Sự im lặng của ông Putin
Tổng thống Nga Vladimir Putin và Bộ trưởng Quốc phòng Nga Andrei Belousov đã chủ trì cuộc họp thường niên kéo dài 1 giờ đồng hồ với các tướng lĩnh hàng đầu quân đội Nga hồi đầu tuần này.
Họ thảo luận về nhiều vấn đề, trong đó có nguy cơ xung đột với NATO và chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine. Tuy nhiên, New York Times (NYT) lưu ý tới 1 chủ đề không được nhắc đến. Đó là Syria.
Tính đến thời điểm hiện tại, nhà lãnh đạo Nga vẫn chưa đưa ra bất cứ phát biểu công khai nào về sự sụp đổ của chế độ Assad tại Syria. Theo đánh giá của NYT, sự im lặng của ông Putin làm nổi bật tương lai bất định của các căn cứ quân sự Nga tại Syria và cho thấy ưu tiên mà Điện Kremlin dành cho chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine.
Anton Mardasov, một nhà phân tích quân sự tại Moscow chuyên về Trung Đông cho rằng tình hình Syria là một chủ đề không mấy dễ chịu ở Moscow hiện tại. "Tốt hơn là không nên nói gì", ông Mardasov nhận định.
Mọi chuyện đã trở nên rất khác so với thời điểm 1 năm trước, khi ông Sergei Shoigu - Bộ trưởng Quốc phòng Nga lúc bấy giờ - đề cập trong cuộc họp thường niên rằng quân đội Syria được triển khai ở cả Syria và Nagorno-Karabakh.
"Lực lượng Nga vẫn là xương sống và bảo đảm chính cho hòa bình ở Syria và Karabakh", ông Shoigu nói vào thời điểm đó.
Tháng 5 năm nay, lực lượng gìn giữ hòa bình Nga đã rút khỏi Nagorno-Karabakh theo thỏa thuận giữa 2 nhà lãnh đạo Nga và Azerbaijan.
Tới tháng 12, chế độ Assad sụp đổ ở Syria và việc này có thể trở thành bất lợi đối với Nga trong nỗ lực duy trì tầm ảnh hưởng ở nhiều khu vực trên thế giới.
Kịch bản nào cho căn cứ Nga tại Syria?
Ông Mardasov đánh giá rằng, có thể kịch bản tốt nhất cho Nga là duy trì sự hiện diện quân sự với quy mô nhỏ hơn tại căn cứ không quân Hmeimim và căn cứ hải quân Tartus ở Địa Trung Hải. Điều này có thể cho phép Moscow giữ một điểm tiếp nhiên liệu và trạm dừng cho hoạt động quân sự hạn chế ở đó, cũng như châu Phi.
Tuy nhiên, NYT cho rằng kịch bản đó sẽ không đáp ứng được nỗ lực thể hiện sức mạnh của Nga tại cửa ngõ của NATO.
Các máy bay ném bom hạt nhân của Nga đã thực hiện nhiệm vụ huấn luyện từ Syria hồi 2021 và đây được đánh giá là dấu hiệu cho thấy Nga coi hiện diện quân sự tại Syria là hàng rào bảo vệ trong trường hợp xung đột toàn cầu với phương Tây.
Theo ông Mardasov, có khả năng tình hình an ninh ở Syria sẽ tiếp tục bất ổn đến mức Nga không thể đặt vũ khí hạt nhân tại đó kể cả khi đạt được thỏa thuận duy trì căn cứ của mình.
"Những tiền đồn có khả năng đe dọa sườn phía Nam của NATO 100% là mất rồi", ông Mardasov nói, "Dù họ có tìm cách duy trì hiện diện thì nó cũng chỉ mang tính biểu tượng".
Phương tiện quân sự Nga di chuyển về phía Địa Trung Hải từ nơi đồn trú khắp Syria. Ảnh: Nicole Tung/The New York Times
NYT nhận định rằng, đối với Nga ở thời điểm hiện tại, kết quả của chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine mới là yếu tố lớn nhất trong an ninh tương lai của Moscow.
Có vẻ Nga đã bắt đầu thu nhỏ quy mô hiện diện tại Syria trong vài ngày trở lại đây. Nhiều đoàn xe quân sự từng được Moscow triển khai khắp nước này đã rút về các căn cứ Hmeimim và Tartus. Các ảnh vệ tinh tuần trước cho thấy thiết bị quân sự Nga được đóng gói để đưa lên máy bay vận tải.
Ưu tiên của Nga hiện tại: Ukraine
Các quan chức Nga đã tìm cách tiếp xúc với Hayat Tahrir al-Sham (HTS), nhóm Hồi giáo dẫn đầu cuộc tấn công của phe nổi dậy. Chia sẻ với báo giới, người phát ngôn của Điện Kremlin Dmitri Peskov cho biết Moscow "chưa có quyết định cuối cùng" về tương lai hiện diện quân sự của Nga ở Syria.
"Chúng tôi đang liên lạc với đại diện của các lực lượng hiện đang kiểm soát tình hình trong nước [Syria]", ông Peskov nói, "Toàn bộ vấn đề này sẽ được xác định trong quá trình đối thoại".
Không rõ liệu nỗ lực ngoại giao của Moscow có đủ để giúp Nga duy trì hiện diện quân sự tại Syria hay không. Hôm 16/12, một số quan chức Liên minh Châu Âu cho biết, họ sẽ tìm cách đặt việc Nga rút khỏi Syria làm điều kiện để dỡ bỏ các lệnh trừng phạt đối với Damascus.
"Nhiều bộ trưởng ngoại giao nhấn mạnh rằng nên đặt đó làm điều kiện cho giới lãnh đạo mới để loại bỏ ảnh hưởng của Nga", người đứng đầu chính sách đối ngoại của EU Kaja Kallas nói với các phóng viên tại Brussels.
Truyền thông Mỹ cho rằng Syria đã trở thành mối quan tâm thứ cấp đối với nhà lãnh đạo Nga. Trong bài phát biểu trước các tướng lĩnh, ông Putin cho biết, quân đội Nga đang nắm thế chủ động chiến lược dọc theo tiền tuyến Ukraine và người Nga tự nguyện chiến đấu không ngừng nghỉ.
Tổng thống Nga Vladimir Putin phát biểu trong cuộc họp thường niên mở rộng với các quan chức Bộ Quốc phòng Nga ngày 16/12. Ảnh: Kremlin.ru
NYT coi đây là bằng chứng mới cho thấy ông Putin tin tưởng Nga có thể kiên trì hơn Ukraine trên chiến trường. Bộ trưởng Quốc phòng Nga Andrei Belousov nhấn mạnh rằng "đảm bảo chiến thắng" trong chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine là ưu tiên hàng đầu của quân đội Nga nhưng không đề cập gì tới kế hoạch hoặc mục tiêu ở Trung Đông.
Trong khi đó, truyền hình nhà nước Nga tuyên bố rằng Moscow đã hoàn thành nhiệm vụ của mình ở Syria.
"Nga đã làm tất cả những gì có thể để mang lại hòa bình và ổn định ở Syria", người dẫn chương trình Dmitri Kiselyov của kênh Rossiya bình luận, "Nước Nga giờ đây giữ một lập trường thực tế hơn".
