Mỹ muốn kết thúc điều tra sớm
Theo Reuters mới đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump yêu cầu hoàn tất cuộc điều tra về sản phẩm gỗ nội thất nhập khẩu trong vòng 50 ngày tới - bước đi được cho là nhằm áp thêm thuế mới lên mặt hàng này sau thuế đối ứng. Trong năm 2024, Mỹ nhập khẩu đồ gỗ nội thất khoảng 25,5 tỉ USD, tăng 7% so với năm 2023. "Cuộc điều tra sẽ đưa ngành kinh doanh nội thất trở lại Bắc Carolina, Nam Carolina, Michigan và nhiều bang trên khắp nước Mỹ", theo Tổng thống Trump. Số liệu của Bộ Thương mại Mỹ (DOC) cho biết thuế đối ứng đã góp phần đẩy giá sản phẩm gỗ nội thất nhập khẩu tăng thêm 0,7% trong tháng 7 dù giá tiêu dùng chung được kiềm chế nhờ giá xăng giảm.
Doanh nghiệp VN tăng gấp đôi nhập khẩu nguyên liệu từ Mỹ
ẢNH: NGỌC THẮNG
Ông Ngô Sỹ Hoài, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Gỗ và lâm sản VN, cho hay trước thuế đối ứng, ngày 10.3.2025, chính quyền Tổng thống Donald Trump đã khởi xướng cuộc điều tra theo Mục 232, Đạo luật Thương mại Mỹ mở rộng năm 1964. Lập luận của chính quyền là quân đội Mỹ sử dụng nhiều gỗ nên việc nhập khẩu nhiều gỗ (bao gồm gỗ tròn, gỗ xẻ và các sản phẩm phái sinh như sản phẩm giấy, đồ nội thất và tủ gỗ) vào Mỹ có thể đe dọa an ninh quốc gia.
Theo quy định của luật này, cuộc điều tra sẽ kéo dài 9 tháng nhưng như đã nêu, Tổng thống Trump lại yêu cầu kết thúc sớm trong 50 ngày tới. Điều này tạo ra tâm lý thấp thỏm, lo âu trong cộng đồng doanh nghiệp (DN) gỗ Việt và cả DN gỗ nhiều nước xuất khẩu sản phẩm sang Mỹ. Cuộc điều tra có thể dẫn đến 2 khả năng: một là Bộ Thương mại và Bộ Quốc phòng Mỹ phán quyết gỗ nhập không đe dọa đến an ninh quốc gia và khi ấy khả năng sản phẩm gỗ sẽ chỉ chịu thuế đối ứng 20%. Ngược lại, sản phẩm gỗ sẽ bị áp thuế trên 20%, cao hơn cả thuế đối ứng. Điều này sẽ dẫn đến rất nhiều khó khăn cho cộng đồng DN gỗ Việt.
Mỹ hiện là thị trường tiêu thụ lớn nhất của xuất khẩu gỗ VN với kim ngạch gần 10 tỉ USD. Theo báo cáo của Bộ NN-MT, tổng giá trị xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ 7 tháng năm 2025 đạt 9,7 tỉ USD, tăng 8,3% so với cùng kỳ năm 2024. Mỹ tiếp tục duy trì vị thế là thị trường lớn nhất của VN, chiếm thị phần 56%. Nhật Bản và Trung Quốc là 2 thị trường lớn tiếp theo với thị phần tương ứng là 12,4% và 10,7%. So với cùng kỳ năm trước, giá trị xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ 6 tháng đầu năm 2025 sang thị trường Mỹ tăng gần 12%, thị trường Nhật Bản tăng 27%, thị trường Trung Quốc giảm 17%.
Ở chiều ngược lại nhập khẩu gỗ trong 7 tháng qua đạt gần 2 tỉ USD, tăng đến 28% so với cùng kỳ năm 2024. Đáng chú ý, Mỹ là thị trường nhập khẩu tăng mạnh nhất, tới 73,3% và là nguồn cung gỗ lớn thứ 2 cho VN với thị phần trên 17%.
Mở rộng thị trường, kỳ vọng đàm phán cấp cao
Gắn bó nhiều năm với ngành gỗ nhưng những biến động dồn dập gần đây khiến ông Huỳnh Quang Thanh, Giám đốc Công ty TNHH Hiệp Long, không khỏi lo lắng: "Hiện nay, chúng ta đang chịu thuế đối ứng 20% nên nếu chịu thêm thuế mới này thì tình hình sắp tới sẽ rất khó khăn. Nhưng dù khó khăn thì chúng ta vẫn phải tiếp tục tiến lên phía trước và cần biết đây cũng là khó khăn chung cho cả những nguồn cung khác. Bên cạnh thị trường Mỹ thì chúng ta phải mở rộng sang các thị trường khác để giảm rủi ro".
Ông Trần Quốc Mạnh, Chủ tịch HĐQT Công ty CP phát triển sản xuất - thương mại Sadaco, phân tích: Mỹ muốn dùng hàng rào thuế quan để hạn chế dòng hàng từ các nước chảy vào nước mình, khuyến khích sản xuất nội địa, phục hồi sản xuất và kêu gọi đầu tư vào các bang có thế mạnh trong ngành gỗ. Kết quả cuộc điều tra có dẫn đến việc áp thuế hay không và mức thuế nào, ảnh hưởng ra sao thì cần phải có thời gian để xem xét. Tuy nhiên, vấn đề hiện nay là Mỹ không còn thói quen sản xuất sản phẩm gỗ và không có nhiều DN hoạt động trong ngành này. Về lâu dài, để giảm thiểu các rủi ro, DN VN cần liên kết chặt hơn với khách hàng Mỹ. Việc hợp tác được thực hiện theo hướng chia đều chuỗi sản xuất ra. "Ví dụ, VN sẽ tăng cường nhập thêm gỗ nguyên liệu từ Mỹ về gia công chế biến còn DN Mỹ sẽ nhập hàng bán thành phẩm về hoàn thiện, đưa ra thị trường", ông Mạnh nêu giải pháp.
Theo ông Ngô Sỹ Hoài, các DN vẫn kỳ vọng Chính phủ tiếp tục đàm phán với phía Mỹ để làm rõ hơn các vấn đề. Chẳng hạn như định nghĩa thế nào là hàng trung chuyển, tỷ lệ phần trăm bao nhiêu sẽ bị xác định là hàng trung chuyển…
Trước đây, khi thuế đối ứng chính thức có hiệu lực, các DN của cả hai nước đã tranh thủ nhập hàng và có lượng dự trữ nhất định. Do vậy, trong 7 tháng qua, kim ngạch xuất khẩu gỗ và các sản phẩm gỗ của VN sang Mỹ đạt 5,6 tỉ USD, tăng 11,6% so với cùng kỳ năm trước. Ông Trần Quốc Mạnh cũng cho rằng cú sốc thuế đối ứng 20%, dù rất thách thức nhưng DN gỗ của hai bên có thể chấp nhận vì các đối thủ cạnh tranh như Indonesia, Malaysia, Thái Lan và nhiều quốc gia khác cũng chịu mức thuế 19%, hoặc cao hơn.
Đặc biệt, nhập khẩu gỗ nguyên liệu (gỗ tròn và gỗ xẻ) từ Mỹ gia tăng rất mạnh. Trong 7 tháng năm 2025, kim ngạch nhập khẩu gỗ Mỹ đã đạt trên 320 triệu USD, tương đương giá trị nhập khẩu của cả năm 2024. Điều này chứng tỏ thiện chí của DN gỗ Việt ưu tiên nhập khẩu gỗ Mỹ để góp phần giảm xuất siêu, bằng hành động cụ thể, nói và cam kết đi đôi với làm. Từ đó, các DN dù lo lắng nhưng vẫn bày tỏ tin tưởng vào một kết quả lạc quan cho xuất khẩu gỗ VN trong thời gian tới.
Trong bối cảnh gỗ Mỹ rất bí đầu ra do thương chiến Mỹ - Trung, VN đã nổi lên như là thị trường tiêu thụ gỗ nguyên liệu Mỹ hàng đầu.
Ông Ngô Sỹ Hoài, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Gỗ và lâm sản VN
