Theo báo cáo mới đây của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, 4 tháng đầu năm xuất khẩu gạo đạt gần 3 triệu tấn, tương đương hơn 1,5 tỷ USD. Kết quả trên tăng 44% về khối lượng và 55% về giá trị so với cùng kỳ năm 2022. Giá gạo xuất khẩu bình quân 4 tháng ước đạt 526 USD một tấn, tăng 8%. Mức giá này giúp gạo Việt vượt Thái Lan vươn lên vị trí dẫn đầu thế giới và cũng là mức cao nhất hai năm qua.
Giá tăng liên tục nhưng kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp gạo kém khả quan. Tập đoàn Lộc Trời (LTG) quý đầu năm lỗ hơn 80 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ có lợi nhuận dương 184 tỷ đồng, hay quý cuối năm 2022 vẫn lãi gần 209 tỷ đồng. Ban lãnh đạo cho biết chi phí lãi vay tăng mạnh (gấp gần 3 lần) là nguyên nhân chính dẫn đến thua lỗ.
Dù kinh doanh nhiều mảng, gạo vẫn là xương sống của doanh nghiệp này khi chiếm hơn 68% tổng doanh thu, tương đương hơn 1.675 tỷ đồng. Trong kỳ, giá vốn bán hàng tiếp tục chiếm tỷ trọng lớn nên mảng gạo chỉ ghi nhận 9 tỷ đồng lãi gộp. Mức này thấp hơn một nửa so với ba tháng đầu năm 2022.
Các doanh nghiệp lớn khác trong ngành như Tập đoàn PAN hay Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An (TAR) không đến mức thua lỗ nhưng lợi nhuận cũng giảm mạnh. Trong đó, Trung An với phần lớn dòng tiền đến từ gạo, ghi nhận doanh thu giảm 6%, lãi sau thuế giảm đến 69%, về còn 8,5 tỷ đồng. Công ty lý giải nguyên nhân chủ yếu do chi phí lãi vay lớn, tăng gần 59% so với cùng kỳ.
Còn với Tổng công ty Lương thực miền Nam (Vinafood II), lợi nhuận trước thuế đạt hơn 500 triệu đồng, tương đương cùng kỳ năm trước, trong khi lợi nhuận sau thuế thuộc về cổ đông công ty mẹ vẫn lỗ hơn 7 tỷ đồng. Lãi nhỏ giọt dù doanh thu đã tăng 65%, đạt gần 4.170 tỷ đồng. Kỳ này, biên lợi nhuận của công ty khá mỏng, các khoản chi phí tăng mạnh đã làm xói mòn lợi nhuận.
Câu chuyện lợi nhuận doanh nghiệp đi ngược giá gạo xuất khẩu đã được ghi nhận từ năm ngoái. Nhóm phân tích VNDirect từng nêu thực trạng, hầu hết doanh nghiệp ngành gạo đều ghi nhận biên lợi nhuận gộp giảm trong năm 2022 do áp lực chi phí đầu vào như chi phí phân bón và giá thu mua lúa tăng.
Tuy nhiên triển vọng cho ngành này thời gian tới lại được nhiều đơn vị dự đoán khả quan. Báo cáo gần đây của Chứng khoán Vietcombank (VCBS) cho rằng thời tiết thuận lợi tạo ra lợi thế cho ngành gạo trong nước so với các quốc gia Trung Quốc, Philippines, Ấn Độ. Dù khả năng xuất hiện El Nino (khiến nhiệt độ tăng cao, giảm lượng mưa), Hội đồng Ngũ cốc Quốc tế (IGC) dự báo sản lượng gạo Việt Nam vẫn đạt 29 triệu tấn, cao hơn con số 20 triệu tấn của Thái Lan.
Ngoài ra, chi phí đầu vào dự kiến hạ nhiệt trong năm nay nhờ các động thái giảm căng thẳng của châu Âu và nguồn cung phân bón thế giới tăng. Điều này cũng tạo môi trường thuận lợi cho hoạt động sản xuất, kinh doanh lúa gạo.
Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), cung ứng lương thực thực phẩm tại nhiều quốc gia bị đứt gãy, giúp ngành lúa gạo Việt Nam hưởng lợi, đơn hàng tăng. Ngoài Philippines, Trung Quốc và EU cũng đang tăng mạnh nhập hàng chất lượng từ Việt Nam. Các nhà xuất khẩu nói cung đang không đủ cầu nên giá gạo có thể tăng tiếp trong quý II.
