiêm trọng" ở mức cao, như công nghiệp chế biến, chế tạo (gần 64%), dịch vụ (65,8%), xây dựng (62%), nông-lâm và thủy sản (61,2%).
Tuy vậy, Việt Nam có lợi thế đa dạng thị trường, gồm 17 hiệp định thương mại tự do (FTA) với hơn 60 quốc gia và vùng lãnh thổ, cùng 70 cơ chế hợp tác song phương. Đây là lợi thế quan trọng giúp các doanh nghiệp giảm sự phụ thuộc vào một đối tác đơn lẻ. Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) cũng lưu ý doanh nghiệp tận dụng hiệu quả các FTA như EVFTA, CPTPP, RCEP để mở rộng sang các thị trường khác.
Ngoài ra, Mỹ chiếm khoảng 13% tổng nhập khẩu toàn cầu. Tức là, doanh nghiệp Việt vẫn còn dư địa lớn, tương đương 87% thị trường thế giới, để khai thác và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu.
Để tạo thuận lợi cho tìm kiếm thị trường mới, các doanh nghiệp kiến nghị Chính phủ đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại, mở rộng đàm phán FTA với các nước tiềm năng khác. Với các FTA hiện có, doanh nghiệp khuyến nghị cơ quan quản lý tăng hướng dẫn để họ tận dụng ưu đãi thuế từ các thỏa thuận thương mại.
Thêm vào đó, việc phát triển công nghiệp phụ trợ trong nước là điều cần thiết, qua đó giảm sự phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu và linh kiện nhập khẩu. Doanh nghiệp cũng khuyến nghị các cơ chế hỗ trợ cho hoạt động dịch chuyển chuỗi cung ứng hoặc mở rộng thị trường xuất khẩu ngoài Mỹ, Trung Quốc, ví dụ hỗ trợ tín dụng hoặc miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp trong thời gian nhất định.
Họ cũng cho rằng Chính phủ cần có biện pháp nâng sức cạnh tranh của hàng hóa trong nước thông qua giảm thuế, phí và hỗ trợ chi phí đầu vào để giảm áp lực lên giá thành. Một hệ thống cảnh báo sớm về các nguy cơ xung đột thương mại, biến động chính sách thuế quan từ các đối tác lớn cũng cần được xây dựng, để doanh nghiệp có thời gian chuẩn bị và ứng phó.
