Đề xuất cấm tuyệt đối sản xuất thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng

Sáng 27/11, tiếp tục Kỳ họp thứ 10, các đại biểu Quốc hội đã thảo luận ở hội trường về dự án Luật Đầu tư (sửa đổi), theo Cổng TTĐT Quốc hội.

Tại phiên họp, nhiều đại biểu đã bày tỏ sự thống nhất với việc ban soạn thảo đã bổ sung thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng vào danh mục cấm đầu tư kinh doanh.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí, Đoàn ĐBQH TP Hà Nội, đánh giá việc bổ sung quy định này phù hợp với tinh thần của Nghị quyết số 173 về hoạt động chất vấn tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khoá XV, thống nhất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người từ năm 2025.

Bên cạnh đó, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng đã gửi thư cho Thủ tướng Phạm Minh Chính, khuyến nghị "lệnh cấm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng của Quốc hội cần được phản ánh trong Luật Đầu tư thay thế và không đi kèm với bất kỳ ngoại lệ nào".

Đại biểu Nguyễn Anh Trí đề nghị Luật Đầu tư (sửa đổi) cần ghi rõ hơn để đúng với tinh thần Nghị quyết 173, vì nội dung hiện tại chỉ là "kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng".

"Nên nêu rõ trong luật là cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện có tác hại cho sức khỏe con người, lý do là vì nếu chỉ cấm kinh doanh thì vẫn có thể đầu tư để sản xuất, làm kho chứa, hoặc vận chuyển", đại biểu TP Hà Nội đề xuất.

Mặt khác, ông Trí bày tỏ lo ngại về việc Chính phủ quy định xử lý chuyển tiếp đối với dự án đầu tư sản xuất thiết bị điện tử cho thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tại Việt Nam chỉ để xuất khẩu. Đại biểu đề nghị quy định thời gian chấm dứt chuyển tiếp ngay trong luật, chỉ khoảng 6 tháng và tối đa là 12 tháng.

Ông cho rằng việc vẫn cho sản xuất để xuất khẩu là điều chưa phù hợp, vì "ở đâu cũng là con người, ở đâu cũng là nhân loại, tại sao cấm ở Việt Nam nhưng lại cho xuất khẩu".

Đồng quan điểm, đại biểu Phạm Văn Hoà, Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp, cũng cho rằng mặt hàng này đã cấm thì kể cả sản xuất, mua bán, chế biến đi xuất khẩu cũng không được. Ông bày tỏ lo ngại liệu hoạt động xuất khẩu có được kiểm soát chặt chẽ hay không, hay sẽ dẫn đến nguy cơ tiêu thụ trong nước trong bối cảnh thuốc lá lậu vẫn tràn lan và chưa được quản lý hiệu quả.

Thảo luận tại hội trường, các đại biểu đều nhấn mạnh mục tiêu lớn nhất của việc cấm là bảo vệ thế hệ trẻ và đảm bảo trật tự xã hội, bởi thực tế thời gian qua đã cho thấy thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đang nhắm trực tiếp vào nhóm trẻ dễ tổn thương.

Cụ thể, tỷ lệ học sinh từ 13 - 17 tuổi sử dụng các sản phẩm này đã tăng mạnh, từ 2,6% năm 2019 lên 8,4% năm 2023. Đáng chú ý hơn, con số này ở nhóm tuổi 13 - 15 tuổi cũng tăng từ 3,5% năm 2022 lên 7,2% năm 2023, tức gần gấp đôi chỉ sau một năm. Không chỉ vậy, trong năm 2023, có tới 1.224 trường hợp nhập viện liên quan đến thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, theo báo cáo tổng hợp từ gần 700 cơ sở y tế trên toàn quốc.

Ngoài ra, thực tiễn còn cho thấy các sản phẩm này thường bị ngụy trang để pha trộn chất gây nghiện hoặc chất kích thích thần kinh mạnh. Điều này đặc biệt phổ biến tại trường học và nơi công cộng, khiến công tác kiểm soát trở nên vô cùng khó khăn.

Chính vì vậy, các đại biểu cho rằng việc cấm hoàn toàn cũng giúp Việt Nam đáp ứng đầy đủ các cam kết quốc tế, đặc biệt là Công ước khung về kiểm soát thuốc lá của WHO, quy định các quốc gia thành viên áp dụng biện pháp bảo vệ người dân khỏi phơi nhiễm thuốc lá, ngăn ngừa việc sử dụng mới và giảm tiêu thụ tất cả các sản phẩm thuốc lá.

Theo các đại biểu, việc đưa quy định này vào Luật Đầu tư (sửa đổi) sẽ tạo ra cơ sở pháp lý rõ ràng và thống nhất hơn, giúp việc thực thi trở nên khả thi và hiệu quả. Đồng thời, điều này cũng góp phần ngăn chặn nguy cơ kinh doanh bất hợp pháp, tăng cường quản lý nhà nước và hạn chế tình trạng nhập lậu, quảng cáo trá hình các sản phẩm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng.

Cần cho phép chuyển tiếp các dự án đã được chấp thuận từ trước Nghị quyết 173

Giải trình nội dung được các đại biểu Quốc hội quan tâm về cấm kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng khẳng định không quy định các trường hợp loại trừ được phép thực hiện đầu tư kinh doanh loại hàng hóa này do chưa có cơ sở pháp lý, cơ sở chính trị và thực tiễn cụ thể.

Theo Bộ trưởng, dự luật lần này quy định cấm tuyệt đối thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Tuy nhiên, dự thảo có xử lý chuyển tiếp đối với các dự án đầu tư sản xuất thiết bị điện tử cho thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tại Việt Nam chỉ để xuất khẩu và đã được chấp thuận đầu tư trước thời điểm Nghị quyết 173 của Quốc hội.