Sốc điện bằng máy khử rung tim tự động (AED) trong 3-5 phút đầu tiên sau ngừng tim có thể tăng cơ hội sống sót lên 50-70%, trong khi chờ cấp cứu đến thì cơ hội gần như bằng không. Hàng loạt vụ đột tử ngoài cộng đồng do ngừng tim trong thời gian qua làm dấy lên mối lo ngại về sự thiếu hụt các biện pháp can thiệp khẩn cấp.
Theo TS. BS. Phạm Đăng Hải, Trưởng khoa Hồi sức Nội khoa và Chống độc, Bệnh viện Trung ương quân đội 108, việc trang bị máy AED là rất cần thiết và hoàn toàn khả thi. Trong các tình huống ngừng tim đột ngột, thời gian là yếu tố quyết định.
Nguyên nhân hàng đầu dẫn đến ngừng tim đột ngột thường là rung thất hoặc nhịp nhanh thất, chỉ có sốc điện đúng lúc mới có thể khôi phục nhịp tim.
Bác sĩ Hải nhấn mạnh: "Nếu được can thiệp bằng sốc điện trong vòng 3-5 phút đầu, tỷ lệ sống sót có thể lên tới 50-70%. Ngược lại, nếu chờ cấp cứu đến sau 10-15 phút, cơ hội sống gần như bằng không”.
Nếu được can thiệp bằng sốc điện trong vòng 3-5 phút đầu, tỷ lệ sống sót có thể lên tới 50-70%. (Ảnh minh hoạ)
Điều đáng mừng là các máy AED hiện nay được thiết kế vô cùng đơn giản và an toàn, ngay cả với những người không có chuyên môn y tế. Máy sẽ tự động phân tích nhịp tim và hướng dẫn từng bước bằng giọng nói, chỉ thực hiện sốc điện khi thực sự cần thiết, giúp người sử dụng yên tâm can thiệp. "Đây không chỉ là đầu tư về thiết bị y tế, mà là đầu tư cho sự sống, cho an toàn cộng đồng", bác sĩ Hải khẳng định.
Nhiều quốc gia phát triển như Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore và các nước châu Âu đã áp dụng thành công mô hình trang bị máy sốc tim tự động (AED) tại nơi công cộng. Thiết bị này được lắp đặt rộng rãi tại sân bay, nhà ga, siêu thị, trường học, và các khu dân cư. Điều này giúp hệ thống cấp cứu ngoại viện được hỗ trợ hiệu quả hơn.
Điểm đặc biệt trong cách vận hành là sự thân thiện với người dùng. Máy AED có khả năng tự động nhận diện rối loạn nhịp tim và đưa ra hướng dẫn bằng giọng nói, đảm bảo ngay cả những người không phải là nhân viên y tế cũng có thể sơ cứu an toàn.
Bên cạnh đó, nhiều nước còn phát triển ứng dụng di động để định vị máy AED gần nhất và huy động tình nguyện viên hỗ trợ kịp thời.
Một yếu tố then chốt cho sự thành công của mô hình này là việc đưa kỹ năng sơ cứu và sử dụng AED vào chương trình giáo dục phổ thông. Học sinh cấp 2 tại nhiều quốc gia đã được học kỹ năng này như một phần bắt buộc.
Bác sĩ Hải nhận định, AED không chỉ là một thiết bị y tế, mà còn là biểu tượng cho sự chuẩn bị sẵn sàng của cả cộng đồng. Ông cho rằng Việt Nam hoàn toàn có thể học hỏi, nhưng cần lộ trình phù hợp, có sự đào tạo cộng đồng, xây dựng mạng lưới thiết bị và tích hợp tốt với hệ thống cấp cứu hiện có.
Các máy AED hiện nay được thiết kế đơn giản và an toàn, ngay cả với những người không có chuyên môn y tế. (Ảnh minh hoạ: DrVIP)
Để triển khai thành công máy sốc tim tự động tại Việt Nam, thách thức lớn nhất không nằm ở thiết bị mà ở yếu tố con người, cụ thể là nhận thức và kỹ năng sơ cứu của cộng đồng.
Bác sĩ Phạm Đăng Hải đề xuất ba nhóm giải pháp trọng tâm.
Thứ nhất, cần triển khai thí điểm tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM, nơi có mật độ dân cư cao và hệ thống y tế phát triển. Các địa điểm ưu tiên bao gồm sân bay, nhà ga, trung tâm thương mại và trường đại học. Các thiết bị nên có hướng dẫn sử dụng đơn giản, rõ ràng.
Thứ hai, cần đào tạo cộng đồng một cách bài bản. Các khóa học ngắn về hồi sinh tim phổi (CPR) và sử dụng AED nên được tổ chức cho nhân viên bảo vệ, giáo viên và nhân viên văn phòng. Đồng thời, cần lồng ghép các kỹ năng này vào chương trình giáo dục phổ thông. Việc tăng cường truyền thông đại chúng cũng rất quan trọng để thay đổi nhận thức rằng "ai cũng có thể cứu người".
Cuối cùng, cần xây dựng một hành lang pháp lý và cơ chế phối hợp liên ngành. Nhà nước cần ban hành quy định về việc trang bị AED tại các công trình công cộng, đồng thời có chính sách bảo vệ pháp lý cho người sơ cứu.
Việc thành lập mạng lưới tình nguyện viên sơ cứu cộng đồng, được kết nối qua tổng đài hoặc ứng dụng điện thoại, sẽ giúp rút ngắn thời gian phản ứng, mang lại cơ hội sống cho nhiều nạn nhân.
Các quốc gia nào lắp máy khử rung tim ở nơi công cộng? 0
PGS Nguyễn Lân Hiếu nêu lý do cần đặt máy sốc điện phá rung tự động công cộng 0
Trăn trở về 'chiếc máy chưa tới 5kg' cấp cứu ngừng tim của PGS Nguyễn Lân Hiếu 0
