“Tình thế cấp bách” về dân số
Ngày 12/10, Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội tiếp tục phiên họp toàn thể, thẩm tra dự Luật Dân số.
Phát biểu ý kiến, đại biểu Quốc hội, GS. Nguyễn Thiện Nhân (TPHCM) nhìn nhận, Việt Nam đang đứng trước “tình thế cấp bách” về vấn đề dân số. Vì thế, nếu không ban hành luật để tạo khung pháp lý cơ bản giải quyết vấn đề này thì sẽ đi vào vết xe đổ của Nhật Bản, Hàn Quốc và một số quốc gia khác.
GS. Nguyễn Thiện Nhân đề nghị chuyển từ trả lương tối thiểu sang lương đủ nuôi 2 con.
Ông cho biết, Nhật Bản từng tăng trưởng kinh tế 13%/năm, nhưng đã trải qua 50 năm có mức sinh không đủ và thiếu lao động.
Theo ông, nếu mức sinh không đủ, hậu quả sẽ kéo dài từ 50 - 100 năm và nếu không hành động ngay sẽ không còn cơ hội khắc phục.
Hay như Singapore, dù kinh tế rất phát triển, nhưng nhiều năm liền sinh không đủ và phải thực hiện chính sách nhập cư để duy trì tăng trưởng.
"Chúng ta đang đứng trước lựa chọn hoặc phát triển, hoặc không phát triển", GS. Nguyễn Thiện Nhân nêu rõ.
Ông cũng cho rằng, Việt Nam là quốc gia duy nhất trên thế giới có nghị quyết riêng về công tác dân số trong tình hình mới, đồng thời công bố chủ trương phải giữ vững mức sinh thay thế. Tuy nhiên, sau nhiều năm thực hiện, chưa duy trì được mục tiêu này.
Tiếp tục điều chỉnh tuổi nghỉ hưu
Đại biểu đoàn TPHCM cho biết, chỉ đạo của Bộ Chính trị nêu rõ, trong giai đoạn phát triển mới, phải có ba đột phá về tư duy, chính sách và đột phá về tổ chức thực hiện. “Luật Dân số phải thể hiện được đột phá về tư duy", ông Nhân nhấn mạnh.
Cũng theo đại biểu, Việt Nam đang đối mặt với ba thách thức lớn.
Thứ nhất , trong 3 năm gần đây mức sinh thay thế giảm liên tục. Điều đó cho thấy, Việt Nam đã bắt đầu đi vào con đường mà Hàn Quốc, Nhật Bản và hơn 40 quốc gia phát triển từng trải qua: thu nhập đầu người càng tăng thì tỷ lệ sinh càng giảm.
Thứ hai , theo ông Nhân, lao động tuổi nghỉ hưu ở Việt Nam còn thấp. Hiện bình quân là 60 tuổi và đang tăng dần, nhưng đã qua thời kỳ "dân số vàng" từ lâu.
Đại biểu nêu rõ, ở các quốc gia khác, dân số vàng được tính khi số người đi làm gấp đôi số người không đi làm. Do vậy, muốn vận dụng lao động từ 60 - 64 tuổi, cần tiếp tục điều chỉnh tuổi nghỉ hưu theo lộ trình hợp lý. Nếu không có lộ trình tăng tuổi hưu sẽ lãng phí nguồn lực xã hội rất lớn.
Thách thức thứ ba , theo ông, qua nghiên cứu quốc tế, có 11 nguyên nhân trực tiếp dẫn đến mức sinh giảm.
Trong đó, trên thế giới, từ sau năm 1970, phương pháp phòng, tránh thai hiện đại phát huy hiệu quả và các nước khi bớt nghèo đi đã tự kiểm soát việc sinh con. Nguyên nhân thứ hai là thu nhập của hai người đi làm không đủ nuôi hai con, nên sẽ không sinh con.
Theo ông, doanh nghiệp vì mục đích tăng lợi nhuận tối đa, nên chỉ mong muốn trả lương tối thiểu chứ không muốn trả lương đủ để nuôi hai con. Do đó, tại nhiều quốc gia, bình quân 40% hộ gia đình có thu nhập không đủ để nuôi hai con.
Từ thực tế này, ông cảnh báo, sau 30 năm nữa sẽ không còn lao động để sản xuất. Vì vậy, cần chuyển từ trả lương tối thiểu sang lương đủ nuôi 2 con. “Phải có đột phá về nhận thức, chính sách, giải pháp", ông Nhân lưu ý.
