Chuyên gia, doanh nghiệp kiến nghị gì?
Tại hội thảo Tham vấn hoàn thiện Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức ngày 18/3, chuyên gia Cấn Văn Lực cho rằng doanh nghiệp Việt Nam còn nhiều khó khăn, đối mặt vô số thách thức như xung đột thương mại - công nghệ; chi phí đầu vào và logistics tăng; đơn hàng phục hồi không đồng đều và thiếu bền vững; yêu cầu số hóa và xanh hóa ngày càng cao...
Trong bối cảnh cầu tiêu dùng còn yếu, tăng thuế càng nhanh, càng cao sẽ dẫn đến giảm tổng cầu tiêu dùng và đầu tư. Thêm vào đó, tăng mạnh và nhanh thuế TTĐB đối với đồ uống có cồn có thể ảnh hưởng đến hiệu quả đóng góp ngân sách về lâu dài, tạo ra tình huống "khó chồng khó" đối với doanh nghiệp và người lao động trong ngành cũng như các lĩnh vực liên quan như bao bì, vận tải, du lịch, ăn uống…
Về phía doanh nghiệp, bà Trần Ngọc Ánh, Giám đốc Ngoại vụ cấp cao của Công ty Heineken Việt Nam, cho rằng cần có những chính sách phù hợp để tránh cái bẫy "kép" trong bối cảnh quốc tế đầy biến động, bất ổn và trong nước hiện nay còn nhiều khó khăn thách thức như hiện nay.
Bà lo ngại đề xuất tăng thuế TTĐB đối với mặt hàng bia theo 2 phương án sẽ tác động đến kinh tế và hành vi người tiêu dùng. Theo Công ty nghiên cứu thị trường Nielsen, sản lượng bia không chính thống hay còn gọi là "bia cỏ" trên cả nước năm 2023 đã tăng 28% so với năm 2022.
"Riêng năm 2024, sản lượng dòng bia này đã tăng 71% trên quy mô cả nước. Về thị phần, năm 2024, dòng bia này cũng tăng từ 4,2% lên 5,8%. Đáng chú ý, tại Đồng bằng sông Cửu Long, loại này đang chiếm tổng số 8% thị phần, với giá bán thấp hơn bia chính thống khoảng 25-35%, thu hút mạnh nhóm tiêu dùng nhạy cảm về giá", bà Ánh chia sẻ.
Bà Trần Ngọc Ánh, Giám đốc Ngoại vụ cấp cao của Công ty Heineken Việt Nam tại sự kiện (Ảnh: BTC).
Đại diện này kiến nghị ban soạn thảo cân nhắc lộ trình tăng thuế hợp lý để giảm thiểu tác động tiêu cực đến mục tiêu của Chính phủ, doanh nghiệp và người tiêu dùng, qua đó duy trì động lực tăng trưởng kinh tế.
Cụ thể, bà kiến nghị giữ nguyên mức thuế TTĐB trong một năm kể từ năm 2026 khi luật bắt đầu hiệu lực, tức lần tăng thuế đầu tiên sẽ vào năm 2027 và thuế suất nên theo phương án 1.
Cùng quan điểm ông Nguyễn Hoàng Giang, đại diện Tổng Công ty cổ phần Bia - Rượu - Nước giải khát Sài Gòn (Sabeco), cho rằng toàn ngành bia nói chung và Sabeco nói riêng đang đối mặt với nhiều khó khăn từ đại dịch Covid-19 và dự báo sẽ tiếp tục còn khó khăn hơn trong thời gian tới.
2 phương án tăng thuế mặt hàng bia rượu được Bộ Tài Chính đề xuất (Ảnh: Chụp màn hình).
Đại diện doanh nghiệp này kiến nghị xem xét lùi thời điểm thực hiện áp thuế TTĐB đến năm 2028 thay vì 2026, đồng thời áp dụng tăng thuế theo phương án 1 của Chính phủ đã trình Quốc hội, theo đó tăng liên tục trong 5 năm, mỗi năm tăng 5%.
Nên giãn đánh thuế đến năm 2028
TS Võ Trí Thành, nguyên Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương kiêm Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh, cảnh báo việc tăng thuế đối với mặt hàng bia, rượu không những không giảm được nhu cầu mà còn có nguy cơ chuyển hướng tiêu dùng chuyển sang các sản phẩm bất hợp pháp.
Ông đề nghị ban soạn thảo có thể đưa ra nhiều phương án tăng thuế thay vì giới hạn trong 2 phương án như hiện nay.
Theo TS Cấn Văn Lực, Dự thảo Luật Thuế TTĐB cần đảm bảo sự hài hòa lợi ích, trách nhiệm và tính khả thi đối với Nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng, người lao động thuộc các ngành liên quan.
Thêm vào đó, các cơ quan có thẩm quyền cần phối hợp, đồng bộ và nhất quán nhiều chính sách mới đạt được mục tiêu tăng trưởng cao, bền vững và mục tiêu chính sách thuế đề ra. Đồng thời, cần tính toán mức thuế, thời điểm và lộ trình tăng thuế phù hợp, khả thi.
"Tránh hiện tượng khó chồng khó, nhanh quá và cao quá có thể gây sốc, gây tác dụng ngược như lách luật, chuyển sang dùng những mặt hàng khác có tác hại nhiều hơn", ông Lực nhấn mạnh.
Chuyên gia cũng đề xuất phương án giãn đánh thuế đến năm 2028 và cân nhắc áp dụng tăng thuế theo phương án 1 để doanh nghiệp có thời gian chuẩn bị, đổi mới công nghệ. Việc chọn Phương án 1 sẽ phù hợp hơn trong giai đoạn hiện nay với mục tiêu giúp tăng trưởng kinh tế, phát triển doanh nghiệp.
Tại hội thảo, ông Vũ Tuấn Anh, Ủy viên Ủy ban Kinh tế Tài chính, nhấn mạnh chính sách thuế không nên tạo ra biến động lớn và tác động xấu đến hoạt động sản xuất kinh doanh. Chính phủ là cơ quan trình đã cùng cơ quan soạn thảo ghi nhận và tiếp thu một số ý kiến.
Ông Vũ Tuấn Anh, Ủy viên Ủy ban Kinh tế Tài chính (Ảnh: BTC).
"Theo thông tin ngày hôm nay, chúng tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu thêm. Nếu còn những điểm chưa thống nhất giữa cơ quan thẩm tra và cơ quan soạn thảo, thì phải xin ý kiến của đại biểu Quốc hội", ông Tuấn Anh khẳng định.
Ông cũng chia sẻ cơ quan thẩm tra, cơ quan soạn thảo đồng tình và ghi nhận với ý kiến của các hiệp hội, doanh nghiệp nhưng cũng phải cân nhắc làm sao cho chính sách phải hài hòa nhất, không thể theo hoàn toàn ý kiến các hiệp hội, doanh nghiệp.
Còn theo bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế (VTCA) Việt Nam, cần nghiên cứu cân nhắc mức độ tăng về mức thuế tuyệt đối, tăng tỷ lệ thuế suất cũng như lộ trình tăng hợp lý để đảm bảo duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh, công ăn việc làm của người lao động trong chuỗi cung ứng.
Những tháng cuối năm 2024 và đầu năm 2025, đặc biệt là dịp Tết, thống kê từ Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam (VBA) cho thấy ngành đồ uống vẫn chứng kiến xu hướng sụt giảm tiêu thụ do nhu cầu giảm mạnh, người dân thắt chặt chi tiêu.
Theo Báo cáo xu hướng sản xuất kinh doanh ngành công nghiệp chế biến, chế tạo và xây dựng quý IV/2024 và dự báo quý I/2025, khoảng 62% doanh nghiệp lo ngại về tình trạng nhu cầu thị trường trong nước thấp.
